Κομμάτια της πολυτάραχης ιστορίας του κάμπου, κομμάτια των ανθρώπων που

οραματίστηκαν και δοκιμάστηκαν ανάμεσα στην ιδιοκτησία και την άσκηση εξουσίας

πάνω σε άλλους, κομμάτια του μόχθου ενός ακτήμονα σκλάβου που περιμένει μονάχα

ένα κομμάτι ψωμί, κομμάτια της γης πάνω στην οποία ματαιόδοξα φύτρωσαν και

κάποια στιγμή πάλι θα τα πάρει στην αγκαλιά της. Μιλάμε για τα Κονάκια του

κάμπου της Θεσσαλίας, για τις πολυτελείς κατοικίες των τσιφλικάδων και των

τσελιγκάδων, τουλάχιστον έναν αιώνα πιο πριν. Μιλάμε σε παρελθόντα χρόνο γιατί

το «αγροτικό ζήτημα» θεωρητικά έχει λυθεί και τα αρχοντόσπιτα αυτά, είτε είναι

ετοιμόρροπα, είτε αναστηλωμένα, δεν αντιπροσωπεύουν τίποτε το «κακό» πια στη

συνείδηση του σημερινού «κολίγου» του κάμπου. Κολίγοι και Τσιφλικάδες, δύο

κόσμοι αντίθετοι που διεκδικούν ο καθένας με τον τρόπο του το θείο δώρο της

γης που καρπίζει. Τα σημερινά Κονάκια που είναι διάσπαρτα στη Θεσσαλία

έρχονται με τον τρόπο τους να μας θυμίσουν μια τραγική περίοδο της σύγχρονης

ελληνικής ιστορίας, αλλά και να μας δείξουν πόσο μικροί και φθαρτοί είμαστε.

Πού είναι αυτές οι απίστευτες περιουσίες, οι τεράστιες εκτάσεις, οι μικρές

πολιτείες γύρω από τα Κονάκια, με αποθήκες, μηχανήματα, σχολεία και

νοσοκομεία; Πού πήγαν οι οραματιστές μιας δυναστείας; Άραγε οι σημερινοί

εργάτες του κάμπου έχουν ξεπεράσει την νοοτροπία του κολίγου;

Δεν πρόκειται τούτο το κομμάτι να δώσει απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα.

Μονάχα θα κοιτάξει από κοντά μερικά από τα παλιά αρχοντόσπιτα που βρίσκονται

πολύ κοντά στην πόλη της Λάρισας. Εκεί θα καταγράψει παλιές οικογενειακές

ιστορίες και θα ανακαλύψει πολλά υπέροχα και θαυμαστά… μέχρι και την

αείμνηστη Μελίνα Μερκούρη!

Το κονάκι των Πελαργών

Το πιο εντυπωσιακό κτίσμα του χωριού Γυρτώνη εξακολουθεί να είναι το τριώροφο

νεοκλασικό κονάκι, στο οποίο κατοικούν πλέον οι πελαργοί. Δίχως στέγη και με

τα παράθυρα να χάσκουν, το σχεδιασμένο από Ιταλό αρχιτέκτονα αρχοντικό του

1870 αντιστέκεται ακόμα και προκαλεί. Οι τσιφλικάδες αδελφοί Κουλουμόπουλοι

που το έκτισαν δεν υπάρχουν πια, ούτε και ο Στυλιανός Παπαγεωργίου που το

αγόρασε μαζί με τις γύρω εκτάσεις στα 1912. Η γεωργοκτηνοτροφική επιχείρηση

του φιλοπρόοδου και ανήσυχου Στ. Παπαγεωργίου όμως δεν ήταν τυχαία. Στα 36.000

στρέμματα γης που κατείχε απασχολούσε πάνω από 600 ανθρώπους και μαζί με

στάβλους, αποθήκες και ιπποφορβεία, έκτισε σπίτια, φούρνο, μαγειρεία, σχολείο

αλλά και ένα νοσοκομείο, για εκείνους που τον υπηρετούσαν πιστά. Στο πρότυπο

για την εποχή του αγρόκτημα εφαρμόζονταν νέες καλλιέργειες, ενώ

χρησιμοποιούσαν απίθανα μηχανήματα (π.χ. εκκοκκιστήριο!). Ύστερα από

απαλλοτριώσεις, σεισμούς και έναν μεγάλο εμπρησμό στα δύσκολα χρόνια του

Εμφυλίου Πολέμου, το κονάκι διαλύθηκε και η περιουσία σκορπίστηκε. Σήμερα οι

διεκδικητές του κονακιού φτάνουν μέχρι τα δικαστήρια, ενώ την παράδοση της

οικογένειας συνεχίζει η Μαρία Παπαγεωργίου που μένει λίγο πιο δίπλα. Ο χρόνος

όμως είναι αμείλικτος και συνήθως δεν γυρίζει πίσω. Θα είναι λυπηρό να πέσει

ετούτο το κονάκι… πράγμα διόλου απίθανο.

