Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Σύνδεση μέλους
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
Επί μία δεκαετία ο Τσάρλι Ενγκλ ήταν εθισμένος στην κοκαΐνη και στο αλκοόλ. Επιασε πάτο ύστερα από μια σχεδόν θανατηφόρα εξαήμερη κραιπάλη, η οποία έληξε με εμπόρους ναρκωτικών να πυροβολούν το αυτοκίνητό του. Επειτα από αυτό το γύρισε στο τρέξιμο που έγινε η ζωή του, το χόμπι του και η σωτηρία του. Τώρα είναι ένας από τους πιο γνωστούς υπερμαραθωνοδρόμους και έχει τρέξει στις πλέον αφιλόξενες περιοχές της Γης (έχει περιγράψει την περιπέτειά του στο βιβλίο του «Running Man»).
«Κατά την άποψή μου, η λήψη ναρκωτικών έχει να κάνει πολύ με το κυνήγι του καινούργιου» λέει. «Η καλύτερη αίσθηση που ένιωσα σε σχέση με τα ναρκωτικά ήταν στην πραγματικότητα η διαδικασία της απόκτησής τους. Δεν υπάρχει τίποτε πιο ισχυρό από το να έχεις ναρκωτικά πάνω σου, από την ιδέα αυτού που πρόκειται να ακολουθήσει. Και, κατά κάποιον τρόπο, το τρέξιμο είναι το ίδιο, επειδή υπάρχει αυτή η περίεργη ιδέα ότι πρόκειται να μπεις σε έναν μεγάλο αγώνα και αυτή τη φορά η αίσθηση θα είναι διαφορετική, δεν θα πονέσεις τόσο πολύ και όλα θα είναι τέλεια».
Η «ανταλλαγή» της χρήσης ουσιών με το τρέξιμο - περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο άθλημα - δεν είναι άγνωστη. Πολλοί ειδικοί στον εθισμό και στην απεξάρτηση μιλούν σταθερά για το τρέξιμο και πολλά απομνημονεύματα πρώην χρηστών και νυν δρομέων έχουν κυκλοφορήσει. Η πρώην αλκοολική Κατριόνα Μένζις-Πάικ από το Σίδνεϊ έβλεπε τους δρομείς με μισό μάτι την ώρα που σερνόταν για έναν καφέ κατά τα χανγκόβερ της. Επί δέκα χρόνια δεν μπορούσε να ξεπεράσει τον θάνατο των γονιών της και έτρεχε - μεταφορικά - μακριά από τα προβλήματά της. Κάποια στιγμή, περιγράφει στο βιβλίο της «Long Run», αποφάσισε να αρχίσει να τρέχει και κυριολεκτικά. Μέχρι στιγμής έχει τερματίσει σε πέντε μαραθωνίους. «Μόλις άρχισα να τρέχω», λέει, «όλα τα πράγματα άρχισαν να μπαίνουν σε σειρά. Τρεφόμουν πιο καλά, κοιμόμουν πιο καλά, έπινα λιγότερο συχνά».
Αυτό το αποτέλεσμα παρουσιάζεται και στο φιλμ «Brittany Runs a Marathon» που βγήκε πριν από λίγο καιρό στις αίθουσες (άγνωστο αν θα βρει διανομή στην Ελλάδα). Η πρωταγωνίστρια είναι μια υπέρβαρη κοπέλα που πίνει πολύ, έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και δεν έχει ξεπεράσει τον χαμό του πατέρα της. Πάει στον γιατρό για να της γράψει χάπια κι εκείνος της συνταγογραφεί άσκηση. Η προπόνησή της για τον Μαραθώνιο της Νέας Υόρκης τη βοηθά να βάλει τη ζωή της σε τάξη. «Στον δρόμο βρήκα τρομερή συναισθηματική ποικιλία» λέει η Μένζις-Πάικ. «Αλλες φορές ήμουν εντελώς χαλαρή τρέχοντας δίπλα στη θάλασσα, άλλες φορές πολεμούσα το ίδιο μου το σώμα, άλλες φορές είχα να τρέξω μακριά από μια θύελλα συναισθημάτων που ξεσπούσαν όλα μαζί».
Οταν κάποιος εγκαταλείψει μια ντοπαμινεργική συμπεριφορά, όπως τη λήψη ουσιών, είναι πιθανό να προσπαθήσει να αναζητήσει την ίδια αίσθηση διέγερσης σε κάτι άλλο. Γιατί όμως το βρίσκει στο τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων; Και οι δύο συμπεριφορές απαιτούν ικανότητα αντοχής, παρέχουν μια αίσθηση απελευθέρωσης και μπορούν να αποτελέσουν ατομικές επιδιώξεις. Ο αυστραλός δημοσιογράφος Πολ Μάλεϊ έκοψε το ποτό πριν από τέσσερα χρόνια για να επικεντρωθεί στο τρέξιμο και πλέον είναι υπερμαραθωνοδρόμος. «Ηταν όλο και πιο δύσκολο για μένα και να τρέχω και να πίνω όσο έπινα. Επρεπε να διαλέξω. Και διάλεξα. Δεν χρειάζεται να είσαι Φρόιντ: και στις δύο περιπτώσεις κυνηγάς την έξαρση ντοπαμίνης και ενδορφινών».
