Τον έχουν αποκαλέσει «προφήτη του χάους» και είναι ίσως ο σημαντικότερος αμερικανός συγγραφέας, μαζί με τον Φίλιπ Ροθ. Τη δεκαετία του ’70 εγκαταστάθηκε στους πρόποδες του Λυκαβηττού και έζησε τρία χρόνια στην Ελλάδα καταγράφοντας τις εμπειρίες του και ακονίζοντας τη γραφή του κάτω από το ελληνικό φως.

Το 1979 ο αμερικανός συγγραφέας Ντον ΝτεΛίλο ήρθε στην Αθήνα με υποτροφία Γκουγκενχάιμ –μια υποτροφία… σκοτεινή για την οποία ο ίδιος δεν μιλούσε, ούτε για το περιεχόμενό της ούτε για τη δράση του. Να ήταν άραγε ένας μόνον λογοτεχνικός ή και πολιτικός «παρατηρητής»; Ο ίδιος αναφέρεται στις συνεντεύξεις του στη διαμονή αυτή και στις συνέπειες που είχε πάνω στο έργο του, όπως προκύπτουν από τις λογοτεχνικές αποτυπώσεις του «ελληνικού» του βιβλίου «Τα ονόματα». Με βάση του την Αθήνα ταξίδεψε όχι μόνον στην ελληνική ενδοχώρα και στα νησιά αλλά και στη Μέση Ανατολή. Τα ταξίδια αυτά του έδωσαν τη δυνατότητα να ακούσει διαφορετικές ντοπιολαλιές, να δει καινούργια τοπία και να γνωρίσει από κοντά ντόπιους μα κυρίως Αμερικανούς που ζούσαν και εργάζονταν εκτός Αμερικής.

«Για πολύ καιρό κρατήθηκα μακριά από την Ακρόπολη»: με αυτή τη φράση αρχίζουν τα «Ονόματα» (1982, 1996 Εστία). Ο αφηγητής όπως και οι υπόλοιποι αμερικανοί χαρακτήρες είναι άνθρωποι υψηλού ρίσκου. Εργάζονται για τα αμερικανικά συμφέροντα, εξετάζουν πολιτικές και οικονομικές καταστάσεις, καταγράφουν κοινωνικές στατιστικές και ενημερώνουν για «οτιδήποτε βάζει σε κίνδυνο το κεφάλαιο». Ο Τζέιμς είναι αναλυτής υψηλού κινδύνου, ο Τσαρλς ασφαλιστής αγγλικών και αμερικανικών εταιρειών στο εξωτερικό, σύμβουλος σε θέματα ασφάλειας κατά της πυρκαγιάς. Η εποχή κατά την οποία διαδραματίζεται το βιβλίο είναι περίοδος αναβρασμού στη Μέση Ανατολή. Ο Κόλπος επίσης είναι «ζώνη πολέμου». Οι οικογένειες των ξένων επιχειρηματιών έρχονται καραβάνια στην Αθήνα, από τις πόλεις της Ανατολικής Μεσογείου, κατακλύζοντας τα ξενοδοχεία. Μια παράλληλη ιστορία αναπτύσσεται με μια δολοφονική αίρεση, ζηλωτές της αλφαβήτου, που εξαπλώνεται νομαδικά από τη Μάνη και τα ελληνικά νησιά μέχρι τις ερήμους της Ινδίας. Τους προσεγγίζει ο επιγραφολόγος Οουεν Μπραδήμας, φίλος του Τζέιμς.

Στα «Ονόματα» τίθεται, για πρώτη φορά, το ζήτημα του αντιαμερικανισμού και των τρομοκρατικών επιθέσεων. Και διερευνώνται οι πρώτες αντιπαλότητες ανάμεσα στους φανατικούς μουσουλμάνους και στους αμερικανούς καπιταλιστές. Το μυθιστόρημα αυτό, που θεωρείται το πιο ευρωπαϊκό – μεσογειακό μυθιστόρημα του ΝτεΛίλο, του χάρισε και τις περισσότερες αξιοπρόσεκτες κριτικές. Αφήνοντας πίσω του τον αμερικανισμό επί εδάφους, ανίχνευσε την ιδέα της Αμερικής στις εσχατιές των άλλων ηπείρων με τη μορφή της εκμετάλλευσης και της υποστήριξης αδύναμων δημοκρατικά, πολιτευμάτων.

Ο Ντον ΝτεΛίλο, σαν μεταμοντέρνος Ελύτης της πεζογραφίας, προσπάθησε να βρει νέους τρόπους γραφής εφάμιλλους της αισθησιακής εμπειρίας του Αιγαίου: «Στα «Ονόματα» ξόδεψα πολύ χρόνο στην αναζήτηση εκείνης της αιχμηρής σαν τον ήλιο ακρίβειας, που έχει το ελληνικό φως και το ελληνικό τοπίο… Και ήθελα να ανακαλύψω μια φράση, έναν τρόπο γραφής που θα αποτελούσε το πεζογραφικό αντίστοιχο αυτής της διαύγειας –της αισθησιακής διαύγειας του Αιγαίου». Το σημειώνει και ο καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας Στάθης Γουργουρής σε ένα δοκίμιο της μελέτης του «Στοχάζεται η Λογοτεχνία;» (Εκδ. Νεφέλη), όπου υποστηρίζει πως οι περιγραφές του ΝτεΛίλο σχετικά με τον ελληνικό τρόπο ζωής δείχνουν την αντίστοιχη «καλλιτεχνική φτώχεια» ενός Χένρι Μίλερ ή ενός Λόρενς Ντάρελ.

Τελευταία Νέα