Από το ΙΚΕΑ στον Μπέργκμαν

Ο ΓΙΑΝΕΚ ΜΙΤΕΡ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΣΟΥΗΔΙΑΣ,

ΚΑΤΗΓΟΡΕΙΤΑΙ ΟΤΙ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΝΥΚΤΑΣ ΣΚΟΤΩΣΕ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΤΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟ ΤΟΥ ΕΥΑ. ΕΚΕΙΝΟΣ ΔΕΝ ΘΥΜΑΤΑΙ ΤΙΠΟΤΑ… ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΟΥ ΣΟΥΗΔΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΧΑΚΑΝ ΝΕΣΕΡ Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΥΤΗ ΓΙΝΕΤΑΙ ΟΛΟ ΚΑΙ ΠΙΟ ΣΥΝΘΕΤΗ, ΠΑΡΑΣΥΡΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΑΠΟ ΜΙΑ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΑΛΑ ΙΚΕΑ ΣΕ ΕΝΑ ΣΚΟΤΑΔΙ ΑΛΑ ΜΠΕΡΓΚΜΑΝ

Το Αραιό δίχτυτου Ηakan Νesser (γεν. 1950) είναι αναμφίβολα ένα ψυχολογικό θρίλερ πολύ καλό στο είδος του. Αρχίζει απλά. Κάτι σαν ΙΚΕΑ. Έπειτα από μια γενναία κατανάλωση κόκκινου κρασιού που τον οδήγησε σε βαθύ ύπνο, ο καθηγητής Μίτερ ξυπνά από τον λήθαργο και βρίσκει τη γυναίκα του πνιγμένη στην μπανιέρα.

Στις πρώτες σελίδες του βιβλίου, τον παρακολουθούμε να αναμετράται με τον ύπνο και τη μνήμη, τη λήθη και την αϋπνία, την απομόνωση, τη βαρεμάρα και τον τοίχο του κελιού του. Με αυτόν να δηλώνει αθώος αλλά και να τελεί σε παράδοξο μπλακάουτ, ακολουθούν δικηγόρος, αστυνομία, ανακρίσεις, δικαστήριο, εισαγγελέας, μάρτυρες, ένορκοι, αγορεύσεις. Η συνήθης ορχήστρα, με μόνη παραφωνία μια απρόσμενη μύγα που γυροφέρνει την αίθουσα. Καταδίκη; Δικαστική πλάνη; Δεν σας λέω! Συγκρατώ πάντως την εξής ατάκα του στο δικαστήριο: «Ομολογώ αν μου δώσετε ένα τσιγάρο!». Όχι μόνο γερό ποτήρι, αλλά και αρειμάνιος καπνιστής γαρ.

Βρισκόμαστε Νοέμβριο- Δεκέμβριο μήνα, με τις ημέρες μικρές, το φως λιγοστό, την ηλιοφάνεια σχεδόν ανύπαρκτη. Στη μουνταμάρα αυτήν έρχεται να προστεθεί η ανθρώπινη καταχνιά: ο δράστης (;) ολιγομίλητος, η ωραία γυναίκα του νεκρή, ο εναλλακτικός ένοχος ένας άγνωστος Χ κρυμμένος στο σκοτάδι. «Στα σκοτεινά πηγαίνουμε, στα σκοτεινά προχωρούμε. Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά» έγραφε ο ποιητής. Έτσι ψηλαφιστά διερευνά την υπόθεση ο Φαν Βέετερεν, με μοναδικά όπλα του το πείσμα και τη λογική. Κι όταν λέμε λογική, εννοούμε- εν προκειμένω – και τη μαθηματική τοιαύτη: από ένα σημείο και ύστερα η αστυνομία, δουλεύοντας άνευ ηλεκτρονικών υπολογιστών, κατασκευάζει σύνολα δεκάδων υπόπτων και ψάχνει την «τομή» τους: ποιος καλύπτει μια σειρά από κριτήρια; Παράλληλα όμως, έχουμε ένα τρίτο είδος σκότους: τις κακορίζικες οικογένειες, την ερεβώδη ανθρώπινη ψυχοσύνθεση, τη βία και κακία που γεννούν βία και κακία αναπαραγόμενες στο διηνεκές. Και βέβαια, το ερωτικό πάθος, την άγρια κτητικότητα.