Το τρέξιμο παράγει σε πρώτη φάση «εκρήξεις» ντοπαμίνης, νοραδρεναλίνης και σεροτονίνης· αργότερα ακολουθεί η ευφορία, το... δρομικό «φτιάξιμο» με την απελευθέρωση ενδορφινών και - σύμφωνα με ερευνητές - του ενδοκανναβινοειδούς ανανδαμιδίου. Οταν κάποιος κόβει τη χρήση ουσιών, περιμένει ότι η συμπεριφορά του θα γίνει λιγότερο εγωκεντρική, όμως, όπως υπογραμμίζει ο Μάλεϊ, «έχεις ανάγκη να βρεις άλλους τρόπους αντιμετώπισης του στρες και διαχείρισης των συναισθημάτων σου. Οταν έκοψα το ποτό, ήμουν κλεισμένος στον εαυτό μου. Το τρέξιμο λειτούργησε σαν διαλογισμός ώστε να σκέφτομαι πιο καθαρά».
Ο Τσάρλι Ενγκλ σχολιάζει πως η εντατική προπόνηση που κάνει για τους αγώνες του προκαλεί συχνά περισσότερα σχόλια ανησυχίας από όσα άκουγε όταν γινόταν λιάρδα. «Με ρωτούν τακτικά: "Νομίζεις τώρα ότι αυτό που κάνεις είναι υγιές;"» λέει γελώντας. «Οσοι σε επικρίνουν στην πραγματικότητα πιθανότατα αισθάνονται άσχημα για τον ίδιο τους τον εαυτό. Η εμπειρία μου λέει πως σπάνια ανησυχούν πραγματικά. Διότι όσοι με ξέρουν καλά βλέπουν πως το τρέξιμο με κάνει ευτυχισμένο».
«Ετρεχα μέχρι να πέσω κάτω, όπως έπινα μέχρι να πέσω κάτω»
Οσοι έχουν τη νοοτροπία «ή όλα ή τίποτα» μπορεί να καταλήξουν να το παρακάνουν. Αυτό συνέβη στην περίπτωση της Λίζα Μπεντς, στελέχους επιχείρησης από το Νιούκασλ. «Ετρεχα μέχρι να πέσω κάτω» θυμάται. «Ακριβώς όπως έπινα μέχρι να πέσω κάτω». Οταν σταμάτησε να πίνει, η Μπεντς έπεσε με τα μούτρα στη ζάχαρη που της έλειπε κόβοντας το αλκοόλ. Για να εξισορροπήσει την ανθυγιεινή διατροφή της, αποφάσισε ότι έπρεπε να ασκηθεί· υπερβολικά. «Ξεκίνησα στο γυμναστήριο, αλλά δεν ήθελα να με αναγνωρίζουν ως την τύπισσα που κοπανιέται στον διάδρομο επί 90 λεπτά επτά ημέρες την εβδομάδα». Ετσι βγήκε στον δρόμο, για να μη δίνει στόχο. Εκανε πρώτα 5 χιλιόμετρα, έπειτα 9, έφτασε τα 24 - όλα προτού πάει για δουλειά στις 8.30 το πρωί. Η παρακολούθηση της προόδου της με εφαρμογές στο κινητό και στο ρολόι την έκανε πιο εμμονική. «Σκεφτόμουν ότι αν δεν λουστώ ή αν δεν βαφτώ σήμερα θα μπορούσα να κάνω δυο-τρία χιλιόμετρα παραπάνω. Και επειδή έχω και μια διατροφική διαταραχή, στενά συνδεδεμένη με τον αλκοολισμό, έβγαινα για τρέξιμο θεονήστικη». Αδυνάτισε υπερβολικά, ήταν διαρκώς εξαντλημένη και είχε απίστευτο πονοκέφαλο. Κάποια μέρα σταμάτησε να τρέχει. Τελείως.
«Υπάρχει τρομερός εθισμός στη δρομική κοινότητα» παρατηρεί ο Ενγκλ. «Δεν εκδηλώνεται υποχρεωτικά με την κατανάλωση αλκοόλ και φαρμάκων, αλλά με άλλες συμπεριφορές. Υπάρχει κάτι "ανεκπλήρωτο". Δεν είναι αρνητικό, είναι απλώς ένα κενό που κανείς νιώθει ότι θέλει να γεμίσει με κάτι περισσότερο από την κανονική ζωή - γι' αυτό προσωπικά θέλω να φεύγω από αυτό το ασφαλές έδαφος».
