Η έκθεση των τριών εισαγγελέων που είδε προχθές το φως της δημοσιότητας διέλυσε και την παραμικρή αμφιβολία για το τι ακριβώς συμβαίνει στη Συρία τα τελευταία τρία χρόνια. Συμβαίνει κάτι που δεν μπορεί να περιγραφεί με το κλισέ «κόλαση». Πρώτον, επειδή η κόλαση δεν παραπέμπει απολύτως σε καμία εικόνα πέρα από αυτές των θρησκευτικών παραστάσεων με τα καζάνια, τις φωτιές και τους δύστυχους αμαρτωλούς. Και, δεύτερον, επειδή «κόλαση» δεν είναι μόνο ένας αιματηρός εμφύλιος. Μπορεί να είναι και ένα φοβερό πάρτι. Επειτα, τα κλισέ δεν έχουν καμία αξία σε αυτήν την περίπτωση. Γιατί κανένα κλισέ δεν μπορεί να υποκαταστήσει σε ακρίβεια τον όρο που χρησιμοποιούν οι ίδιοι οι συντάκτες της έκθεσης όταν μιλούν για «βιομηχανικής κλίμακας θανατώσεις». Καμιά κόλαση δεν έχει τη συστηματική και στοχευμένη λειτουργία που έχει μια αλυσίδα παραγωγής.

Το εύρος της φρίκης ξεπερνά τα όρια της Συρίας ή της ευρύτερης περιοχής. Αυτό που συμβαίνει σήμερα στη χώρα της Μέσης Ανατολής αφορά ολόκληρη την ανθρωπότητα, όπως την αφορούσε στο παρελθόν ο εμφύλιος στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Τότε χρειάστηκε μια στρατιωτική επέμβαση για να τεθεί τέλος στη βαρβαρότητα. Αλλά σήμερα δεν θα προέκυπτε κανένα όφελος. Μπορεί μια στρατιωτική επέμβαση να οδηγήσει στην ανατροπή ενός παρανοϊκού δικτάτορα ή ακόμη και στον θάνατό του, αλλά δεν εξασφαλίζει την επόμενη ημέρα: η καταπίεση δίνει τη θέση της στο χάος και ο τρόμος εξακολουθεί να βασιλεύει.

Ο μόνος δρόμος επομένως είναι η διπλωματική οδός. Και οι διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν χθες στο Μοντρέ και συνεχίζονται αύριο στη Γενεύη, ο μοναδικός τρόπος για να απαλλαγεί η Συρία από τη βαρβαρότητα του εμφυλίου πολέμου. Οι δυσκολίες είναι ασφαλώς πολλές και οι κίνδυνοι ακόμη περισσότεροι. Αλλά, όπως σημειώνει ο Φιλίπ Λερού Μαρτέν στους Νιου Γιορκ Τάιμς, αυτοί που συμμετέχουν στις συνομιλίες στην Ελβετία θα μπορούσαν να αντλήσουν ορισμένα χρήσιμα διδάγματα από τις διαπραγματεύσεις που απάλλαξαν τη Βοσνία από τη σερβική βαρβαρότητα.

Ενα από αυτά είναι ότι οι διαπραγματεύσεις χρειάζονται τον χρόνο τους. Οι συμφωνίες του Ντέιτον το 1995, υπενθυμίζει ο καναδός ερευνητής του Χάρβαρντ, ήλθαν έπειτα από τέσσερις άκαρπες ειρηνευτικές πρωτοβουλίες. Εξίσου σημαντικό όμως είναι να αποφευχθεί το λάθος που είχαν κάνει οι Βανς και Οουεν προτείνοντας τη δημιουργία νέων πολιτικών οντοτήτων με βάση την εθνότητα. Το αποτέλεσμα ήταν η κλιμάκωση της εθνοκάθαρσης εις βάρος των Μουσουλμάνων. Αλλά το πιο βασικό δίδαγμα που προσφέρει η Βοσνία είναι ότι ένας πόλεμος δεν τελειώνει όταν σιγούν τα όπλα. Θα υπάρχει πάντα κάποιος που θα επιχειρεί να υπονομεύσει τη συμφωνία και να θέσει ξανά σε λειτουργία τη μηχανή του θανάτου. Και αυτό δεν πρέπει να το ξεχνά κανένας.

Τελευταία Νέα