Η συζήτηση γύρω από τον δανεισμό δημιουργεί την εντύπωση ότι η εποχή των ακριβών επιτοκίων πλησιάζει στο τέλος της. Η μείωση των βασικών επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ενισχύει αυτή τη γενική αίσθηση, καθώς η νομισματική πολιτική δείχνει να κινείται προς μια πιο «χαλαρή» κατεύθυνση. Παράλληλα, τα συνολικά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για τα νέα δάνεια εμφανίζουν μια μέση εικόνα που υποδηλώνει μια σχετική αποκλιμάκωση του κόστους χρήματος. Σε πρώτο επίπεδο, όλα αυτά συνθέτουν ένα αφήγημα που υπόσχεται πρόσβαση σε φθηνότερη χρηματοδότηση.
Ωστόσο, όταν κάποιος εξετάσει τη δομή των επιμέρους επιτοκίων, η πραγματικότητα αποδεικνύεται διαφορετική. Τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν ότι τα επιτόκια σε δάνεια καταναλωτικής πίστης εξακολουθούν να κινούνται σε υψηλή ζώνη. Αντίστοιχα, στα στεγαστικά δάνεια παρατηρούνται μικρές αυξομειώσεις από μήνα σε μήνα, που δεν συνάδουν με την αίσθηση γενικευμένης αποκλιμάκωσης. Στα επιχειρηματικά δάνεια προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, τα επιτόκια παραμένουν επίσης σε επίπεδα σημαντικά υψηλότερα από τα επιτόκια καταθέσεων.
Το σημαντικότερο στοιχείο είναι το περιθώριο ανάμεσα στο επιτόκιο καταθέσεων και στο επιτόκιο χορηγήσεων, το λεγόμενο spread, το οποίο εξακολουθεί να διατηρείται σε ευρεία κλίμακα. Αυτό υποδηλώνει ότι, ανεξάρτητα από τη γενική κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής, οι τράπεζες εξακολουθούν να ενσωματώνουν αυξημένους συντελεστές κινδύνου, υψηλό κόστος κεφαλαίου και περιορισμένο ανταγωνισμό στο τελικό επιτόκιο που αντιμετωπίζουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Η «ψευδαίσθηση» οφείλεται ακριβώς σε αυτή τη διάσταση: στη διαφορά ανάμεσα στη συνολική εικόνα και στις πραγματικές συνθήκες πρόσβασης στη χρηματοδότηση.
