«Το όνομά μου είναι Salvatore Sicuro, δηλαδή Σωτήρης ο Σίγουρος!». Γελάει και

τα μάτια του λάμπουν. Οι δεκαετίες που έχουν περάσει από πάνω του μοιάζουν να

μην άφησαν κανένα σημάδι στη φυσική εσωτερική του ζωντάνια… μονάχα στο σώμα

είναι ηλικιωμένος. Ο Κος καθηγητής μιλάει τα «γραικάνικα», τα νέα ελληνικά και

τα ιταλικά. Είναι από εκείνους τους σπάνιους συνδετικούς κρίκους που μας

κάνουν να νιώθουμε ότι οι 45.000 κάτοικοι των ελληνόφωνων χωριών τής Grecia

Salentina είναι γνήσια αδέρφια μας, αλλά… ξεχασμένα! Εννιά χωριά απαρτίζουν

μια σπάνια ελληνική ενότητα με πολυτάραχη ιστορία 27 αιώνων και ρίζες που

ανάγονται στην αρχαία Ελλάδα. Χαρακτηρισμένα από το ιταλικό κράτος ως

«γλωσσική μειονότητα», τα χωριά της Σαλεντίνης Ελλάδας στον υποβαθμισμένο Νότο

ξεχωρίζουν πλέον μονάχα για την «περίεργη» διάλεκτο που μιλάνε οι κάτοικοί

τους. Σύμφωνα με τους μελετητές, αυτή η γλώσσα χρησιμοποιεί αρχαίες ελληνικές

και βυζαντινές λέξεις. Στη θρησκεία είναι χριστιανοί καθολικοί, αλλά αυτό

εξηγείται:

«Το 1070 ήρθαν εδώ οι Νορμανδοί και πίσω τους ήρθαν οι καθολικοί παπάδες.

Δυστυχώς, εκείνη την εποχή το Βυζάντιο είχε πάρα πολλά προβλήματα και δεν

μπορούσε να φτάσει παντού. Άφησε λοιπόν αυτό το μέρος, που είχε πάρει ο

Βελισάριος την εποχή του Ιουστινιανού. Ο λαός όμως εξακολούθησε να έχει τους

ίδιους αγίους, μόνο που οι παπάδες αναγνώριζαν μητροπολίτες καθολικούς. Είναι

χαρακτηριστικό ότι όλα τα χωριά έχουν Έλληνες αγίους. Στο Μελπινιάνο έχουν τον

Άγιο Γεώργιο, στο Κοριλιάνο έχουν τον Άγιο Νικόλαο, στο Μαρτινιάνο έχουν τον

Άγιο Παντελεήμονα…».

Ο καθηγητής Σαλβατόρε Σικούρο χαμογελώντας μεταφράζει το ονοματεπώνυμό του:

