Ο έρωτας κυριαρχεί στις ζωές όλων

Στην παράδοση του Νόρμαν Μέιλερ και του Χέμινγουεϊ, ο σχεδόν 90χρονος Σόλτερ είναι μια μυθική φιγούρα στα αμερικανικά γράμματα, εξαιρετικά αποδεκτός από τους ομοτέχνους του. Πρώην πιλότος βομβαρδιστικού στην Κορέα, μετέφερε στα πρώτα βιβλία του την πολεμική εμπειρία, δούλεψε για το Χόλιγουντ και κατάφερε να κατακτήσει διακριτή, διαυγή, συμπυκνωμένη γραφή, απ’ όπου δεν λείπει μια ρομαντική διάσταση. Μόλις πέρυσι και ύστερα από χρόνια απουσίας, εξέδωσε το «Αυτό είν’ όλο», μια αποθέωση της καθημερινότητας που συνιστά ίσως το δυσκολότερο θέμα στη λογοτεχνία. Πολλοί κριτικοί συμφώνησαν μάλιστα ότι ο Σόλτερ θα κατακτήσει επιτέλους εντελώς απρόσμενα το ευρύ κοινό που του είχε στερήσει η μοίρα, μιας και ώς τότε είχε χαρακτηριστεί πρωτίστως «συγγραφέας των συγγραφέων» –δηλαδή των μυημένων.

Αν θέλαμε να περιγράψουμε συνθηματικά την υπόθεση του βιβλίου, θα λέγαμε ότι ο κεντρικός ήρωας βρίσκει τον δρόμο του εντός της λογοτεχνίας αλλά ψάχνεται διά του έρωτα. Ο συγγραφέας κάνει αυτό που σπανίως γίνεται στη μυθοπλασία: αφηγείται μια ολόκληρη ζωή. Μέσω δε αυτής και των χαλαρά υφασμένων μαζί της άλλων ζωών, ανασυστήνει ολόκληρο τον μεταπολεμικό κόσμο. Πώς το επιτυγχάνει αυτό σε ένα όχι ιδιαίτερα ογκώδες βιβλίο; Με έναν απλό τρόπο: αποφασίζει να μετατοπιστεί μακριά, ας πούμε σε έναν άλλο πλανήτη, και να παρατηρήσει από κει τα τεκταινόμενα με μια σχετικά απαστασιοποιημένη ματιά, που επιλέγει συγκεκριμένες στιγμές, σύμφωνα με τα τερτίπια της μνήμης, για να συγκροτήσει μια αφήγηση απ’ όπου δεν λείπει ο βιβλικός τόνος: «Τον καιρό εκείνο…».

Επανασύνδεση

Τι είναι όμως αυτό που συνέβη τον καιρό εκείνο και που είναι άξιο αφήγησης; Μα πρώτα από όλα τελείωσε ο πόλεμος εκείνος που έμοιαζε να σημαίνει το τέλος όλων των πολέμων και ο ήρωάς μας, ο Φίλιπ Μπόουμαν, μετά τις τελευταίες νικηφόρες ναυμαχίες κατά των Ιαπώνων στον Ειρηνικό θα επανασυνδεθεί με την πρότερη ζωή του. Είναι μια εποχή αθωότητας όπου η ανθρωπότητα μαζεύει τα συντρίμμια της και προσδοκά ένα νομοτελειακά καλύτερο μέλλον. Ο Μπόουμαν, εγκαταλείποντας τη μονοδιάστατη ναυτική ζωή όπου οι αποφάσεις παίρνονταν από άλλους, επιχειρεί, και τα καταφέρνει, να ξεκινήσει μια επιτυχημένη καριέρα στον εκδοτικό χώρο. Ταυτόχρονα στοχεύει στην αυτοπραγμάτωση διά του έρωτα. Δηλαδή στοχεύει σε όλα όσα επιθυμούσαν ανέκαθεν οι νέοι, ειδικά τις εποχές τις ενδεδυμένες με ενισχυμένες υποσχέσεις.

Ο Μπόουμαν θα ερωτευθεί και εν τέλει παντρευτεί μια όμορφη νεαρά παραδοσιακής πλούσιας οικογένειας της Βιρτζίνια, με την οποία δεν έχει και πολλά κοινά (εκείνη ασχολείται με τα άλογα κι εκείνος με τα βιβλία). Η σεξουαλική έλξη θα πάψει σύντομα να αποτελεί λυτρωτική διέξοδο και οι ζωές των άλλων μελών της νέας του οικογένειας θα αποδειχθούν μάλλον αποκλίνουσες. Ο ήρωάς μας θα ωριμάσει εν μέσω της γυναικείας χειραφέτησης της εποχής, ανακαλύπτοντας την ύπαρξη άλλων κόσμων. Σε ένα ταξίδι του στο Λονδίνο θα γνωρίσει το ευρωπαϊκό εκδοτικό τοπίο και θα ερωτευθεί μια Αγγλίδα, κατακτώντας τρόπον τινά ένα ιστορικό παρελθόν που του ήταν απόμακρο και ακατανόητο.

Η λαχτάρα

Ακολουθούν άλλες τέσσερις ή πέντε ερωτικές ιστορίες στη διάρκεια περίπου τεσσάρων δεκαετιών, όλες με τις ιδιαιτερότητές τους, τη λαχτάρα για μια ολοκληρωμένη ζωή, την έκπληξη του καινούργιου, τη συγκινητική λύτρωση της κατάκτησης, την προσδοκία της δημιουργίας ενός οίκου και μιας οικογένειας. Ο Μπόουμαν θα βιώσει την εγκατάλειψη και την προδοσία, θα εξυφάνει μια χονδροειδή εκδίκηση, θα ονειρευτεί την αγροτική ζωή σε ιδεατά σπίτια, θα επανεπισκεφθεί τόπους και τοπία με τη φρέσκια ματιά του εξερευνητή, ενώ δίπλα του συνεχίζονται και συχνά ολοκληρώνονται οι ζωές των άλλων, οικείων και φίλων, υφασμένες με την οικονομία βιογραφικού σημειώματος. Ωσπου σε ώριμη ηλικία θα βρει την ευτυχία εκεί όπου το λιγότερο ίσως την περίμενε, σε ένα οικείο πρόσωπο από τον εργασιακό του χώρο που είχε περάσει απαρατήρητο όλα αυτά τα χρόνια.

Ο έρωτας κυριαρχεί στις ζωές όλων, μας λέει ο συγγραφέας, παρά το ότι είναι ανέφικτος. Επανανακαλύπτεις, εκπλήσσεσαι, σαγηνεύεσαι, αποδέχεσαι με έναν λυγμό τα δώρα του, αλλά τελικά, στη μακρά διάρκεια, απλώς δεν υπάρχει. Ισως, σκέφτομαι, να είναι αυτό το στοιχείο που του έκλεισε στο παρελθόν τις πόρτες στο μεγάλο κοινό. Γιατί ο Μίλερ και ο Απντάικ, ο Μπέλοου και ο Μέιλερ πιστεύουν τελικά στον έρωτα, παρά τα όσα του καταμαρτυρούν, και αυτό τους εξασφαλίζει την πολυπόθητη ευρεία αναγνωσιμότητα.