Περιοδικά

Είκοσι χρόνων το «Εντευκτήριο»!

«… Άγγελοι κάθονταν τριγύρω μου/ διδάσκοντας το μάθημα της Α ντοχής./ Ο ποταμός θα συνεχίσει να κυλά/ Μα τώρα απόκαμα να τον κοιτώ./ Είμαι σκυφτός, αμίλητος, σαν πικραμύγδαλο». (Σ τίχοι από το ποίημα «Ο ποταμός» του Αλέξανδρου Ίσαρη που δημοσιεύεται στο «Εντευκτήριο») Δεν είναι πολλά τα λογοτεχνικά περιοδικά που αντέχουν. Άλλα υποκύπτουν στις οικονομικές δυσχέρειες, άλλα σταματούν, καθώς ο εκδότης αλλάζει ρότα. Το «Εντευκτήριο» της Θεσσαλονίκης, ένα από τα σημαντικότερα της χώρας, άντεξε και γιορτάζει τα είκοσι χρόνια του. Ο εκδότης του, Γιώργος Κορδομενίδης, πάντως, δείχνει απαισιόδοξος: «… Δεν ήταν εύκολα τα είκοσι χρόνια που πέρασαν από τότε· και δυστυχώς τα χρόνια που ακολουθούν φαίνεται πως θα είναι ακόμη δυσκολότερα. Η αίσθησή μου είναι ότι ολοένα και λιγότεροι άνθρωποι χρειάζονται στη ζωή τους τα λογοτεχνικά περιοδικά…» (πολλοί θα διαφωνούν με την «αίσθηση» του Γ.Κ., αλλά αυτή είναι μια άλλη, μεγάλη κουβέντα).

Επετειακό, λοιπόν, το 78ο τεύχος και ο Κορδομενίδης κάλεσε 49 λογοτέχνες να μετάσχουν στη γενέθλια γιορτή με νέα, ανέκδοτα κείμενά τους. Τους πρότεινε ως θέμα την επέτειο, τον χρόνο που περνάει, τη μνήμη. «Άλλοι πειθάρχησαν», λέει, «στην πρόταση αυτή, άλλοι όχι. Εξυπακούεται ότι όλα τα κείμενα που έφτασαν δημοσιεύονται: δεν υποδεικνύει κανείς τι δώρο θα του κάνουν στη γιορτή του». Σωστό. Ενδεικτικά να σημειώσω λίγους από τους πολλούς που προσφέρουν τα δώρα τους σ΄ αυτό το τεύχος: Γ. Βαρβέρης, Μ. Γκανάς, Κ. Δασκαλάκη, Δ. Δασκαλόπουλος, Τ. Δημητρούλια, Κ. Δημουλά, Γ. Ευσταθιάδης, Π. Θεοδωρίδης, Αλ. Ίσαρης, Δ. Κούρτοβικ, Μ. Λαϊνά, Ανθή Μαρωνίτη, Δ.Ν. Μαρωνίτης, Κ. Μαυρουδής (τον επόμενο χρόνο θα γιορτάσει τα 30 χρόνια του «Δέντρου» του!), Θ.Θ. Νιάρχος, Σ. Νικολαΐδου, Δ. Νόλλας, Λ. Ξανθόπουλος, Γ. Πατίλης, Τ. Πατρίκιος, Σ. Σερέφας, Έρση Σωτηροπούλου, Μ. Φάις, Τ. Χατζητάτσης, Ντ. Χριστιανόπουλος. Στο δεκαεξασέλιδο ένθετο του περιοδικού που είναι αφιερωμένο στη φωτογραφία δημοσιεύονται πορτρέτα ηλικιωμένων ανθρώπων της Ιωάννας Ράλλη, με τίτλο «Οι μεγάλοι μου φίλοι».

Για την Κρήτη

Δεν υπάρχει το «μ΄ αρέσει» ή «δεν μ΄ αρέσει» για την Κρήτη. Ή την αφουγκράζεσαι βαθιά και στοιχειώνει μέσα σου ή τη χαίρεσαι σαν ένα ακόμη γεωγραφικό κομμάτι του ελληνικού χώρου. Επειδή- επιτρέψτε μου- ανήκω στους πρώτους, διάβασα με ευχάριστη έκπληξη το θαυμάσιο αφιερωματικό τεύχος της «Λέξης» για την Κρήτη.

Σημειώνω αμέσως μερικά από τα περιεχόμενα γνωρίζοντας ότι αδικώ άλλα πολλά αξιόλογα κείμενα. Το αφιέρωμα αρχίζει με την ανθολόγηση ελληνικών ποιημάτων για την Κρήτη που επέλεξαν ο Αντώνης Φωστιέρης και ο Θανάσης Νιάρχος. Από τον Χορτάτζη και τον Κορνάρο έως τον Ελύτη, τον Γκάτσο και τον Σικελιανό, μια ενδιαφέρουσα ποιητική διαδρομή. Η Μαρίνα Λαμπράκη- Πλάκα μάς ξεναγεί στο «ηθικό τοπίο της Κρήτης», από το Ηράκλειο έως τον γενέθλιο τόπο της το Αρκαλοχώρι, απ΄ όπου το βλέμμα της πλανιέται στο όρος Δίκτυ: «… πάνω στις πλαγιές του περιστερίζουν χωριά που ξέρω, που κατοικούνται από πρόσωπα γνωστά και φίλια, από ποιμένες που με φιλοξένησαν στα μιτάτα και με οδήγησαν στ΄ απάτητα λημέρια τους. Εδώ θα ΄θελα τον τάφο μου…». Η Ρέα Γαλανάκη αφηγείται τη ζωή της στο Ηράκλειο, τις επιρροές που δέχθηκε από τους τόπους, το οικογενειακό περιβάλλον, αλλά και από «αγράμματες γυναίκες», δημιουργώντας έτσι τη δική της «κρητοκεντρική μυθολογία». Προσωπικές μνήμες από τα Χανιά και την οικογένειά του καταθέτει ο Γιάννης Κιουρτσάκης, ενώ ο ακούραστος ερευνητής Γιώργος Ζεβελάκης μάς συστήνει «έναν αφανή των κρητικών γραμμάτων, τον Γεώργιο Εμμ. Πάγκαλο (1882- 1975), συγγραφέα και εκδότη του μνημειώδους λεξικού περί του γλωσσικού ιδιώματος της Κρήτης» (6 τόμοι, 3.256 σελίδες!). Ο Αντώνης Σανουδάκης περιγράφει το λογοτεχνικό Ηράκλειο του Μεσοπολέμου και η Αγγελική Καραθανάση καταθέτει στοιχεία από τα μαθητικά χρόνια του Αλέξη Μινωτή στα Χανιά (πραγματικό όνομα: Αλέξανδρος Μινωτάκης). Η Μάρω Δούκα συμμετέχει με το διήγημα «Σε ριζιμιό χαράκι» και ο Δημήτρης Κακαβελάκης καταθέτει μια ευσύνοπτη ιστορία της κρητικής λογοτεχνίας. Να ξεχωρίσω, τέλος, το απολαυστικό αφήγημα της Άλκης Ζέη «Επαναστάτριες για γλυκό του κουταλιού». Λέξεις μόνο μπορώ να μεταφέρω από αυτό το αφιέρωμα, όχι το άρωμά του.

ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ

«ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ»: Τ.Θ. 50011, Θεσσαλονίκη 540 13, τηλ. 2310-279.607 «Η ΛΕΞΗ»: Διον. Αιγινήτου 46, Αθήνα 115 28, τηλ. 210-7222.855