«Αθήνα του πολιτισμού και του βιβλίου» χαρακτήρισε ο δήμαρχος Αθηναίων την πόλη του τις προάλλες στα εγκαίνια του 39ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Ζάππειο. Η αποστροφή, για να είμαι ειλικρινής, με έβαλε σε σκέψεις
Μήπως ο Ανώτατος Αρχων πάσης Αυτοδιοικήσεως όταν αναφέρεται στον πολιτισμό εννοεί τα καμιά διακοσαριά θέατρα που λειτουργούν- ή λειτουργούσαν ώς τώρα- στη μείζονα περιφέρεια της επικρατείας του; Ή μήπως τις συναυλίες που συνοδεύουν το ελληνικό καλοκαίρι και οι οποίες φέτος αποδείχθηκαν ανθεκτικότερες και από τα ίδια τα μελτέμια ακόμη;

Η αλήθεια είναι ότι απ΄ αυτήν την άποψη η Ελλάδα, κατά συνέπεια και η Αθήνα, δίνει την εικόνα ενός άκρως πολιτισμένου τόπου. Το τραγούδι διαρκείας που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 1974 συνεχίζεται ακόμη και οφείλουμε να παραδεχθούμε πως σε αντίθεση με τα είδη ένδυσης και υπόδησης δεν πτοήθηκε από την κρίση.

Πολλοί βέβαια ενοχλούνται και από τη μονοτονία και από τον θόρυβο που προκαλούν οι πάσης φύσεως τραγουδιστές και συναφείς που καταλαμβάνουν πλατείες, στάδια και τους εν γένει κενούς χώρους, παραγνωρίζουν όμως το γεγονός ότι η μεν μονοτονία είναι δείγμα σταθερότητας, άρα πολιτισμού, ο δε θόρυβος είναι έκφραση ψυχής.

Είτε κορνάρουν είτε απλώς ωρύονται, είναι τοις πάσι γνωστό πως οι Ελληνες ανοίγουν τα μύχια της ψυχής τους για να διακηρύξουν, σε όποιον αντέχει να τους ακούσει, πως η έμφυτη χαρά της ζωής που τους διακατέχει δεν τους εγκατέλειψε ακόμη. Κοινώς, πως καμία κρίση και καμία πτώχευση δεν θα τους κάνει να σκύψουν το κεφάλι. Πρόκειται για μια προχωρημένη μορφή αυτοϊκανοποίησης η οποία, θα συμφωνήσετε μαζί μου, είναι άκρως πολιτισμένη.

Ομως ο Ανώτατος Αρχων πάσης Αυτοδιοικήσεως είμαι βέβαιος πως όταν αναφέρεται στην Αθήνα του πολιτισμού θα εννοεί τον πολιτισμό με την ευρεία έννοια, την ανθρωπολογική, την εθνολογική, αυτή που διαχέει τις σημασίες της ώς την ανύποπτη καθημερινότητά μας.

Πάρτε τα σκουπίδια για παράδειγμα. Είναι η αλήθεια πως η δημόσια έκθεση τέτοιου πλούτου απορριμμάτων και με τόσο πλούσιες οσμές μόνον μια πολιτισμένη κοινωνία μπορεί να τη συλλάβει. Ο απολίτιστος μπορεί να παράγει σκουπίδια, όμως δεν αντιλαμβάνεται την αξία τους, σε αντίθεση με τον πολιτισμένο, που όχι μόνον τα παράγει, αλλά επαίρεται γι΄ αυτό και τα αφήνει στον δρόμο όσο περισσότερο μπορεί.

Μια άλλη απόδειξη πως η Αθήνα είναι η πόλη, αν όχι η πρωτεύουσα του πολιτισμού, είναι το γεγονός ότι δεν κυκλοφορούν πλέον αόμματοι στους δρόμους. Αυτό δε επετεύχθη διά της ομοιοπαθητικής. Κατασκευάστηκαν εκείνα τα πεζοδρόμια με τις γραμμές και τις τελίτσες στο τέλος ειδικά για να βοηθήσουν τους αόμματους συμπολίτες μας, οι οποίοι όμως αρνούνται πεισματικά να τα χρησιμοποιήσουν όταν διαπίστωσαν πως στην άκρη των γραμμών τούς περιμένει μια περήφανη λακκούβα ή ένα πολιτισμένο αυτοκίνητο ενός πολιτισμένου οδηγού.

Μπορεί τα αυτοκίνητα να μην εντάσσονται στις αρμοδιότητες του Ανωτάτου Αρχοντος, όμως είναι δυνατόν μια πόλη με τόσα και τόσο μεγάλα αυτοκίνητα να μη χαρακτηρισθεί ως πόλη του πολιτισμού;

Δεν ξέρω ποιος πρέπει να ασχοληθεί με τη φροντίδα όλων αυτών των ταλαίπωρων πλασμάτων που τρυπιούνται, σέρνονται και αφοδεύουν ή εμέσουν δημοσία στην περιοχή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Ομως κι αυτά θα πρέπει να ενταχθούν στη χορεία των πολιτισμένων εκφράσεων αυτής της πόλης του πολιτισμού. Η απελπισία είναι, όντως, σημείο προχωρημένης πολιτισμικά συνείδησης.

Υπάρχουν κι άλλα πολλά που κάνουν την Αθήνα πόλη του πολιτισμού όπως τη χαρακτήρισε ο δήμαρχός της. Ο κάθε κάτοικος αυτής της πόλης και ο κάθε επισκέπτης της έχει και κάτι να πει για την ευγένεια των κατοίκων της, για την ομορφιά των πολυκατοικιών της, για την καθαριότητα της Σόλωνος και των πέριξ οδών.

Είτε κορνάρουν είτε απλώς ωρύονται, οι Ελληνες διακηρύττουν πως καμία κρίση και καμία πτώχευση δεν θα τους κάνει να σκύψουν το κεφάλι