Καθώς το θερμόμετρο σκαρφαλώνει και ο υδράργυρος χτυπά συχνά «κόκκινο», είναι ζωτικής σημασίας να γνωρίζουμε πώς η υψηλή θερμοκρασία επηρεάζει τον οργανισμό και ποια είναι τα σημάδια κινδύνου που πρέπει να μας κινητοποιήσουν. Το ανθρώπινο σώμα διαθέτει φυσικούς μηχανισμούς για να διατηρεί τη θερμοκρασία του περίπου στους 37°C. Οταν όμως οι εξωτερικές συνθήκες είναι ακραίες, το σώμα εργάζεται εντατικά για να αυτοψυχθεί μέσω της εφίδρωσης και της αύξησης της ροής αίματος στο δέρμα. Ωστόσο, σε περιπτώσεις παρατεταμένης έκθεσης ή έντονης σωματικής δραστηριότητας στη ζέστη, η θερμική επιβάρυνση μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση, θερμική εξάντληση ή ακόμα και θερμοπληξία – μια απειλητική για τη ζωή κατάσταση. Η έντονη εφίδρωση οδηγεί σε απώλεια υγρών και ηλεκτρολυτών, προκαλώντας συμπτώματα όπως πονοκέφαλο, ζάλη, κόπωση, ξηροστομία και μειωμένη διούρηση. Η θερμική εξάντληση εκδηλώνεται με υπερβολική εφίδρωση, αδυναμία, ναυτία και σε αρκετές περιπτώσεις λιποθυμία. Είναι ένα προειδοποιητικό στάδιο πριν από τη θερμοπληξία, όπου η θερμοκρασία του σώματος ξεπερνά τους 40°C και τα συμπτώματα εδώ είναι σοβαρά: σύγχυση, ταχυκαρδία, ξηρό δέρμα, ακόμα και απώλεια συνείδησης. Πρόκειται για επείγον ιατρικό περιστατικό.
Η καρδιά και οι πνεύμονες δοκιμάζονται έντονα σε περιπτώσεις καύσωνα. Η αυξημένη προσπάθεια ψύξης επιβαρύνει το καρδιαγγειακό σύστημα με ταχυκαρδία και πτώση της πίεσης, ενώ η ζέστη και η υγρασία επιδεινώνουν συμπτώματα σε άτομα με άσθμα ή ΧΑΠ. Σε επικοινωνία με τον θεράποντα καρδιολόγο θα δοθούν οδηγίες για πιθανή τροποποίηση του αριθμού ή της δοσολογίας των αντιυπερτασικών φαρμάκων.
Μελέτες δείχνουν ότι η υπερβολική ζέστη μπορεί να επηρεάσει την πνευματική διαύγεια, μειώνοντας τη μνήμη, την προσοχή και τον χρόνο αντίδρασης, αυξάνοντας έτσι και τον κίνδυνο ατυχημάτων.
Οι ηλικιωμένοι, τα βρέφη και άτομα με χρόνια νοσήματα είναι οι πιο ευάλωτες ομάδες. Το σώμα τους συχνά δεν ρυθμίζει αποτελεσματικά τη θερμοκρασία και είναι απαραίτητο να παρακολουθούνται προσεκτικά τις ημέρες καύσωνα. Οι πρακτικές προστατευτικές συμβουλές περιλαμβάνουν:
- Kατανάλωση πολλών υγρών και αποφυγή αλκοόλ
- Αποφυγή εξωτερικών δραστηριοτήτων μεταξύ 12 και 5 το απόγευμα
- Ντύσιμο ελαφρύ, με ανοιχτόχρωμα και δροσερά ρούχα
- Παραμονή σε δροσερούς χώρους, χρησιμοποιώντας ανεμιστήρες ή κλιματισμό
- Αναγνώριση των πρώιμων σημείων θερμικής εξάντλησης και αναζήτηση βοήθειας όταν χρειαστεί
Η πρόληψη είναι το καλύτερο «φάρμακο». Ενημερωθείτε, προστατευθείτε και προσέξτε ιδιαίτερα τα πιο ευάλωτα μέλη της οικογένειας και της κοινότητάς σας. Ο καύσωνας δεν είναι απλώς μια ενόχληση – μπορεί να είναι απειλητικός για τη ζωή.
Ο Κώστας Τσιούφης είναι καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ – Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών
