Αυτό το καλοκαίρι έφερε στην επιφάνεια μια σκληρή πραγματικότητα για την Ιταλία: οι οικογενειακές καλοκαιρινές διακοπές, όπως τις γνώριζε η μεσαία τάξη, τείνουν να εξαφανιστούν. Οι παραλίες γεμίζουν κυρίως τα Σαββατοκύριακα, ενώ οι πολυήμερες παραμονές σε παραθαλάσσια θέρετρα περιορίζονται δραματικά. Αντίθετα, οι ξένοι τουρίστες –από Γερμανία, Γαλλία, Σκανδιναβία, Πολωνία, Ανατολική Ευρώπη και πλέον και από τις ΗΠΑ– είναι εκείνοι που γεμίζουν τις ακτές από Δευτέρα έως Παρασκευή.
Οι ιδιοκτήτες των παραδοσιακών ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων, οι οποίοι εδώ και δεκαετίες λειτουργούν με δημόσια παραχώρηση σχεδόν τις μισές ιταλικές παραλίες, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. «Βλέπουμε τη πτώχευση της μεσαίας τάξης, γιατί εμείς είμαστε η μεσαία τάξη – αυτοί είναι οι πελάτες μας», δηλώνει ο Σιμόνε Μπατισττόνι, ιδιοκτήτης του ιστορικού Bagno Milano στη Ριβιέρα Ρομανιόλα. Όπως τονίζει, οι πολυήμερες οικογενειακές διακοπές ανήκουν πλέον στο παρελθόν: οι Ιταλοί μένουν σπίτι τον Ιούλιο, πηγαίνουν στην παραλία μόνο τα Σαββατοκύριακα και τον Αύγουστο ταξιδεύουν συχνά στο εξωτερικό, σε φθηνότερους προορισμούς όπως η Αλβανία, η Τυνησία ή το Μαρόκο.
Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά: σύμφωνα με την Eurostat, το 31,4% των Ιταλών –περίπου 18,5 εκατομμύρια άνθρωποι– δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά ούτε μία εβδομάδα διακοπών. Παράλληλα, οι μισθοί έχουν παραμείνει καθηλωμένοι στα επίπεδα της δεκαετίας του ’90, με την Ιταλία να καταγράφει τη χαμηλότερη αγοραστική δύναμη μεταξύ των χωρών του G20. Σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος διαβίωσης, το αποτέλεσμα είναι μια κοινωνία που βλέπει το καλοκαίρι όχι ως περίοδο διακοπών, αλλά ως προνόμιο λίγων.
Το πρόβλημα επιδεινώνεται από το ίδιο το μοντέλο παραλίας της Ιταλίας: οι ιδιωτικές επιχειρήσεις με ξαπλώστρες και ομπρέλες καταλαμβάνουν συχνά το μεγαλύτερο μέρος της ακτογραμμής. Στη Λιγουρία, την Εμίλια-Ρομάνια και την Καμπανία η ιδιωτικοποίηση φτάνει το 70%, ενώ στη Νάπολη μόνο 200 μέτρα από τα 27 χιλιόμετρα παραλίας είναι ελεύθερα για το κοινό. Το μέσο κόστος για ομπρέλα και δύο ξαπλώστρες φέτος το καλοκαίρι φτάνει τα 212 ευρώ την εβδομάδα, ενώ σε πολυτελή θέρετρα, όπως το Φορτε ντεϊ Μάρμι, οι τιμές αγγίζουν ακόμη και τα 1.500 ευρώ την ημέρα για μια «αυτοκρατορική σκηνή».
Η κυβέρνηση Μελόνι, κατηγορούμενη από την αντιπολίτευση ότι παρουσιάζει μια «τουριστική καρτ ποστάλ» που κρύβει τις κοινωνικές δυσκολίες, έχει αναβάλει για το 2027 τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της ΕΕ για απελευθέρωση του κλάδου και νέες δημόσιες παραχωρήσεις. Μέχρι τότε, η εικόνα των άδειων παραλιών τις καθημερινές ίσως αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα μιας μεσαίας τάξης που βλέπει τις διακοπές της να συρρικνώνονται δραματικά.
