Το τελευταίο πράγμα που σκέφτονταν οι Αιγύπτιοι και οι Τούρκοι όταν έβγαιναν στους δρόμους κατά τις πρόσφατες μαζικές διαδηλώσεις ήταν το πώς θα βοηθούσαν την Ελλάδα, αλλά πιθανότατα αυτό έγινε: τουρίστες οι οποίοι πιθανώς να προτιμούσαν άλλους προορισμούς στο Μεσόγειο έρχονται εδώ φέρνοντας χρήματα.

Είχε έρθει ο καιρός ώστε η Ελλάδα έπειτα από πέντε χρόνια που οδήγησαν την ανεργία στο 27% και την οικονομία σε συρρίκνωση κατά το ένα πέμπτο, να δει βελτίωση.

Οταν η συρρίκνωση της οικονομίας φτάνει το 4% και αυτό θεωρείται καλό νέο επειδή δείχνει πως μπορεί να έφτασε στο χειρότερο σημείο της ύφεσης, πρόκειται για ένδειξη του πόσο απελπιστική είχε γίνει η κατάσταση. Το ΔΝΤ σε πρόσφατη έκθεσή του χαρακτήρισε «εξαιρετική» τη δημοσιονομική προσαρμογή της χώρας. Και όταν λέει εξαιρετική εννοεί ουσιαστικά κτηνώδης.

Με 15.000 δημοσίους υπαλλήλους να βρίσκονται αντιμέτωποι με απολύσεις έως τα τέλη του 2014 και την οργή να σιγοβράζει για το κλείσιμο της ΕΡΤ, ίσως δεν είναι καλή στιγμή να μιλήσουμε για φως στο τούνελ –εκτός αν το φως αυτό είναι από το τρένο που έρχεται.

Η αίσθησή μου όμως είναι πως η Ελλάδα του κεντροδεξιού Πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά αλλάζει σελίδα (παρά το λάθος με την ΕΡΤ). Οπως το έθεσε ο Χιούγκο Ντίξον του Reuters, υπάρχει πλέον «αξιόπιστο μονοπάτι» για τη σωτηρία. Βλέπω δύο στοιχεία: την τεράστια προσαρμογή και –σε ένα βαθύτερο και πιο σημαντικό επίπεδο –την αλλαγή κουλτούρας που συνοδεύει την προσαρμογή αυτή.

Πρώτον, η προσαρμογή. Οι τράπεζες έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί. Τα καταστροφικά σενάρια εξόδου από το ευρώ έχουν υποχωρήσει. Το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών κοντεύει να μηδενιστεί όπως και το έλλειμμα του προϋπολογισμού πριν από τις καταβολές των τόκων. Οι μισθοί είναι πιο ανταγωνιστικοί. Δεν ψάχνουν για ευκαιρίες μόνο οι τουρίστες αλλά και αγοραστές κατοικιών και άλλοι επενδυτές.

Δεύτερον, την αλλαγή κουλτούρας ιδιαίτερα ανάμεσα στους νεαρούς Ελληνες μου την ανέφερε ο Γιώργος Δημητριάδης, διευθυντής της Biolea, ελαιοπαραγωγικής εταιρείας στη Δυτική Κρήτη. «Κοίταξε, η ΕΕ ήθελε καταναλωτές και με εκπαίδευσαν με δωρεάν χρήματα», μου είπε. «Οι επιχορηγήσεις μόνο για τη γεωργία ήταν απίστευτες. Κανείς δεν ρωτούσε πώς δαπανιούνταν τα χρήματα. Υπήρχαν άνθρωποι με δέκα ελιές που έλεγαν ότι παράγουν τόνους ελαιόλαδο και έπαιρναν χρήματα για κάθε τόνο. Δεν έκανε κανείς έλεγχο. Τώρα υπάρχει τεράστια διόρθωση. Τα τζάμπα χρήματα έκαναν μεγάλο κακό στους νέους. Πίστευαν ότι όλοι τους χρωστούσαν. Σήμερα βλέπω νέους με πτυχία πανεπιστημίου να επιστρέφουν στη γεωργία. Ολα πριν ήταν κατανάλωση, μάρκετινγκ και διαφήμιση. Νομίζω ότι οι νέοι Ελληνες έχουν καταλάβει τη σημασία του να κάνουν κάτι με τα χέρια τους, τη δουλειά και την παραγωγή».

Οι Ελληνες προσαρμόζονται όπως έχουν κάνει πολλές φορές στο παρελθόν. Η κόρη του Γιώργου Δημητριάδη, η 24χρονη Χλόη η οποία σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο McGill του Καναδά, άρχισε μαθήματα γεωργίας. «Δεν σκοπεύω να επιστρέψω», λέει. «Πίστευα ότι θα μείνω στον Καναδά, αλλά πριν από περίπου ένα χρόνο ήρθα και άρχισα να βοηθώ τον πατέρα μου και να μαθαίνω. Εχω μια φίλη που δουλεύει για τρία ευρώ την ώρα σε καφετέρια και φοβάται μήπως χάσει τη δουλειά της. Εχω έναν εξάδελφο που παράτησε το κολέγιο στην Αθήνα και ήρθε εδώ για να δουλέψει με τον παππού του στη γη. Και συνειδητοποίησα ότι το μέλλον μου είναι εδώ». Η Ελλάδα επιστρέφει στα βασικά. Στοιχηματίζω ότι σε μια δεκαετία από σήμερα η σοδειά θα είναι πλούσια.