Στις Βρυξέλλες, το καλοκαίρι του 2025 δεν είναι ήρεμο.
Σηματοδοτεί αντίθετα μια κομβική καμπή για την πολιτική φυσιογνωμία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η πρόταση μομφής κατά της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αν και καταψηφίστηκε, ήταν κάτι περισσότερο από ένα απλό κοινοβουλευτικό επεισόδιο. Ηταν ένα καμπανάκι αφύπνισης για το θεσμικό οικοδόμημα της ΕΕ, μια αποκάλυψη των εύθραυστων ισορροπιών, των αποσταθεροποιητικών εσωτερικών αντιθέσεων και των εξωτερικών απειλών που πλέον δεν κρύβονται πίσω από διπλωματικά χαμόγελα.
Η Φον ντερ Λάιεν άντεξε – για την ώρα.
Ομως, η εύκολη απόρριψη της πρότασης μομφής από ακροδεξιούς ευρωβουλευτές, έκρυβε ένα πολύ πιο επικίνδυνο φαινόμενο: την απροθυμία των μέχρι πρότινος συμμάχων της να συνεχίσουν να τη στηρίζουν άκριτα.
Οι Σοσιαλιστές, οι Φιλελεύθεροι, ακόμα και οι Πράσινοι, έστειλαν καθαρό μήνυμα ότι η ανοχή εξαντλείται, ειδικά όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκλαμβάνεται ως εργαλείο παρασκηνιακών συμφωνιών, αδιαφάνειας και πολιτικού οπορτουνισμού.
Από το «Pfizergate» και τις επιθέσεις για υπόγειες συμφωνίες με την Ακροδεξιά, μέχρι τις ενδοκοινοβουλευτικές συγκρούσεις και τις συγκεκαλυμένες ρωσικές επιρροές, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν μοιάζει πλέον με το ήρεμο τεχνοκρατικό πεδίο των προηγούμενων δεκαετιών. Η δεύτερη θητεία της Φον ντερ Λάιεν δεν ξεκινά με νίκες και ευρωπαϊκή σύμπνοια, αλλά με βαθιά ερωτήματα: Ποιος τελικά κυβερνά στις Βρυξέλλες; Ποιοι είναι οι σύμμαχοι της Ευρώπης; Και ποιο είναι το πραγματικό τίμημα της πολιτικής επιβίωσης;
Οπως επισημαίνει το Politico αυτή η νίκη έχει σημαντικό κόστος για την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αφού όχι μόνο αναγκάστηκε να υπερασπιστεί δημόσια τις πράξεις της στο λεγόμενο σκάνδαλο «Pfizergate», αλλά χρειάστηκε και να κάνει σημαντικές παραχωρήσεις προς την ομάδα των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών – τους υποτιθέμενους συμμάχους της – προκειμένου να αποτρέψει την απειλή αποχής των ευρωβουλευτών τους από την ψηφοφορία της Πέμπτης.
Κάποιοι – πέραν της ίδιας της προέδρου της Κομισιόν – συνειδητοποίησαν ότι είναι εξαιρετικά εύκολο να κατατεθεί μια πρόταση μομφής με δυνατότητα ανατροπής του ισχυρότερου θεσμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Χρειάζονται μόλις 72 υπογραφές. Το άλλο είναι ότι δεν χρειάζεται να φτάσεις στην ανατροπή της προέδρου της Επιτροπής αφού μια καλά διατυπωμένη απειλή για πολιτικό πλήγμα και παρεμπόδιση της ευρύτερης ατζέντας της, αρκεί για να φέρει αποτελέσματα.
Αναλυτές εκτιμούν ότι το θέαμα μιας ευάλωτης Φον ντερ Λάιεν αφήνει περιθώρια τόσο στους αντιπάλους όσο και στους συμμάχους της να την επικρίνουν με τρόπους που δεν θα τολμούσαν ενώ ουσιαστικά κανονικοποιείται μια μορφή πολιτικής ισχύος που συναντά κανείς σε εθνικά Κοινοβούλια, παρά στις Βρυξέλλες.
