Δουλειά της στήλης δεν είναι να σχολιάζει Εκλογές και εκλογικά αποτελέσματα. Eτσι, θα μείνω στον αστερισμό της τουρκικής γλώσσας, σχετικά επίκαιρης και αυτής λόγω παρατεταμένης εκλογικής περιόδου στη γειτονική χώρα.
Αφού το προηγούμενο Σάββατο προσπάθησα να καταγράψω τι σημαίνουν οι τίτλοι των τουρκικών εφημερίδων, σήμερα θα αναφερθώ σε κάποια ελληνικά επώνυμα (σας βεβαιώνω, είναι πολύ περισσότερα απ’ ό,τι νομίζουμε) με τουρκική ρίζα. Ενδιαφέρον, κατά τη γνώμη μου, παρουσιάζουν κυρίως όσα επώνυμα παραπέμπουν σε φυσικά ή ψυχικά γνωρίσματα, αλλά και σε επαγγέλματα και ενασχολήσεις.
Και πρώτα πρώτα, προθέματα που τα συναντάμε συχνά σε επώνυμα συμπολιτών μας, όπως καρα– ή δελη/ντελη-. Oσοι, λοιπόν, έχουν επώνυμο που αρχίζει από Καρα- (Καραγιώργης, Καραγιάννης, Καραπαναγιώτης, κ.λπ.) είχαν κάποιον πρόγονο που ήταν μαυριδερός, με σκουρόχρωμο δέρμα. Αντίστοιχα, και όλοι οι Δεληγιάννηδες, Δεληγιώργηδες, Δεληπέτροι, κ.λπ. είχαν κάποιον πρόγονο που ήταν λίγο τρελούτσικος, λίγο κουζουλός, λίγο λοξός, λίγο απρόβλεπτος.
Aλλα πάλι επώνυμα συνδέονται με σωματικά ή ψυχικά γνωρίσματα κάποιου προγόνου. Eτσι, ο Ουζουνίδης ή ο Ιντζές είχαν πιθανότατα κάποιον ψηλό ή ψηλόλιγνο πρόγονο, ο Βαλαβάνης είχε πρόγονο με αρκετά μεγάλο κεφάλι, του Σισμάνη κάποιος πρόγονος τα είχε τα κιλάκια του (πιο σωστά, τις οκαδίτσες του). Του Σακαλή, εξάλλου, κάποιος πρόγονος ήταν γενειοφόρος, ενώ αντίθετα ο Κιοσές και ο υιός αυτού Κιοσέογλου είχαν κάποιον σπανό/άτριχο πρόγονο. Ο Ζαρίφης είχε πιθανότατα πρόγονο κομψό ή/και χαριτωμένο, ο Σαρρής ωχρό, λίγο κιτρινιάρη, ενώ ο Λαφαζάνης θα πρέπει να ψάξει μήπως από κάποιον πρόγονό του έχει κληρονομήσει το γονίδιο της φλυαρίας, της πολυλογίας (λαφαζάνης=λογάς, φλύαρος).
Περνώντας τώρα στα επαγγελματικά, έχουμε τα εις –τζης, αλλά και άλλα. Εκτός λοιπόν από απογόνους του Μπακιρτζή (χαλκωματά), του Καζαντζή (λεβητοποιού), του Κουγιουμτζή (χρυσοχόου), του Μπαρουξή (πυριτοδοποιού), του Αραμπατζή (καραγωγέα, ιδιοκτήτη κάρου), του Εσκιτζή (παλαιοπώλη) και του Σεπεντζή (καλαθοποιού), έχουμε επίσης τους απογόνους του Τερζή (ράφτη), του Δεμίρη (σιδηρουργού), του Καβάφη (παπουτσή), του Μπαξεβάνη (κηπουρού, περιβολάρη), του Σαράτση (σελοποιού), του Χασεκή (σωματοφύλακα), του Τσαούση (λοχία), του Καλλιγά (πεταλωτή), του Καζάζη (μεταξουργού), κ.λπ., κ.λπ.
Θα κλείσω με επώνυμα που η προέλευσή τους παραπέμπει σε παλαιότερες (τουρκικές) ονομασίες πόλεων. Ο Βραχωρίτης λοιπόν είναι από το Βραχώρι (σημερινό Αγρίνιο), ο Ζητουνιάτης από το Ζητούνι (σημερινή Λαμία), ο Κραβαρίτης από τα Κράβαρα (την ορεινή Ναυπακτία), κ.λπ., κ.λπ.
Επιδόρπιο
Ιδού και μερικά παλαιότερα τοπωνύμια των οποίων η εξελληνισμένη εκδοχή αποτελεί ακριβή μετάφραση των τουρκικών: Κουρουτσεσμέ (Ξηροκρήνη), Κιρκ Κιλισέ (Σαράντα Εκκλησίες), Δεμίρ Χισάρ (Σιδηρόκαστρο). Oσο για το Δεδέαγατς ή Ντεντέαγατς (=Το δέντρο του καλόγερου, του ερημίτη), αυτό ξέκοψε εντελώς από το παρελθόν του και ονομάστηκε το 1920 Αλεξανδρούπολη. Oχι προς τιμήν του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όπως νομίζουν μερικοί, αλλά προς τιμήν του βασιλιά Αλέξανδρου (1917).
