Μηνύματα εξαιρετικά σημαντικά, τα οποία πιθανώς αποκαλύπτουν νέες ιδεολογικές και πολιτικές τάσεις, προκύπτουν τις τελευταίες εβδομάδες από τις γαλλικές προεδρικές εκλογές. Η απίστευτη άνοδος και ο τελικός ηχηρός θρίαμβος του κεντρώου φιλελεύθερου υποψηφίου σηματοδοτούν ίσως την επιστροφή της Ευρώπης σε περισσότερο ορθολογισμό, ιδίως αν συνεκτιμηθεί ότι σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες παρατηρούνται ενδείξεις υποχώρησης της έντονης κατά τα τελευταία χρόνια φαιάς και κόκκινης δημαγωγίας.

Τα νέα από τη Γαλλία αποκαθιστούν κατ’ αρχάς το κύρος των δημοσκοπήσεων που έχει τρωθεί έπειτα από σειρά αποτυχημένων προβλέψεων, ιδίως σε σχέση με το Brexit και τον Τραμπ. Αποδεικνύεται ότι οι δημοσκοπικές εκτιμήσεις είναι δυνατόν να προσεγγίζουν ικανοποιητικά την πραγματικότητα, φτάνει να γίνονται με σοβαρή επιστημονική μεθοδολογία, βασισμένη σε εμπεριστατωμένη μαθηματική ανάλυση και σε μακρόχρονη εμπειρία, και υπό την προϋπόθεση ότι η πλειονότητα του κοινωνικού σώματος χαρακτηρίζεται από συγκροτημένη πολιτική σκέψη και συμπεριφορά. Επιβεβαιώνεται επίσης ότι μια σύγχρονη ευρωπαϊκή κοινωνία ανέχεται χωρίς προκαταλήψεις τις όποιες ασυνήθιστες οικογενειακές καταστάσεις των πολιτικών. Φαίνεται ακόμα ότι είναι απολύτως εφικτό για ένα μεγάλο μέρος του αντισυστημικού νεανικού ρεύματος να απομακρυνθεί από τη μηδενιστική γοητεία των άκρων και να προσανατολισθεί προς μια εποικοδομητική πολιτική κατεύθυνση.

Τα κύρια πολιτικά συμπεράσματα εξάγονται αφενός από τη φανατισμένη στάση της Ακρας Αριστεράς, με τιμητική εξαίρεση το κομμουνιστικό κόμμα και αφετέρου από την ανάδυση ενός ισχυρού φιλελεύθερου ρεύματος σε αντίθεση προς τον παραδοσιακό γαλλικό κρατισμό.

Το διαβόητο «ούτε ούτε» της ριζοσπαστικής Αριστεράς, ήτοι η τακτική ίσων αποστάσεων μεταξύ φασισμού και οικονομικού φιλελευθερισμού, επιβεβαιώνει κάτι που πολλοί διέβλεπαν τα τελευταία χρόνια, αλλά λίγοι τολμούσαν να εκφράσουν δημόσια. Είναι η αποκάλυψη μιας ευρείας συνάφειας μεταξύ Ακροαριστεράς και Ακροδεξιάς. Με την εξαίρεση του ρατσισμού που παραμένει η μεγάλη διαφορά μεταξύ τους, υπάρχει πλέον εντυπωσιακή ταύτιση των δύο άκρων στα πεδία του αντιφιλελεύθερου, αντιευρωπαϊκού, εθνικιστικού και αντιγερμανικού λόγου. Με την κατά περίπτωση προσθήκη στοιχείων αντιδυτικισμού, αντιιμπεριαλισμού και αντιαμερικανισμού, γενικεύεται ένα ακραίο φαινόμενο τυφλής αντίδρασης που δεν συναντάται μόνον στην Γαλλία.

Στη διεθνή κίνηση των ιδεών, η γαλλική πολιτική σκέψη ταυτίστηκε τις τελευταίες δεκαετίες κυρίως με αδιέξοδα παρακμιακά ρεύματα, στις γραμμές διανοητών όπως οι Λακάν, Φουκό, Μπουρντιέ, Ντεριντά, Μπαντιού, Ζίζεκ κ.λπ. Ο φιλοσοφικός αρνητισμός και η σχετικοποίηση των εννοιών αφαίρεσαν από την Αριστερά τη δυνατότητα να ενσαρκώνει την έλλογη ελπίδα των ανθρώπων, οδήγησαν σε πολιτική κατήφεια, υπέθαλψαν την τυφλή αγανάκτηση και αναπόφευκτα πριμοδότησαν μια Δεξιά που παραδοσιακά τρέφεται από τον φόβο. Το σημερινό εκκωφαντικό πολιτικό μήνυμα από τη Γαλλία αναζωπυρώνει μια διαφορετική θεώρηση, μια ανανεωμένη ελπίδα με έμφαση στην ελευθερία και στην ευθύνη του ατόμου. Η ανοικτή κοινωνία, με βαθιές ρίζες στον Διαφωτισμό, εκτρέφει την αισιόδοξη προσδοκία ότι είναι δυνατόν η ποθούμενη πρόοδος να επιτευχθεί με τολμηρούς συνδυασμούς κοινωνικού φιλελευθερισμού και οικονομικού ανταγωνισμού.

Ο Κίμων Χατζημπίρος είναι καθηγητής του ΕΜΠ