Εχει περάσει σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου που έθεσε τέλος στον Ψυχρό Πόλεμο. Εκείνοι που είχαν μιλήσει για το «τέλος της Ιστορίας» αισθάνθηκαν ότι δικαιώνονται, οι τρομοκρατικές επιθέσεις όμως στη Νέα Υόρκη στις 11 Σεπτεμβρίου 2001 ήταν η αρχή του λεγόμενου Πολέμου εναντίον της Τρομοκρατίας και της σύγκρουσης μεταξύ της Δύσης και του ένοπλου Ισλάμ. Τώρα, μία δεκαετία αργότερα, και αυτή η σύγκρουση φαίνεται να περιορίζεται. Το μεγαλύτερο μέρος της Aλ Κάιντα έχει διαλυθεί και ο Πρόεδρος Ομπάμα έχει διακηρύξει ότι «η παλίρροια του πολέμου υποχωρεί».
Δεν υπάρχει πλέον μόνο ένας πόλος στον κόσμο. Παρά το βαρύ τίμημα που πληρώνουν με τους δύο πολέμους στους οποίους ενεπλάκησαν οι ΗΠΑ, στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, η Ουάσιγκτον θέλει να περιορίσει την Αλ Κάιντα αλλά ανησυχεί και από την ενίσχυση του στρατηγικού της αντιπάλου, της Κίνας, η οικονομία της οποίας αναπτύσσεται τέσσερις φορές πιο γρήγορα από την αμερικανική και έως το 2017 αναμένεται το ΑΕΠ της να έχει ξεπεράσει εκείνο των ΗΠΑ.
Καλώς ήλθατε σε αυτό που αποκαλούμε «cool war», ο οποίος ακολουθεί τον Cold War – μετά τον Ψυχρό Πόλεμο ο «δροσερός», ο οποίος όμως είναι και μοδάτος: μια σύγκρουση στην οποία ο θάνατος προέρχεται από μη επανδρωμένα αεροσκάφη και το ακήρυχτο πεδίο της μάχης με την Κίνα είναι ο κυβερνοχώρος, όπου κάθε εικονική επίθεση αντιμετωπίζεται με αντεπίθεση καθώς οι δύο χώρες δοκιμάζουν η μία τις άμυνες της άλλης.
Ο νέος όρος, σύμφωνα με την εφημερίδα «Σάντεϊ Τάιμς», δημιουργήθηκε τον περασμένο μήνα από τον Ντέιβιντ Ρόθκοπφ, επικεφαλής του περιοδικού «Foreign Policy». Τον χρησιμοποίησε για να χαρακτηρίσει έναν πόλεμο που «είναι λίγο πιο θερμός από τον Ψυχρό επειδή είναι πιθανό να περιλαμβάνει διαρκείς επιθέσεις, οι οποίες, παρότι δεν αποτελούν πραγματικό πόλεμο, έχουν στόχο να χτυπήσουν αντιπάλους ή να κερδίσουν έδαφος μέσω παραβιάσεων της εθνικής κυριαρχίας και διείσδυσης στην άμυνα των αντιπάλων».
Ο δεύτερος ορισμός του «cool» πολέμου, υποστηρίζει ο Ρόθκοπφ, είναι ότι αφορά την πιο εξελιγμένη τεχνολογία που αλλάζει τον τρόπο των συγκρούσεων σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Ο Ρόθκοπφ δημοσιοποίησε αυτές τις σκέψεις του με αφορμή την αποκάλυψη της ύπαρξη της μονάδας 61398 του κινεζικού Στρατού που ειδικεύεται σε κυβερνοεπιθέσεις εναντίον αμερικανικών θεσμών και επιχειρήσεων.
Η ύπαρξη τέτοιων επιθέσεων δεν αποτελεί πλέον είδηση. Πριν από τρία χρόνια ο Ουίλιαμ Λιν, τότε Νο 2 στο Πεντάγωνο, μίλησε για την απειλή που αντιμετωπίζουν τα αμερικανικά αμυντικά δίκτυα τα οποία, όπως λέει, «εξετάζονται και ερευνώνται εκατομμύρια φορές κάθε ημέρα για ρήγματα και κενά από τους αντιπάλους». Διαπίστωσε ότι «μια νέα τεχνολογική εποχή» ξεκινά λέγοντας: «Ουσιαστικά ο κυβερνοκόσμος βρίσκεται στο 1929. Είμαστε ακόμη στην εποχή των διπλάνων».
