H ντριμ τιμ της ξένης λογοτεχνίας

Ουίλκι Κόλινς

Αρμαντέιλ

Ο στενός φίλος του Ντίκενς δεν θεωρήθηκε ποτέ γίγαντας της λογοτεχνίας. Τον 19ο αιώνα οι κριτικοί τον χλεύαζαν ως εκπρόσωπο του «συνταρακτικού μυθιστορήματος» –δηλαδή ενός λαϊκού είδους που ποντάριζε στην πλοκή, στον εξωφρενισμό και στη σαγήνη της ατιμίας –και τον 20ό αιώνα οι θεωρητικοί απλώς τον όρισαν ως τολμητία, μάστορα του μελοδράματος και θεμελιωτή της αστυνομικής λογοτεχνίας. Σε κάθε περίπτωση, ο ίδιος ο Κόλινς (1824-1889) έβλεπε το γιγάντιο «Αρμαντέιλ» (1866) ως το καλύτερο μυθιστόρημά του, καθώς το είχε εφοδιάσει με ίντριγκες, συμπτώσεις, χρονικά άλματα, ονειρικές σκηνές, εγκλήματα και προπάντων με τη Λίντια Γκουίλντ, ίσως την πιο αδίστακτη ηρωίδα όλων των εποχών.

Φίλιπ Ροθ

Πατρική κληρονομιά

Μια αληθινή ιστορία

Γιατί ο 79χρονος Φίλιπ Ροθ δεν σταματάει να μαζεύει βραβεία και να αυξάνει τους αναγνώστες του; Διότι εδώ και 43 χρόνια παράγει με πιο σταθερό χέρι από κάθε συγγραφέα: παρουσιάζει τον μορφωμένο Αμερικανοεβραίο σε όλες τις ηλικίες και τις ψυχικές καταστάσεις, δείχνει το γκρέμισμα του αμερικανικού ονείρου μετά τον θάνατο του Ρούζβελτ, δίνει τον λόγο σε ανθρώπους ανάξιους για τους περισσότερους πεζογράφους, δεν ξεμακραίνει από μέρη που γνωρίζει απόλυτα. Κλασικό παράδειγμα αυτής της στρατηγικής και η «Πατρική κληρονομιά», ένα βιβλίο που περιγράφει με αμεσότητα τον ρωμαλέο και αγωνιστή πατέρα τού Φίλιπ Ροθ να φτάνει στα 86, για να συντριβεί από έναν όγκο στον εγκέφαλο.

Ντον ΝτεΛίλο

Σημείο Ωμέγα

Το πιο πρόσφατο μυθιστόρημα του πολυβραβευμένου Αμερικανού έχει ανοιχτό τέλος, εξετάζει την κληρονομιά του περιβόητου «πολέμου κατά της τρομοκρατίας», περιστρέφεται γύρω από τη φράση «μια κυβέρνηση είναι μια εγκληματική επιχείρηση» και μέσω αυτιστικών ηρώων υποβάλλει μια αίσθηση επικείμενης καταστροφής. Επιπλέον, το «Σημείο Ωμέγα» αναφέρεται στα ηθικά διλήμματα του σύγχρονου ανθρώπου, στον ρόλο της τεχνολογίας, στην παρακμή των ανθρωπιστικών αξιών και στην τωρινή σημασία της τέχνης. Πρωταγωνιστής στο βιβλίο είναι ο Ρίτσαρντ Ελστερ, ένας πρώην σύμβουλος του Πενταγώνου, ο οποίος ζει πλέον στην έρημο και δέχεται την επίσκεψη ενός νέου σκηνοθέτη που θέλει να απαθανατίσει σε φιλμ το κλίμα των σύγχρονων πολεμικών συμβουλίων. Ομως το σχέδιό του υπονομεύεται όταν μια μέρα καταφτάνει στο κρησφύγετο του Ελστερ η μυστηριώδης κόρη του.

