Σοκ στην επιστημονική κοινότητα προκαλεί η αποκάλυψη ότι το σπέρμα ενός Δανού δότη, το οποίο χρησιμοποιήθηκε σε κλινικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής σε όλη την Ευρώπη, περιείχε σοβαρή και καρκινογόνο γενετική μετάλλαξη.
Η υπόθεση έχει λάβει τραγικές διαστάσεις και στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τον καθηγητή αιματολογίας – ογκολογίας Αντώνη Καττάμη, ένα παιδί που είχε συλληφθεί από το σπέρμα του συγκεκριμένου δότη έχασε τη ζωή του, ενώ το αδελφάκι του νοσεί. Όπως ανέφερε ο ίδιος, «Δυστυχώς ‘κατέληξε’ από τον καρκίνο. Δυστυχώς εμφάνισε και το δεύτερο αδελφάκι περίπτωση».
Ανησυχία για τις ελληνικές οικογένειες
Από το σπέρμα του Δανού δότη έχουν γεννηθεί τουλάχιστον 197 παιδιά στην Ευρώπη, εκ των οποίων 18 στη χώρα μας, σε 11 οικογένειες. Η υπόθεση έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία στις αρμόδιες αρχές και στους γονείς.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι η Δανία, αν και θεωρείται πρωτοπόρος στις υπηρεσίες δωρεάς σπέρματος, δεν διέθετε μέχρι πρόσφατα κεντρικό κρατικό μητρώο για τους δότες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μην υπάρχει έλεγχος για το πού και πόσο χρησιμοποιείται το σπέρμα κάθε δότη.
Η εργαστηριακή κλινική γενετίστρια Δήμητρα Χριστόπικου υπογράμμισε πως «το πρόβλημα προέκυψε επειδή δεν υπήρχε μητρώο από τη Δανία, ενώ η Ελλάδα διαθέτει μητρώο από το 2017. Θα πρέπει να υπάρξει ευρωπαϊκός συντονισμός για την καταγραφή των δοτών ώστε να αποφεύγονται τέτοια περιστατικά».
Η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής έχει ήδη ενημερώσει τις ελληνικές κλινικές, οι οποίες με τη σειρά τους επικοινωνούν με τις οικογένειες που έλαβαν γενετικό υλικό από τον συγκεκριμένο δότη, προκειμένου να προχωρήσουν σε περαιτέρω ελέγχους.
Η κ. Χριστόπικου τόνισε επίσης ότι «σε ένα κοινωνικό κράτος που βρίσκεται κοντά στον πολίτη, μετά από ένα τέτοιο γεγονός που προκαλεί ανασφάλεια στους γονείς, το κράτος οφείλει να σταθεί αρωγός και να καλύψει τις εξετάσεις των παιδιών».
«Θρίλερ» στην Ευρώπη
Ο Δανός δότης, ο οποίος ξεκίνησε να δίνει σπέρμα πριν από 17 χρόνια όταν ήταν φοιτητής, θεωρούνταν απολύτως υγιής και είχε περάσει όλους τους απαραίτητους ελέγχους. Ωστόσο, μέρος του DNA του είχε μεταλλαχθεί ήδη από τη γέννησή του.
Αν και το μεγαλύτερο μέρος του οργανισμού του δεν φέρει τη βλαβερή μετάλλαξη, το 20% των σπερματοζωαρίων του την περιέχουν. Κάποια από τα παιδιά που συνελήφθησαν με το γενετικό του υλικό έχουν ήδη πεθάνει, ενώ εκτιμάται ότι αρκετά ακόμη ενδέχεται να εμφανίσουν καρκίνο στη διάρκεια της ζωής τους.
Η υπόθεση εγείρει σοβαρά ερωτήματα για την ανάγκη ενίσχυσης των ελέγχων και αποκαλύπτει τα κενά ρύθμισης όχι μόνο στο δανέζικο σύστημα αλλά και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