«Στην Ελλάδα θα με έλεγαν Σωτήρης ο Σίγουρος!». Ποζάρει μπροστά από το πάλαι

ποτέ μοναστήρι των Αυγουστινιανών μοναχών στο χωριό Μελπινιάνο – ένα από τα

εννέα ελληνόφωνα στην περιοχή του Σαλέντο

Η κουβέντα με τον Κο καθηγητή επιστρέφει στη Μεγάλη Ελλάδα, από το χθες μέχρι

το σήμερα: «Από τον Τάραντα μέχρι τη Σικελία και προς τα πάνω, μέχρι τη

Νεάπολη και ακόμα πιο πέρα, όλη αυτή ήταν η Μεγάλη Ελλάδα. Μόνο εμείς στο

Σαλέντο και μερικά χωριά στην Καλαβρία διατηρήσαμε τη γλώσσα. Οι άλλοι την

έχασαν. Πριν από 25 χρόνια έβγαλα και ένα βιβλίο, στο οποίο δημοσίευσα όλα τα

ποιήματα, τα τραγούδια, τα μοιρολόγια και τα νανουρίσματα των χωριών μας με

ιταλική μετάφραση. Τότε συνεργαζόμουν με το Πανεπιστήμιο του Lecce, για να

μαθαίνουν οι φοιτητές «γραικάνικα», αλλά και νέα ελληνικά…

Εμείς δεν θέλουμε να αναγκάσουμε κανέναν να μάθει τη γλώσσα μας, ακόμα και

τώρα που φαίνεται ότι χάνεται από τα στόματα των νέων ανθρώπων. Όποιος ξέρει

«γκρίκο» πολύ εύκολα μαθαίνει νέα ελληνικά… Εγώ, για παράδειγμα, έμαθα μόνος

μου. Το πρόβλημα είναι ότι οι δάσκαλοι που μας έρχονται από την Ελλάδα (έχουμε

6 σήμερα) μαθαίνουν στα παιδιά μόνο νέα ελληνικά. Εμείς θέλουμε να μάθουμε τη

γλώσσα σας, αλλά δεν πρέπει να χάσουμε τη δική μας. Το μάθημα θα πρέπει να

γίνεται σε «γκρίκο» αλλά και σε νέα ελληνικά. Υπάρχει master στο Πανεπιστήμιο

του Lecce για τη δική μας γλώσσα, τα «γραικάνικα ή γκρίκο» Θα έπρεπε, δηλαδή,

οι δάσκαλοι να ξέρουν και τις δύο γλώσσες. Εμείς θέλουμε να μιλάμε μια γλώσσα

που μιλάνε 10 εκατομμύρια άνθρωποι, αλλά να μην ξεχάσουμε τη δική μας. Την

διατηρούμε, άλλωστε, τόσους αιώνες!».

Το κάστρο του χωριού Κοριλιάνο Ντ’ Οτράντο, στο οποίο έμενε η Ελληνίδα Μαρία

Μπούκαλη, κόρη καπετάνιου

Με βλέμμα σκεπτικό ο Κος καθηγητής συνεχίζει, μιλώντας για τις γλωσσικές

μειονότητες της Ευρώπης, και μας αφήνει όλους με το στόμα ανοιχτό. «Οι

γλωσσικές μειονότητες στην Ευρώπη έχουν καταμετρηθεί και είναι περίπου 60.

Όλοι οι άνθρωποι αυτοί βρίσκονται κοντά στα σύνορα κρατών. Αν θέλουμε να

δεθούμε μεταξύ μας θα πρέπει να βοηθήσουμε αυτούς τους ανθρώπους που αποτελούν

τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Εμείς είμαστε Έλληνες, αλλά και

Ιταλοί μαζί. Είμαστε το κομμάτι εκείνο που δένει τα δύο κράτη μεταξύ τους, τα

ενώνει, τα κολλάει, τα βοηθά να επικοινωνήσουν καλύτερα. Θα πρέπει και οι δύο

να μας βοηθήσουν, όχι για να κάνουν έργα και μνημεία, αλλά για να είμαστε

εμείς που θα τους συνδέσουμε πολιτισμικά… Διαφορετικά, αυτή η ενωμένη Ευρώπη

θα είναι η Ευρώπη της Βαβυλωνίας!».


«Τα ελληνικά τα έμαθα από τραγούδια»

Περπατάμε στο χωριό Μελπινιάνο και ο απίθανος Salvatore Sicuro, ο Κος

καθηγητής, συμπληρώνει: «Αυτό το χωριό πήρε το όνομά του από τη Μελπομένη, που

ήταν μία από τις 9 μούσες. Θα μπορούσαμε δηλαδή να το λέμε και «Τραγουδοχώρι»

σε ελεύθερη μετάφραση, αφού η Μελπομένη είναι μούσα του τραγουδιού. Εγώ

γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Μαρτάνο, που βγαίνει από το ρήμα Αμαρτάνω… ». Τον

ρωτώ πώς έμαθε ελληνικά και χαμογελά: «Α, πολύ εύκολα, μόνος μου! Τα ελληνικά

τα έμαθα από δίσκους με τραγούδια. Τότε που ξεκίνησα να ακούω δίσκους θυμάμαι

το «Ο Γιώργος είναι πονηρός…» ή το άλλο «Πήγα στην Αμφιλοχία…». Στην

Ελλάδα πια έχω πολλούς φίλους. Έρχομαι κάθε χρόνο, για 20 ημέρες περίπου. Έχω

πάει σχεδόν παντού και προς βορρά μέχρι την Κομοτηνή. Όλη η Ελλάδα μ’ αρέσει

πολύ… αλλά με τον τόπο μου μοιάζει περισσότερο η Κέρκυρα».

INFO

Για να προσεγγίσετε τα ελληνόφωνα χωριά του Σαλέντο θα αποβιβαστείτε στο

Μπρίντιζι και από εκεί θα συνεχίσετε νότια προς την πόλη Λέτσε (Lecce). Τα 9

χωριά είναι τα παρακάτω: Μαρτάνο, Καλημέρα, Μελπινιάνο, Μαρτινιάνο,

Καστρινιάνο, Κοριλιάνο, Σολέτο, Τζολίνο και Στερνατία.

Τελευταία Νέα