Τζόναθαν Φράνζεν

Η εικοστή έβδομη πολιτεία

Το πρώτο βιβλίο του Φράνζεν ολοκληρώθηκε όταν ο συγγραφέας ήταν 29 ετών (το 1988) και η πρόσφατη μετάφρασή του θα ικανοποιήσει όσους αγάπησαν τις «Διορθώσεις» και την «Ελευθερία». Η δράση ξετυλίγεται στο Σεντ Λούις του 1984 και αποκαλύπτει έναν πεζογράφο με σατιρική φλέβα και πλούσια διαβάσματα. Στην αρχή του μυθιστορήματος η πόλη αναστατώνεται με τον διορισμό της Ινδής Σ. Τζάμου στην ηγεσία της τοπικής Αστυνομίας και έπειτα η ξενόφερτη αξιοποιεί αληθινούς και ψεύτικους κινδύνους αποσταθεροποίησης για να κατοχυρώσει την ισχύ της. Στα σχέδιά της θα αντιδράσουν όμως δύο ντόπιοι οικονομικοί παράγοντες και στο τέλος θα χυθεί αίμα.

Τζ. Κ. Ρόουλινγκ

Ενας ξαφνικός θάνατος

Η 47χρονη Αγγλίδα που επινόησε τον Χάρι Πότερ απασχολεί κυρίως τον Τύπο με τις εξωλογοτεχνικές επιδόσεις της. Τα επτά παιδικά βιβλία της με τον μικρό μάγο έχουν πουλήσει περισσότερα από 400 εκατ.αντίτυπα και έχουν κάνει τη δημιουργό τους μία από τις πιο πλούσιες γυναίκες του κόσμου. Οι εισπράξεις και οι κοινωνικές υποχρεώσεις δεν έχουν πάντως μπλοκάρει τη Ρόουλινγκ: φέτος ξαναχτύπησε με τον «Ξαφνικό θάνατο», το πρώτο της μυθιστόρημα για ενηλίκους. Σε αυτό, ο απρόσμενος χαμός ενός κοινοτάρχη αποκαλύπτει ότι πίσω από τη γαλήνια επιφάνεια μιας αγγλικής κωμόπολης μαίνονται ανελέητες συγκρούσεις μεταξύ πλουσίων και φτωχών, ενηλίκων και εφήβων, ευυπόληπτων και ανένταχτων.

Σταντάλ

Φεντέρ ή ο πλούσιος σύζυγος

Καλλιτεχνίζων νεαρός παντρεύεται μια συνομήλική του ηθοποιό, συγκρούεται με τον έμπορο πατέρα του, εγκαταλείπει τη Μασσαλία και εγκαθίσταται στο Παρίσι για να καθιερωθεί ως ζωγράφος. Επειτα, όμως, ο ανάλαφρος νεανίας παγιδεύεται, μπαίνει σε πειρασμούς, γίνεται μπουρζουάς. Επειτα από πολλές ανατροπές συνειδητοποιεί το ταλέντο του στον χειρισμό ευάλωτων ανθρώπων και επαγγελματικών υποθέσεων και σκέφτεται να κατακτήσει τον κόσμο ως έμπορος… Ολα αυτά συμβαίνουν στην ημιτελή νουβέλα «Φεντέρ» του Σταντάλ (1783-1842), που γράφτηκε το 1839, εκδόθηκε το 1855 και τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να ξεφεύγει από τη σκιά των στανταλικών αριστουργημάτων «Το κόκκινο και το μαύρο» και «Το μοναστήρι της Πάρμας».

Βίτολντ Γκομπρόβιτς

Κόσμος

Τι δουλειά έχουν οι νεαροί Βίτολντ και Φουξ σε μια πολωνική παραθεριστική πολίχνη; Γιατί αποφασίζουν να καταλύσουν σε μια απομονωμένη πανσιόν; Ποιες ροπές τούς σπρώχνουν να μπλεχτούν στις ιδιότυπες δραστηριότητες της οικογένειας που κατοικεί εκεί; Ποιο είναι το νήμα που συνδέει ένα κρεμασμένο σπουργίτι, δύο γυναικεία στόματα, ένα βέλος, ένα κλαράκι, ένα κοντάρι, μια γάτα και έναν παπά; Ποιος ευθύνεται για τα γελοία εγκλήματα που διαπράττονται μέσα σε τούτη τη σεβάσμια οικία; Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα υπάρχουν στον «Κόσμο», στο τελευταίο μυθιστόρημα που πρόλαβε να εκδώσει ο μεγάλος πολωνός συγγραφέας Βίτολντ Γκομπρόβιτς (1904-1969), δύο χρόνια προτού πεθάνει.