Ηakan Νesser

ΤΟ ΑΡΑΙΟ ΔΙΧΤΥ

ΜΤΦ. ΞΕΝΟΦΩΝ ΠΑΓΚΑΛΙΑΣ ΕΚΔ. ΟΡΦΕΑΣ, ΣΕΛ. 306,

ΤΙΜΗ: 15 ΕΥΡΩ

Η ρετσίνα

Αχτίδες φωτός υπάρχουν. Πρώτα πρώτα, και πολύ απλά, ο γεωγραφικός Νότος ως ανάμνηση και προσδοκία. Το καλοκαίρι πριν από τον φόνο, το ζεύγος είχε πάει διακοπές στην Ελλάδα, στις «Λεύκες»- όπου ήπιανε μπόλικη ρετσίνα. Οι αστυνομικοί, με τη σειρά τους, ονειρεύονται και αυτοί διαφυγές, ταξίδια στον ήλιο: Μαρόκο, Μαλδίβες, Αυστραλία. Υπάρχει όμως και μεταφορικά κάποιο φως στην άκρη του τούνελ: η ανθρωπιά, η λογική που επιβιώνουν, έτσι απλά, δίχως κομπορρημοσύνες και τυμπανοκρουσίες. Οι μπάτσοι κάνουν τη δουλειά τους, με πρώτο βιολί τον ιδιόρρυθμο Φαν Βέετερεν, από τον οποίον και ακούμε διάφορα σαρδόνια και στοχαστικά. Λ.χ. απευθυνόμενος στον υφιστάμενό του, λέει: «Ένα μυθιστόρημα, ένα θεατρικό έργο ή ένα φιλμ δεν είναι τίποτε άλλο παρά ταριχευμένη ζωή. Περιορισμένη και ταριχευμένη ζωή, που παράγεται για να μπορούμε εύκολα και σχετικώς απλά να την παρατηρούμε. Να βγαίνουμε από το παρόν και να την παρατηρούμε από απόσταση». Για να ολοκληρώσει: «Αν δεν πιστεύουμε σε κάποια θρησκεία, μπορούμε τουλάχιστον να ζούμε σαν να ήμασταν ταινία ή βιβλίο».

Μασώντας μετά μανίας οδοντογλυφίδες και καπνίζοντας μερικά περιστασιακά τσιγάρα, ο αστυνομικός αυτός, ήρωας και αντιήρωας, προχωράει στα σκοτεινά. Με τον χειμώνα να επελαύνει βαρύ, οργώνει μελαγχολικά τοπία με υπόκρουση κλασικής μουσικής στο αυτοκίνητό του, επισκεπτόμενος πρόσωπα από το παρελθόν μιας άγνωστης σε αυτόν νεκρής. Έτσι καταλήγει λ.χ. σε ένα χριστιανικό παρθεναγωγείο όπου, στο περιθώριο της ανάκρισης, παρακαλεί μια λεσβιάζουσα καθηγήτρια να του κάνει μασάζ για να του ανακουφίσει την πλάτη!

Το ξάφνιασμα

Αλλά και το τυχαίο, ο απρόσμενος παράγων, έχει τη θέση που δικαιωματικά (και φιλοσοφικά) του ανήκει: η αμέλεια ενός μπάτσου στο τηλεφωνείο, κάποιο παράνομο παρκάρισμα μπροστά σε κάδο απορριμμάτων, το ξενύχτι λόγω ερωτοκαβγά μιας νεαρής νοσοκόμας θα παίξουν κομβικό ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας.

Ένα καλά δομημένο και δουλεμένο αστυνομικό μυθιστόρημα, δίχως μεγάλο ψυχολογικό βάθος, αλλά με σασπένς, ζυγισμένες δοσολογίες δράσηςστοχαστικότητας και, ως κατακλείδα, ένα επιτυχές κρεσέντο. Η μετάφραση απέχει από το να είναι κομψοτέχνημα, αλλά πάντως μας μεταδίδει την ιστορία και την ατμόσφαιρα.