Περίπου έναν χρόνο μετά τη Μεταπολίτευση, τον Ιούλιο του 1975, μια ραδιοφωνική διαφήμιση ανήγγελλε την κυκλοφορία μιας νέας εφημερίδας. Η «Ελευθεροτυπία», η «εφημερίδα των συντακτών» όπως αποκαλούνταν, πρωτοκυκλοφόρησε ως απογευματινό φύλλο στις 21 Ιουλίου 1975. Εκδότης ήταν ο Χρήστος Τεγόπουλος, παλιός κρατούμενος στη Μακρόνησο, και συνεκδότης ο Χρήστος Σιαμαντάς. Διευθυντής ανέλαβε ο Αλέκος Φιλιππόπουλος, ενώ υπεύθυνος του τυπογραφείου ήταν ένας έμπειρος και φημισμένος για τις άρτιες τυπογραφικά δουλειές του, ο Γιώργος Τσιβεριώτης. Στο χρονογράφημα της πρώτης σελίδας, ο Φρέντυ Γερμανός έγραφε για μια μπάλα – ένα παιχνίδι με ανοικτή την εξέλιξή του.
Η εφημερίδα κυκλοφόρησε σε μεγάλο σχήμα, με 16 σελίδες κάθε μέρα, και με αρκετές καινοτομίες, μερικές από τις οποίες σταδιακά διαχύθηκαν και στον υπόλοιπο Τύπο. Με σλόγκαν όπως «Ολες οι ειδήσεις, όλες οι απόψεις», διακήρυξε την πλουραλιστική ενημέρωση. Πολιτικό κατά κύριο λόγο φύλλο, με αντιδεξιό και συχνά καταγγελτικό λόγο, συντάχθηκε με την αφήγηση της Μεταπολίτευσης καλλιεργώντας μερικές από τις κεντρικές δοξασίες της ιδεολογίας που κυριάρχησε και επιβάλλοντας πολλά από τα πρόσωπα του μεταπολιτευτικού μύθου. Ανάμεσα στις δημοσιογραφικές καινοτομίες που έφερε ήταν η στήλη των Πολιτικών Παρασκηνίων, με μικρά «παραπολιτικά» σημειώματα, συχνά κριτικά, που δημοσιεύονταν με τα αρχικά των συντακτών τους. Η δημοσιογραφική επωνυμία, γενικώς, ήταν μια από τις γενικές αρχές της εφημερίδας, γραμμή της οποίας ήταν οι συντάκτες να υπογράφουν τα κείμενά τους και να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους.
Το ξεκίνημα
Μεγάλη απήχηση, ανοιχτοί ορίζοντες
Η «Ελευθεροτυπία» της πρώτης περιόδου ήταν ένα φύλλο ειδησεογραφικά πλήρες και κατά βάσιν πολιτικό, αλλά και ανοιχτό στα ιδεολογικά ρεύματα ή στο lifestyle κοινωνικών ομάδων της εποχής, και ιδιαίτερα των νέων. Διείσδυσε σύντομα στο νεανικό κοινό και στην αριστερή διανόηση, κερδίζοντας αμέσως μεγάλη μερίδα της αγοράς του Τύπου στην Ελλάδα, την οποία διεύρυνε συνεχώς επί πολλά χρόνια. Τον Νοέμβριο 1977, πουλούσε πανελλαδικά 160.448 φύλλα (105.066 στην Αθήνα). Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής διεύρυνσης κυκλοφόρησε, τον Νοέμβριο 1975, η «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», η πρώτη κυριακάτικη έκδοση ημερήσιου απογευματινού φύλλου. Η πρώτη διευθυντική μεταβολή, η αντικατάσταση του Φιλιππόπουλου από τον Σεραφείμ Φυντανίδη το 1976, λειτούργησε συσπειρωτικά υπέρ της νεανικής ταυτότητας που η εφημερίδα οικοδομούσε. Στα χαρακτηριστικά της διεύθυνσης Φυντανίδη ήταν το ότι εμπιστεύτηκε πολλούς νεότερους δημοσιογράφους, στους οποίους ανέθεσε προσωπικές στήλες, και οι σύντομοι τίτλοι-σλόγκαν, που προετοίμασαν την έλευση του ταμπλόιντ.
