ΟΤΑΝ ΕΜΦΑΝΙΣΤΗΚΕ ΤΟ ΑΙDS ΠΕΡΙΓΡΑΦΤΗΚΕ
ΩΣ Η ΝΟΣΟΣ ΤΩΝ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΩΝ ΚΑΙ ΟΣΟΙ
ΕΙΧΑΝ ΠΟΛΛΟΥΣ ΕΡΩΤΙΚΟΥΣ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥΣ ΘΕΩΡΗΘΗΚΑΝ
«ΟΜΑΔΑ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ»,
ΕΝΩ ΚΑΠΟΙΟΙ ΑΛΛΟΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΑΝ ΟΤΙ ΗΤΑΝ
Η «ΘΕΙΑ ΤΙΜΩΡΙΑ» ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΘΙΚΗ ΚΑΤΑΠΤΩΣΗ
ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι μιλούν και αντιλαμβάνονται τις ασθένειες αντανακλά τους βαθύτερους φόβους και ανησυχίες της συγκεκριμένης εποχής. Τα συμπτώματα της ασθένειας, οι ασθενείς, ο τρόπος μετάδοσης, η θεραπεία ξεφεύγουν από τα πλαίσια της ιατρικής επιστήμης και αποκτούν ένα φορτίο σημασιών, συμβολισμών και αναπαραστάσεων που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία προσεγγίζει την ασθένεια. Οι ασθένειες φέρνουν στην επιφάνεια τους βαθύτερους συλλογικούς φόβους και ενεργοποιούν αντανακλαστικά που μας επιτρέπουν να μελετήσουμε από τη σκοπιά της πολιτισμικής ιστορίας τις αντιλήψεις για το φύλο, τις κοινωνικές τάξεις, τη σεξουαλικότητα, τον θάνατο κ.ο.κ.

Η Ελένη Καλογιάννη στη μελέτη της εξετάζει με ποιο τρόπο η σύφιλη αναπαραστάθηκε στο συλλογικό φαντασιακό των ευρωπαϊκών κοινωνιών του 16ου- 17ου αιώνα. Αυτό που την ενδιαφέρει είναι η πρόσληψη, το φορτίο των «μεταφορών», όπως λέει η συγγραφέας, που εμπεριείχε η σύφιλη – δηλώνοντας με αυτόν τον τρόπο και την επιρροή που άσκησε η Σούζαν Σόνταγκ με το βιβλίο της Η νόσος ως μεταφορά.Το ΑΙDS και οι μεταφορές του (Εκδόσεις Ύψιλον) στην ανάλυσή της. Το βασικό αναλυτικό εργαλείο στη μελέτη της είναι η έννοια της ετερότητας, ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιήθηκε η ασθένεια για να προσδιοριστούν τα όρια απέναντι στο διαφορετικό και να διαμορφωθούν εκ νέου τα αντιθετικά δίπολα ηθικό- ανήθικο, επιθυμητό- αποκρουστικό, υγιές- νοσηρό, ασφαλές- επικίνδυνο.

Ετερότητα και θεία δίκη

Η σύφιλη έκανε την εμφάνισή της με τη μορφή επιδημίας κατά την πολιορκία της Νάπολι (1495), όταν συγκρούστηκαν ιταλικά, γαλλικά και ισπανικά στρατεύματα, και από εκεί διαδόθηκε σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη. Σχεδόν ταυτόχρονα άρχισαν και οι απόπειρες ερμηνείας της γένεσης της σύφιλης. Η συζήτηση για την προέλευση της ασθένειας ενεργοποίησε όλους τους διαδεδομένους μύθους της εποχής, οι οποίοι θεμελιώνονταν στη δαιμονοποίηση του Άλλου. Η γένεση της σύφιλης αποδόθηκε στους Εβραίους, οι οποίοι περιπλανώμενοι μετέδωσαν την ασθένεια, στους ιθαγενείς της Αμερικής, οι οποίοι διακρίνονταν για την κτηνωδία και τη ζωώδη σεξουαλικότητά τους, ενώ δεν έλειψαν και οι ενδοευρωπαϊκές αναφορές, καθώς δεν ήταν λίγοι εκείνοι που θεώρησαν υπεύθυνους τους Γάλλους και τη στερεοτυπική σεξουαλική ελευθεριότητά τους για τη διάδοση της ασθένειας.

Από τη στιγμή που η σύφιλη έγινε ενδημική στον ευρωπαϊκό χώρο και ήδη από τον 16ο αιώνα έχει διαπιστωθεί ότι είναι σεξουαλικά μεταδιδόμενη νόσος, η σύφιλη αρχίζει να γίνεται αντιληπτή ως μια εξωγενής μόλυνση, η οποία όμως είναι μία εκ Θεού μάστιγα για την ανηθικότητα της κοινωνίας της εποχής. Με άλλα λόγια, η σύφιλη ήταν μια θεία τιμωρία για τα συλλογικά και ατομικά αμαρτήματα. Σε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία του βιβλίου της, η συγγραφέας δείχνει τη σύμπτωση του θεολογικού και του ιατρικού λόγου. Τα κείμενα επιφανών Γάλλων, Βρετανών, Ολλανδών ιατρών της εποχής κάνουν λόγο για τη μολυσματική φύση της σεξουαλικότητας και θεωρούν τη λαγνεία όχι απλώς αμάρτημα αλλά και αιτία διάδοσης της νόσου. Στο υπόστρωμα αυτών των ερμηνειών κατασκευαζόταν μια αντίληψη περί νοσηρής σεξουαλικότητας, η οποία ενοχοποιούσε κατά κύριο λόγο τις γυναίκες αφού αυτές θεωρούνταν υπεύθυνες για τη διάδοση της σύφιλης.

Ελένη Καλογιάννη

Η ΣΥΦΙΛΗ

ΠΡΟΝΕΩΤΕΡΙΚΕΣ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΠΕΡΙ ΝΟΣΗΡΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΑΞΙΔΕΥΤΗΣ, 2009 ΣΕΛ. 196,

ΤΙΜΗ: 22 ΕΥΡΩ

Τελευταία Νέα