Στιβ Σεμ-Σάντμπεργκ

Οι απόκληροι

Το 2009 ο σουηδός πεζογράφος έπιασε το τζακ ποτ με την έκδοση των «Απόκληρων» και κατέκτησε διεθνή φήμη. Οχι μόνο επειδή το μυθιστόρημα αναφέρεται στην εβραϊκή γενοκτονία, αλλά και διότι εστιάζει στον Μορντεχάι Χάιμ Ρουμκόφσκι, σε ένα ιστορικό πρόσωπο που δείχνει τις συνέπειες του πολιτικού κομφορμισμού. Ειδικότερα, το 1940 ο Πολωνοεβραίος Ρουμκόφσκι διορίστηκε διοικητής στο γκέτο της πόλης Λοτζ και επέλεξε να πιστέψει στο σύνθημα «η εργασία σώζει». Ετσι, μέχρι το 1944 βοήθησε τους Ναζί να εφαρμόσουν κάθε τους απόφαση (πάντα με τη λογική ότι οι προσωρινές θυσίες οδηγούν μακροπρόθεσμα στην επιβίωση), επέβαλε στον λαό του την εξαθλίωση και στο τέλος θανατώθηκε.

Ρέι Μπράντμπερι

Φαρενάιτ 451

Σε ένα κοντινό μέλλον η κοινωνία λειτουργεί απλά. Οι άνθρωποι είναι καλωδιωμένοι, χαπακωμένοι, αμνησιακοί. Τα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα οφείλουν να είναι μονοδιάστατα. Ο,τι οδηγεί στην αμφιβολία και στην πνευματική καλλιέργεια πρέπει να διώκεται. Προπάντων τα βιβλία πρέπει να εντοπίζονται από πυρονόμους και να καίγονται μαζί με τα σπίτια που τα φιλοξενούν, ώστε ο υπερκαταναλωτισμός και ο ατομικισμός να μην απειληθούν ποτέ. Μια τέτοια κοινωνία απεικόνισε με κέφι ο εμβληματικός συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Ρέι Μπράντμπερι (1920-2012) στο μυθιστόρημα «Φαρενάιτ 451», σε ένα διαχρονικό έργο που προειδοποιεί για τα αναπόφευκτα επακόλουθα της λογοκρισίας και της χειραγώγησης.

Ζαν-Μισέλ Γκενασιά

Η λέσχη των αθεράπευτα αισιόδοξων

Την πενταετία 1959-1964 το Παρίσι δεν είχε ακόμη χάσει τον κομβικό του ρόλο. Την ίδια περίοδο ο έφηβος Μισέλ Μαρινί, ο πρωταγωνιστής αυτής της μυθιστορηματικής τοιχογραφίας, έζησε πολλά και έμαθε πολλά. Αγάπησε το ροκ, τη φωτογραφία, τα βιβλία. Επαιξε πολύ ποδοσφαιράκι στο μπιστρό Balto, όπου σύχναζαν προσωπικότητες όπως ο συγγραφέας Ζοζέφ Κεσέλ και ο φιλόσοφος Ζαν-Πολ Σαρτρ. Ενιωσε τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα και άρχισε να αμφισβητεί την αυθεντία των γονιών του. Γνώρισε πολιτικούς πρόσφυγες από την Ανατολική Ευρώπη, που του αποκάλυψαν αλήθειες για τον σταλινισμό. Με δυο λόγια, έγινε εμπειρότερος, απαλλάχτηκε από ψευδαισθήσεις, μάζεψε αναμνήσεις για μια ολόκληρη ζωή.

Μπρετ Ιστον Ελις

Αυτοκρατορικές απολαύσεις

Οταν στα τέλη των 80s οι τωρινοί σαραντάρηδες διάβαζαν τις περιπέτειες των νεαρών αντιηρώων στο «Λιγότερο από μηδέν», πίστευαν ότι είχαν να κάνουν με πλουσιόπαιδα του Λος Αντζελες που σύντομα θα πέθαιναν από τις καταχρήσεις. Ωστόσο, στο πρόσφατο μυθιστόρημα του Ιστον Ελις «Αυτοκρατορικές απολαύσεις» εκείνα τα κακά παιδιά είναι ολοζώντανοι μεσήλικοι και συναντιούνται ξανά σ’ ένα καλιφορνέζικο περιβάλλον χλιδής και παρακμής. Ο Κλέι είναι επιτυχημένος σεναριογράφος και επιστρέφει από τη Νέα Υόρκη για να διαλέξει πρωταγωνίστρια. Η Μπλερ είναι παντρεμένη με τον αμφισεξουαλικό μάνατζερ Τρεντ και μαζί του οργανώνει πάρτι σαν ρωμαϊκά όργια. Ο Τζούλιαν, τέλος, έχει απεξαρτηθεί πλήρως από τις ουσίες…

Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ

Αγρα

Η πιο γνωστή απεικόνιση της μεσοπολεμικής χαμένης γενιάς –ή της εποχής της τζαζ –ολοκληρώθηκε το 1925 και μέχρι τον θάνατο του Φιτζέραλντ (1940) πουλήθηκε μόλις 29.000 φορές. Στη συνέχεια διαδόθηκε όμως με ταχύτητα επιδημίας και διασκευάστηκε πολλές φορές για τον κινηματογράφο, το θέατρο, την τηλεόραση. Από την άλλη, με τον συγγραφέα του νεκρό, το ευσύνοπτο βιβλίο κατέκτησε το σύνολο της κριτικής και έτσι σήμερα περιλαμβάνεται στα πιο σημαντικά λογοτεχνικά έργα του 20ού αιώνα και ορίζεται ως θαύμα τεχνικής και δραματουργίας. Ο πρωταγωνιστής Τζέυ Γκάτσμπυ είναι αυτοδημιούργητος, κινείται στις παρυφές της νομιμότητας, ντύνεται άψογα, διαθέτει έπαυλη και Ρολς-Ρόις, οργανώνει εντυπωσιακά πάρτι και φλερτάρει με την καταστροφή επειδή ζει μόνο για την Ντέζι. Η Ντέζι Μπιουκάναν ταυτίζεται στη φαντασία του Γκάτσμπυ με ένα ειδυλλιακό παρελθόν, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια πλούσια χαζοβιόλα με ναζιάρικη φωνή και ναρκωμένη συνείδηση. Ο Τομ Μπιουκάναν ανήκει σε παλιό τζάκι, χάρη στην περιουσία του έχει παντρευτεί την Ντέζι και δοκιμάζει συνεχώς την αφοσίωσή της επειδή είναι άξεστος, μέθυσος και άπιστος. Τέλος, ο Νικ Κάραγουεϊ είναι ξάδελφος της Ντέζι, καταγράφει τις κινήσεις όλων των προσώπων και προσπαθεί να δείξει στον Γκάτσμπυ ότι το Λονγκ Αϊλαντ φιλοξενεί μόνο λαμπερούς τελειωμένους.

Εντοάρντο Νέζι

Οι δικοί μου άνθρωποι

Μτφ. Ανταίος Χρυσοστομίδης

Καστανιώτης

Αυτό το μυθιστόρημα τιμήθηκε το 2011 με το ιταλικό βραβείο Στρέγκα, διότι περιγράφει με τον τρόπο της λογοτεχνίας τη χρόνια κρίση της κλωστοϋφαντουργίας στη γενέτειρα του συγγραφέα (στην πόλη Πράτο της Τοσκάνης) και την άνευ όρων παράδοση μιας άλλοτε δυναμικής περιοχής στους Κινέζους. Το βιβλίο -με φράσεις όπως «Δεν υπάρχει κανείς να μας ζητήσει συγγνώμη διότι καταδικαστήκαμε να είμαστε η πρώτη γενιά που θα ζήσει χειρότερα από τους γονείς της;»- λειτουργεί και ως κραυγή ενάντια στους κοντόθωρους ρυθμιστές που έφεραν την ευρωπαϊκή χρεοκοπία. Ολο τον 20ό αιώνα το Πράτο λειτουργούσε ως ιταλικό Μάντσεστερ, με πάμπολλα μικρά εργοστάσια που τροφοδοτούσαν τον τομέα της ένδυσης. Σήμερα, όμως, υπάρχουν εκεί 3.500 βιοτεχνίες κινεζικής ιδιοκτησίας, οι οποίες απασχολούν με πενιχρό μεροκάματο γύρω στους 50.000 Κινέζους λαθρομετανάστες.