Ο Λίον Πανέτα, ο οποίος παραιτήθηκε από το τιμόνι του υπουργείου Αμυνας την προηγούμενη εβδομάδα, είναι πιο συγκεκριμένος αναφέροντας την πιθανότητα τον περασμένο Οκτώβριο ενός «Περλ Χάρμπορ του κυβερνοχώρου». «Ενα επιθετικό κράτος ή εξτρεμιστικές ομάδες θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν κυβερνοεργαλεία για να αποκτήσουν τον έλεγχο κρίσιμων διακοπτών», πρόσθεσε. «Θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν επιβατικά τρένα… γεμάτα επικίνδυνα χημικά. Θα μπορούσαν να μολύνουν την υδροδότηση μεγάλων πόλεων ή να κλείσουν την ηλεκτροδότηση σε μεγάλες περιοχές της χώρας μας». Αναφέρθηκε σε «στιγμές προ 11ης Σεπτεμβρίου, όταν υπήρχαν σχέδια για κυβερνοεπιθέσεις που θα μπορούσαν να παραλύσουν τη χώρα».
Το μεγαλύτερο μέρος της δραστηριότητας της Κίνας στον κυβερνοχώρο αφορά τη βιομηχανική κατασκοπεία. Αλλά περιλαμβάνει επιθέσεις και σε δίκτυα υποδομών που θα μπορούσαν να βυθίσουν μια χώρα στο χάος με το πάτημα ενός κουμπιού.
Αν το πληκτρολόγιο είναι το νέο όπλο της Κίνας, το αγαπημένο όπλο της Αμερικής είναι τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που μπορούν να εξαπολύσουν επίθεση στην Υεμένη ή στο Πακιστάν, έπειτα από εντολή του Προέδρου Ομπάμα, με το πάτημα ενός κουμπιού από έναν χειριστή σε βάση στη Νεβάδα, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Από τότε που εγκαταστάθηκε στον Λευκό Οίκο, ο Ομπάμα έχει διατάξει 300 επιθέσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών μόνο στο Πακιστάν – σε σύγκριση με μόνο 50 κατά τη διάρκεια της προεδρίας Τζορτζ Μπους. Οι επιθέσεις πραγματοποιούνται μυστικά, χωρίς έλεγχο του Κογκρέσου, με έναν ιδιαίτερα ελαστικό ορισμό μιας «επικείμενης απειλής».
Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τα γνωστά ως drones – οι ΗΠΑ διαθέτουν περίπου 20.000 –, αποτελούν πλέον τόσο σημαντικό μέρος του τρόπου με τον οποίο η Αμερική διεξάγει πολέμους, ώστε ένα νέο παράσημο θεσπίστηκε για στρατιώτες που ποτέ δεν υπηρέτησαν σε εμπόλεμη ζώνη αλλά πραγματοποίησαν επιθέσεις από χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά.
Ο STUXNET. Και οι ΗΠΑ φυσικά έχουν πραγματοποιήσει κυβερνοεπιθέσεις. Ο ιός Stuxnet μόλυνε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν το 2009 και κατέστρεψε περίπου 1.000 συσκευές φυγοκέντρισης στην υπόγεια εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου στη Νατάνζ. Σε πρόσφατη ομιλία του στην Ουάσιγκτον ο στρατηγός Μάικλ Χέιντεν, πρώην διευθυντής της CIA, αρνήθηκε να αποκαλύψει ποια χώρα βρίσκεται πίσω από τον Stuxnet, με μια λάμψη στα μάτια όμως παρατήρησε ότι αυτή η κίνηση άλλαξε τη φύση του πολέμου – όπως το έκανε και η ατομική βόμβα στη Χιροσίμα. «Εχει τη μυρωδιά του Αυγούστου του 1945», είπε. «Είναι μια νέα τάξη όπλων, ένα όπλο που δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ».
Η σκοτεινή πλευράτου Ιντερνετ
«Μας πήρε 20 χρόνια να ενώσουμε τον κόσμο σε ένα δίκτυο, σε μια παγκόσμια οικονομία, και τώρα ανακαλύπτουμε ότι αυτό φέρνει εκτός από οφέλη και πολλά προβλήματα», λέει ο Τόμας Ράιτ του Ινστιτούτου Μπρούκινγκς. «Είναι η σκοτεινή πλευρά της ενοποίησης. Και δεν μπορούμε να το αντιστρέψουμε».