Εννοείται ότι καμία από τις ομάδες που τη βοήθησαν να ανέλθει στη θέση αυτή το 2019 και να τη διατηρήσει το 2024 δεν έχει συμφέρον να τη ρίξει αλλά το μάθημα των τελευταίων εβδομάδων είναι το εξής: όσοι φωνάζουν πιο δυνατά και απειλούν πιο αποτελεσματικά, κερδίζουν. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μίλησε πρώτη προτού πάρουν τον λόγο οι επικεφαλής των πολιτικών ομάδων. Στο πλαίσιο της συζήτησης δέχθηκε διαδοχικά πλήγματα από Σοσιαλιστές, Πράσινους και Φιλελεύθερους του Renew που αποδοκίμασαν την απόφασή της να προωθήσει ατζέντα απορρύθμισης εις βάρος της Πράσινης Συμφωνίας της προηγούμενης θητείας, επέκριναν τον τρόπο με τον οποίο παρακάμπτει το Κοινοβούλιο για να περάσει μέτρα όπως δάνεια δισεκατομμυρίων ευρώ για αμυντικές δαπάνες, και – όπως είπε η επικεφαλής των Σοσιαλιστών Ιράτσε Γκαρσία – γιατί «κάνει τα στραβά μάτια» όταν η δική της κεντροδεξιά οικογένεια συνάπτει συμφωνίες με την Ακροδεξιά.
Η πρόεδρος της Κομισιόν από την πλευρά της δεν δίστασε να επιτεθεί σκληρά στους επικριτές της και να περάσει δυναμικά στην αντεπίθεση. Εδωσε την εντύπωση ότι δεν είναι διατεθειμένη να αποκαλύψει πολλά για το Pfizergate προβάλλοντας πάντως κατηγορηματικά ότι είναι καθαρή υπόθεση.
«Ο Πούτιν θα χαρεί με όσα κάνουν εδώ οι φίλοι του», είπε ο επικεφαλής του ΕΛΚ – της πολιτικής οικογένειας της Φον ντερ Λάιεν – Μάνφρεντ Βέμπερ, χαρακτηρίζοντας τα ακροδεξιά κόμματα AUR της Ρουμανίας και Εναλλακτική για τη Γερμανία – υπογράφοντες της πρότασης – «μαριονέτες του Πούτιν». «Βλέπετε το αδιέξοδο στο οποίο εσείς και η πολιτική σας οικογένεια έχετε περιέλθει, επιτρέποντας στο ΕΛΚ να ευνοεί ευκαιριακές συμμαχίες με την Ακροδεξιά» ανέφερε δηκτικά η Βαλερί Χαγέρ από το Renew. Το Κρεμλίνο εκτόξευσε χαρακτηρισμούς ακραίου μισογυνισμού σε βάρος της προέδρου της Κομισιόν διά στόματος του πρώην ρώσου πρωθυπουργού Ντμίτρι Μεντβέντεφ.
Και μπορεί ο ρουμάνος ακροδεξιός ευρωβουλευτής Γκεόργκε Πιπερέα να ξεκίνησε τη διαδικασία αλλά οι κεντροαριστερές ομάδες στο σύνολό
τους – Σοσιαλδημοκράτες και Φιλελεύθεροι του Renew Europe – αξιοποίησαν την ευκαιρία για να εκφράσουν τα παράπονά τους.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης τη Δευτέρα στο Στρασβούργο, ο Πιπερέα συνέκρινε τις πρακτικές της Επιτροπής με τον σοβιετικό ολοκληρωτισμό. Η Φον ντερ Λάιεν απάντησε ότι οι κατηγορίες του «αντλούνται απευθείας από το πιο παλιό εγχειρίδιο των εξτρεμιστών», κατηγορώντας τον ότι ανακυκλώνει θεωρίες συνωμοσίας. «Βλέπουμε την ανησυχητική απειλή από εξτρεμιστικά κόμματα που θέλουν να πολώσουν τις κοινωνίες μας με παραπληροφόρηση», είπε με νόημα.
