Αναζήτηση
ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΙ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΞΕΝΑΓΟΥ: Ο 58ΧΡΟΝΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΠΕΔΡΟ
ΧΟΥΑΝ ΓΚΟΥΤΙΕΡΕΣ ΕΙΝΑΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΟΥ ΝΤΟΠΙΟΥ ΟΔΗΓΟΥ
ΠΟΥ ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΕΧΩ ΔΙΠΛΑ ΜΟΥ, ΠΗΓΑΙΝΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΚΟΥΒΑ,
ΝΑ ΜΟΥ ΕΞΗΓΕΙ, ΝΑ ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΕΙ, ΝΑ ΜΕ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΖΕΙ ΚΙΟΛΑΣ
Τα βιβλία του Γκουτιέρες, ιδίως δε το παρόν ταξιδιωτικό αφήγημα, επιτελούν επάξια έναν τέτοιο ρόλο. Το Στην καρδιά της Κούβας πυροδοτεί μάλιστα μια διάθεση επίσκεψης στο μακρινό και πολλαπλώς ιστορικό νησί της Καραϊβικής: διότι πριν από τον Κάστρο, το μουσειακό πλέον καθεστώς του οποίου πνέει τα λοίσθια, η Κούβα επί αιώνες γνώρισε Ισπανούς κατακτητές, Γάλλους μετανάστες, Ολλανδούς κουρσάρους, ιθαγενείς και Αφρικανούς σκλάβους. Όλοι αυτοί άφησαν τα ίχνη τους. Και για όλα αυτά μας μιλάει, με ένα άκρως προφορικό κείμενο-οδοιπορικό του, ο 58χρονος Κουβανός συγγραφέας.
Δεν έχουμε να κάνουμε με «υψηλή», ούτε όμως και με «χαμηλή» λογοτεχνία (αν σας απασχολούν τέτοιες μάλλον ύποπτες διακρίσεις), αλλά με κάτι ενδιάμεσο. Ο συγγραφέας δεν είναι φίλος του καθεστώτος, ούτε όμως και φανατικός πολέμιος του Κάστρο, αλλά κάτι ενδιάμεσο: στρατευμένα ανεξάρτητο θα τον χαρακτήριζα, με μια ματιά οξυδερκή, στιγμές στιγμές κυνική, σαφέστατα δε ηδονιστική, θυμόσοφη· και, για μας, τρόπον τινά «περιθωριακή». Τα βιβλία του Γκουτιέρες, στο μεταίχμιο ανάμεσα στη νομιμότητα και την παρανομία, είναι πάντως αρκούντως γνωστά εκτός Κούβας ώστε να του παρέχουν κάποιαν οικονομική άνεση και, ίσως, σχετική ασυλία.
Ο ταξιδιώτης
Τι μας προσφέρει λοιπόν το υπό παρουσίαση κείμενο; Κατ΄ αρχάς και πρωτίστως, πλήθος πραγματολογικού υλικού που ένας ταξιδιώτης δεν μπορεί παρά να εκτιμήσει δεόντως (αν σέβεται τον εαυτό του και το ταξίδι του). Οι ερωτικές περιπλανήσεις και σεξουαλικές (υπερ)δραστηριότητες που δεσπόζουν στη Βρώμικη Τριλογία της Αβάνα, παραπέμποντας στο έργο και το στυλ του Μπουκόφσκι, είναι εδώ περιορισμένες. Δεν απουσιάζουν βέβαια, αλλά επιτελούν περισσότερο τον ρόλο αλατοπίπερου. Αντ΄ αυτών έχουμε πληθώρα μικρών εξιστορήσεων, με άξονα διαδοχικές εξορμήσεις του Γκουτιέρες σε διάφορες γειτονιές της πρωτεύουσας αλλά και στην επαρχία, σε παραλίες και βουνά, σε κωμοπόλεις και χωριά, όπου κατά κανόνα έχει αναμνήσεις και γνωριμίες.