Οι καινοτομίες
Μονοτονικό και φωτοσύνθεση
Για πολύ καιρό, στην προτελευταία σελίδα δημοσιευόταν πλήρης λίστα των δημοσιογράφων της εφημερίδας, ωστόσο η αρχική διακήρυξη κοινοκτημοσύνης δεν ευοδώθηκε. Πολύ σύντομα, ωστόσο, τον Μάιο 1978, η εφημερίδα, επιχειρηματικά, πέρασε αποκλειστικά στα χέρια του Χρήστου Τεγόπουλου. Τον ίδιο εκείνο μήνα, κυκλοφόρησε και πρωινή έκδοση, η «Πρωινή», με διευθυντή τον Κώστα Νίτσο, που ωστόσο κράτησε περί τα δύο χρόνια.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, η «Ελευθεροτυπία» συγκαταλέγεται στο μεγάλο ρεύμα του Τύπου το στρατευμένο υπέρ της Αλλαγής. Η εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ το 1981, είναι αφορμή για πανηγυρικά πρωτοσέλιδα, ταυτόχρονα όμως η εφημερίδα υιοθέτησε το σύνθημα «Στηρίζουμε την αλλαγή, ελέγχουμε την εξουσία». Αντιευρωπαϊκή το πρώτο εκείνο διάστημα, σύντομα, όπως άλλωστε έκανε και ο Ανδρέας Παπανδρεόυ, συμβιβάστηκε με την ευρωπαϊκή διαδρομή της χώρας.
Η εφημερίδα, από την οδό Κολοκοτρώνη, όπου απέκτησε ιδιόκτητα γραφεία, βρέθηκε μπροστά σε ορισμένες καμπάνιες που άλλαξαν οριστικά πτυχές της ζωής στην Ελλάδα. Ηταν η πρώτη ημερήσια έκδοση που καθιέρωσε το μονοτονικό (είχε προηγηθεί στα περιοδικά ο «Ταχυδρόμος») και, έπειτα από συνδικαλιστική μάχη, ο Χρήστος Τεγόπουλος κατάφερε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 να πάρει την έκδοση από τα χέρια των πανίσχυρων «κλειστών» συνδικάτων των παλιών τυπογράφων, μπαίνοντας πρώτος στην εποχή της πιο ευέλικτης, γρήγορης και φτηνής φωτοσύνθεσης – δίνοντας το έναυσμα για την προσαρμογή του Τύπου στις τότε νέες τεχνολογίες. Τον Ιανουάριο 1983, πρόσθεσε χρώμα στην έκδοση και μίκρυνε το σχήμα, υιοθετώντας το σχήμα ταμπλόιντ που είχε αρχίσει να κερδίζει έδαφος στον Τύπο.
Το στίγμα
Κινήματα και προκηρύξεις
Ενα από τα χαρακτηριστικά της ιδεολογικής ταυτότητας της εφημερίδας, από την αρχή, ήταν η υποστήριξη που έδινε σε κινήσεις, κινήματα και προσωπικές στρατηγικές «απείθειας» στο κεντρικό πολιτικό προσκήνιο και, γενικότερα, σε ό,τι συνηθιζόταν να αποκαλείται «κατεστημένο». Για πολύ καιρό, ο δικηγόρος της εφημερίδας, γαμπρός του Τεγόπουλου και, αργότερα, υπουργός Δικαιοσύνης των κυβερνήσεων Παπανδρέου, Ευάγγελος Γιαννόπουλος, αναλάμβανε τις δίκες του λεγόμενου «χώρου». Ο «αντισυστημικός» αυτός χαρακτήρας της εφημερίδας ενισχύθηκε αργότερα, μετά τη δραστηριοποίηση της τρομοκρατικής οργάνωσης 17 Νοέμβρη. Σε περιόδους όπου τα ΜΜΕ ήταν περιορισμένα και η πληροφορία δεν ήταν δυνατόν να διαχυθεί με άλλον τρόπο πλην της δημοσίευσής της σε πανελλαδικής εμβέλειας ΜΜΕ, η τρομοκρατική οργάνωση επέλεξε την «Ελευθεροτυπία» για να δημοσιεύει τις «προκηρύξεις» της. Στις αρχές του 1990, μάλιστα, ο Σεραφείμ Φυντανίδης (μαζί με άλλους συναδέλφους του) οδηγήθηκε για μερικές μέρες στη φυλακή, επειδή δεν πειθάρχησε στον νόμο της κυβέρνησης Μητσοτάκη (ο γαμπρός του οποίου, Κώστας Μπακογιάννης, ήταν θύμα της ομάδας Κουφοντίνα – Ξηρού) που απαγόρευε τη δημοσίευση τρομοκρατικών προκηρύξεων.
