Η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) δεν αποτελεί πλέον σενάριο επιστημονικής φαντασίας· είναι ήδη μέρος της καθημερινότητάς μας. Από τις προτάσεις ταινιών στις πλατφόρμες streaming, έως τα «έξυπνα» εργαλεία που βοηθούν γιατρούς στη διάγνωση, η ΤΝ εξελίσσεται ταχύτατα και διαμορφώνει νέες ευκαιρίες αλλά και προκλήσεις.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση, αναγνωρίζοντας τη σημασία αυτής της τεχνολογίας, έχει προχωρήσει στην υιοθέτηση του γνωστού AI Act, ήτοι του Κανονισμού για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Πρόκειται περί του πρώτου ολοκληρωμένου νομικού πλαισίου για την ΤΝ παγκοσμίως, το οποίο επιχειρεί να θέσει κανόνες σε αυτό το συνεχώς εξελισσόμενο πεδίο.

Η ανάπτυξη της ΤΝ συνοδεύεται από ανησυχίες. Πώς αποφεύγεται η μεροληψία σε αλγόριθμους που επηρεάζουν αποφάσεις για προσλήψεις ή δάνεια;

Τι γίνεται με την ασφάλεια όταν η ΤΝ χρησιμοποιείται σε ευαίσθητους τομείς όπως η υγεία ή η δικαιοσύνη;

Η ΕΕ επιδίωξε να απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα με ένα σύστημα «βασισμένο στον κίνδυνο». Οσο πιο επικίνδυνη θεωρείται η χρήση μιας εφαρμογής, τόσο αυστηρότεροι οι κανόνες που τη διέπουν.

Ο νέος κανονισμός χωρίζει τις εφαρμογές ΤΝ σε τέσσερις κατηγορίες:

  • Απαγορευμένες χρήσεις, όπως η μαζική παρακολούθηση ή η χειραγώγηση ανθρώπινης συμπεριφοράς.
  • Υψηλού κινδύνου εφαρμογές, π.χ. στην υγεία, στην εκπαίδευση ή στις μεταφορές, όπου απαιτούνται αυστηρές δοκιμές, πιστοποίηση και διαφάνεια.
  • Χαμηλότερου κινδύνου συστήματα, για τα οποία προβλέπονται κυρίως κανόνες διαφάνειας (π.χ. όταν συνομιλούμε με ένα chatbot πρέπει να το γνωρίζουμε).
  • Ελάχιστου κινδύνου εφαρμογές, όπως τα φίλτρα ανεπιθύμητων μηνυμάτων, όπου δεν επιβάλλονται ιδιαίτεροι περιορισμοί.

Η χώρα μας διαθέτει ένα ταχέως αναπτυσσόμενο οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων στον τομέα της ψηφιακής τεχνολογίας. Συνεπώς, θα πρέπει οι εν λόγω επιχειρήσεις, καθώς και όσες χρησιμοποιούν ΤΝ η οποία διέπεται από το AI Act, να διασφαλίσουν ότι δεν θα «πνιγούν» από τη γραφειοκρατία, αλλά θα δράσουν προληπτικά και με κατάλληλη νομική καθοδήγηση ώστε να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Τα πρόστιμα για τη μη συμμόρφωση είναι τσουχτερά, όπως και το πλήγμα στη φήμη μιας επιχείρησης η οποία θα παραβιάζει τη σχετική νομοθεσία.

Οι κανόνες της ΕΕ δεν είναι κάτι αφηρημένο που συμβαίνει «στις Βρυξέλλες». Αφορούν την καθημερινότητά μας, τα δικαιώματά μας και τις επιλογές μας. Από το κινητό μας μέχρι την υγεία και την εργασία μας, η ΤΝ θα έχει όλο και πιο καθοριστικό ρόλο. Για τους πολίτες, οι κανόνες του AI Act σημαίνουν μεγαλύτερη προστασία και διαφάνεια. Ο καθένας θα γνωρίζει πότε «συνομιλεί» με σύστημα ΤΝ και θα έχει δικαίωμα να ζητήσει επεξηγήσεις για αποφάσεις που τον αφορούν. Παράλληλα, ενισχύεται η εμπιστοσύνη: η ΤΝ δεν θα είναι «μαύρο κουτί», αλλά ένα εργαλείο που λειτουργεί με όρους διαφάνειας.

Σε έναν κόσμο όπου η τεχνολογία εξελίσσεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, το ζητούμενο δεν είναι μόνο το τι μπορείνα κάνει η τεχνητή νοημοσύνη, αλλά και το τι θέλουμενα κάνει. Και αυτό είναι ένα πολιτικό και ηθικό ζήτημα που μας αφορά όλους.

Ο Δημήτρης Κυριαζής είναι δικηγόρος Αθηνών (“Kyriazis Law Offices”), επ. καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ και μέλος του “EU AI Board Subgroup” της ΕΕ, το οποίο συστήθηκε για να επιλύσει τα ζητήματα που ανακύπτουν από τη διάδραση της Πράξης για την Τεχνητή Νοημοσύνη με έτερα ενωσιακά νομοθετήματα όπως ο GDPR

Τελευταία Νέα