Ταξιδεύουμε λοιπόν μαζί του ανά την επικράτεια, μέσα σε ανατολικογερμανικά βαγόνια ή ξεχαρβαλωμένα παλαιικά αυτοκίνητα που έχουν αλλάξει πλήθος χέρια και έχουν πλειστάκις ανασυναρμολογηθεί με ετερόκλητα εξαρτήματα. «Στο τέλος, ούτε που ξέρεις πια τι μάρκα είναι», σχολιάζει. Ο Γκουτιέρες μας δείχνει τοπία ζούγκλας, εξωτικά φαγητά σε οικιακά εστιατόρια (παλαδάρ), ποικίλες ανθρώπινες φιγούρες: τρομερούς τύπους μποέμ, σεξομανείς, μυθομα
Ρedro Juan Gutierrez
ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣΚΟΥΒΑΣ
ΜΤΦ. ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΙΑΡΗ ΕΚΔ. ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, 2008, ΣΕΛ. 376,
ΤΙΜΗ: 19 ΕΥΡΩ
νείς, μεροκαματιάρηδες, ζιγκολό, καταφερτζήδες, αυτοδίδακτους διανοούμενους κ.ά. Μας δίνει ιστορικές πληροφορίες, λ.χ. για τους Ολλανδούς πειρατές που τσάκισαν την ισπανική αρμάδα και άρπαξαν πλούσια λάφυρα, για τις εξεγέρσεις των ντόπιων κατά των Ισπανών αποίκων που κατέληξαν στην ανάμειξη των ΗΠΑ- οι οποίες έτσι απέκτησαν το διαβόητο σήμερα Γκουαντάναμο. Μας αναλύει την εμφάνιση της κρεόλικης-«μιγάδικης» κουβανέζικης ταυτότητας. Αλλά κάνει λόγο και για τη δύσκολη σημερινή καθημερινότητα των περισσότερων Κουβανών, για την αστυφιλία και τα γραφειοκρατικά εμπόδια στη μετανάστευση, για το όνειρο μιας καλύτερης ζωής στο εξωτερικό- λ.χ. στη Φλόριντα, που απέχει μόλις 180 χιλιόμετρα (εξ ου και η αστυνόμευση κάθε πλεούμενου, ακόμα και των ψαράδων). Μας μιλάει για την αποπνιχτική υγρασία το καλοκαίρι και για τη δροσιά του χειμώνα, όπου βέβαια η θερμοκρασία σπάνια πέφτει κάτω από τους 22 βαθμούς. Περιγράφει γλαφυρά κοκορομαχίες και κυνομαχίες- παράνομες δραστηριότητες που λαμβάνουν όμως πάντα χώρα και όπου πέφτουν χοντρά στοιχήματα. Στα πέριξ αυτών, νεαρές μουλάτες κυκλοφορούν πουλώντας καφέ και, αν λάχει, το κορμί τους. Διότι η πορνεία κάθε είδους δίνει και παίρνει, όπως άλλωστε και η μέχρι πρότινος «απαγορευμένη» ομοφυλοφιλία (ο Γκουτιέρες έχει μια μοδίστρα τραβεστί). Στοχασμοί
Ορμώμενος από την περιβαλλοντική υποβάθμιση, όπως η αποψίλωση των δασών και η εξαφάνιση μέρος της πλούσιας τοπικής πανίδας, ο συγγραφέας προβαίνει επίσης σε οικολογικούς στοχασμούς για τον άνθρωπο, το «τελειότερο και πιο έξυπνο αρπακτικό του πλανήτη» που υπάκουσε κατά γράμμα τη χριστιανική προτροπή «αυξάνεσθε και πληθύνεσθε» και δεν άφησε τίποτα όρθιο. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον κουβανέζικο συγκρητισμό που είναι έκδηλος στη σφαίρα της θρησκείας: εκεί ο καθολικισμός συνυπάρχει με ανιμιστικές παραδόσεις (σαντερία) που έφεραν οι μαύροι σκλάβοι και οι οποίες ρίζωσαν για τα καλά στο νησί. Εξίσου σημαντική είναι η έμφαση στην εναλλακτική ιατρική που άνθησε στην Κούβα ως αποτέλεσμα του δυτικού εμπάργκο και της έλευσης, τις τελευταίες δεκαετίες, πλήθους Κινέζων και Βιετναμέζων. Επιτυχή μαντζούνια αλλά και σκέτος τσαρλατανισμός ευδοκιμούν. Συγκρατώ τη χρήση του δηλητηρίου του σκορπιού στη θεραπεία του καρκίνου και την αξιοποίηση του αποξηραμένου πέους χελώνας ως αφροδισιακού.