Η ακμή
Μετεγκατάσταση και ανάπτυξη
Το 1989, η «Ελευθεροτυπία» πρωτοστάτησε στις αποκαλύψεις για το «σκάνδαλο Κοσκωτά», στο οποίο κατηγορήθηκε για εμπλοκή ο ίδιος ο Ανδρέας. Αργότερα, στη δίκη Κοσκωτά, με κατηγορούμενο και τον πρώην πρωθυπουργό, ο Χρήστος Τεγόπουλος υπήρξε βασικός μάρτυρας κατηγορίας. Η δεκαετία του 1990 ήταν περίοδος ακμής για την εφημερίδα. Από την οδό Κολοκοτρώνη μεταφέρθηκε στο νέο κτίριο της οδού Μίνωος στον Νέο Κόσμο, ενώ ταυτόχρονα εισήγαγε (κατά τα πρότυπα του ισπανικού «El Pais Semanal») μια νέα έκδοση στο κυριακάτικο φύλλο της, το ένθετο περιοδικό «Εψιλον», που εκτίναξε κυκλοφοριακά την εφημερίδα και πολλαπλασίασε την εισροή διαφήμισης. Το 1989, άλλωστε, ο Χρήστος Τεγόπουλος ήταν ένας από τους πέντε μετόχους (μαζί με Λαμπράκη, Μπόμπολα, Βαρδινογιάννη και Αλαφούζο) της εταιρείας Τηλέτυπος Ανώνυμη Εταιρεία Τηλεοπτικών Προγραμμάτων και του Mega Channel. Στο μεταξύ, είχε εκδώσει την εφημερίδα δωρεάν αγγελιών «Χρυσή Ευκαιρία», που αποδείχθηκε χρυσωρυχείο για την επιχείρηση.
Η διαδοχή
Ανατροπή σε όλα
Η διαδρομή της εφημερίδας συνεχιζόταν απρόσκοπτη, ώσπου το 2006 ο Χρήστος Τεγόπουλος πέθανε. Η κόρη του Μάνια, που ανέλαβε εκδοτικά την επιχείρηση, δεν κατάφερε να ακολουθήσει ούτε εκδοτικά ούτε επιχειρηματικά την πορεία που είχε τα χρόνια του πατέρα της. Η εφημερίδα, με πολλές απώλειες σε πρόσωπα που είχαν παλέψει για να της δώσουν τη φυσιογνωμία της, αλλά και σε τίτλους (ανάμεσά τους η «Χρυσή Ευκαιρία»), μπήκε σε δύσβατα μονοπάτια. Από το περασμένο καλοκαίρι, η κρίση της εφημερίδας μεταφέρθηκε στους εργαζόμενους – που από τον προηγούμενο Αύγουστο παραμένουν απλήρωτοι. Οι επαναλαμβανόμενες 24ωρες απεργίες, που άρχισαν από χθες, σηματοδοτούν το αδιέξοδο της ιδιοκτησίας της εφημερίδας να βρει λύση. Δυστυχώς, το αδιέξοδο αυτό έχει επιπτώσεις σε περίπου 900 εργαζόμενους και στις οικογένειές τους. Αρκεί, άραγε, μια ευχή για να υπερπηδηθεί το αδιέξοδο;