Κονάκι Φασούλα

Η ζωή συνεχίζεται, τόσο για το οίκημα όσο και για την οικογένεια Φασούλα που

εξακολουθεί να κατοικεί στον ίδιο ακριβώς χώρο εδώ και ένα αιώνα, περίπου. Όσο

για το «τσελιγκάτο» και αυτό διατηρείται. Ίσως να μην είναι τόσα πολλά τα

πρόβατα, αλλά υπάρχουν, ξεχειμωνιάζουν εδώ και ανηφορίζουν για τους Καλαρρύτες

όταν έρθει η άνοιξη. Το κονάκι βρίσκεται στο δρόμο για το Συκούριο, στη

Γκιούλμπερι (σημερινή Αμφιθέα) και σου δημιουργεί ένα αίσθημα ευεξίας, αφού

εξακολουθεί να είναι ζωντανό. Όλα ξεκίνησαν στα 1915 όταν οι αδερφοί Σπύρος

και Ηλίας Φασούλας νοίκιασαν και κατόπιν αγόρασαν ένα μεγάλο λιβάδι 10.000

στρεμμάτων για να ξεχειμωνιάζουν τα 6.000 πρόβατα που διέθεταν. Στην ίδια

περιοχή εγκαταστάθηκαν άλλες 27 οικογένειες, μέλη του ίδιου τσελιγκάτου. Το

κονάκι έμοιαζε περισσότερο με εργαστήρι, καθώς στο ισόγειο λειτουργούσε

κασαρία (παρασκευή τυριών), ενώ δεκάδες άλλα κτίρια συμπλήρωναν τον νομαδικό

«οικισμό» των Φασουλαίων. Η ανοιξιάτικη τελετή της επιστροφής στα ορεινά

λιβάδια των Καλαρρυτών της Ηπείρου μπορεί σήμερα να έχει χάσει την αίγλη της,

αλλά όχι όμως και την ουσία της!



Κονάκι του Χαροκόπου

Την ώρα που ο οικισμός της Γιάννουλης είναι έτοιμος να ενοποιηθεί με την πόλη

της Λάρισας, ετούτο το λαμπρό πέτρινο οικοδόμημα του παρελθόντος μοιάζει να

κοιτά με περισυλλογή τους ομοιόμορφους όγκους πολυκατοικιών που ολοένα και

πλησιάζουν. Κανείς δεν φαίνεται να γνωρίζει ότι μια από τις «κυράδες» που

πέρασαν από ετούτο το κονάκι ήταν και η Μελίνα Μερκούρη! (ο πρώτος γάμος της

ήταν με τον κληρονόμο γλεντζέ και ελάχιστα «τσιφλικά» Παναγή Χαροκόπο). Έναν

αιώνα πιο πριν ο παππούς Παναγής Χαροκόπος ερχόταν με πολλά γρόσια από το

Βουκουρέστι και αγόρασε από τους Τούρκους 80.000 στρέμματα στη Γιάννουλη.

Έκτισε τον πύργο του και έβαλε το γραφείο του στο ψηλότερο πάτωμα δίπλα στις

επάλξεις. Ήταν ο πρώτος που έφερε στην Ελλάδα αλωνιστική μηχανή και μηχανικό

άροτρο. Στη συνέχεια ίδρυσε την γεωργική σχολή Φαρσάλων, τη Χαροκόπειο Σχολή

στην Αθήνα, χρηματοδότησε την Γεωργική Εταιρεία Αθηνών και στα 1910 παραχώρησε

30.000 στρέμματα από το τσιφλίκι του στους κολίγους! Ένα χρόνο αργότερα

εκλέχθηκε βουλευτής. Σήμερα το κονάκι του ρημάζει…



Κονάκι οικογένειας Λύτρα

Αλλάζουν οι εποχές, αλλάζουν οι άνθρωποι και μαζί τους οι χώροι που καθημερινά

χρησιμοποιούν. Για την οικογένεια Λύτρα, το κονάκι του πατέρα Δημοσθένη, του

μεγαλοκτηνοτρόφου από την Αβδέλλα είναι σήμερα ομορφότερο από ποτέ. Είναι ένα

οίκημα που εξωτερικά διατηρεί κάποια από τα αρχικά χαρακτηριστικά, αλλά

εσωτερικά, μόνο ως γκαλερί ή χώρος τέχνης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί.

Κατασκευασμένο με μεράκι και αισθητική άποψη το κονάκι αυτό που βρίσκεται έξω

από το σημερινό Ομορφοχώρι είναι μια απάντηση σε εκείνους που πιστεύουν ότι

«τα παραδοσιακά είναι καλά». Όταν η «παράδοση» αντιμετωπίζεται σαν κάτι στείρο

και στατικό (ή ακόμα χειρότερα πεθαμένο) καλύτερα να μας λείπει! Το τσελιγκάτο

του Δημοσθένη Λύτρα με τα 3.500 πρόβατα δεν υπάρχει και τα παιδιά του απλά

νοικιάζουν περίπου 1.200 στρέμματα για παραγωγή βαμβακιού. Όσο για τα περίφημα

βαθυπράσινα μάρμαρα της Χασάμπαλης (έτσι λεγόταν η περιοχή παλιά) δεν

εξορύσσονται πλέον.



ΤΗΛΕΦΩΝΑ

(Κωδικός Λάρισας 0410)

Αστυνομία 683137

Τροχαία 683168

Δήμος 531874

Νοσοκομείο 230031


ΔΙΑΜΟΝΗ

Η διαδρομή που σας προτείνουμε να ακολουθήσετε προς τα γειτονικά της πόλης

Κονάκια γίνεται ακόμα και με ταξί από την Λάρισα. Ιδιαίτερο πρόβλημα με την

διαμονή σας δεν θα αντιμετωπίσετε όλες τις εποχές του χρόνου και οι διαθέσιμες

κλίνες είναι πολλές. Τα παρακάτω αναφέρονται ενδεικτικά:

Divani Palace 0410-252791

Αμπασαντερ 0410-250713

Διόνυσος 0410-230101


ΦΑΓΗΤΟ

Η πόλη της Λάρισας ήταν φημισμένη στους ταξιδιώτες για δύο πράγματα. Για τα

γλυκά του Κωνσταντινίδη (που στις ημέρες μας έχει ανοίξει υποκαταστήματα σε

Αθήνα και Θεσσαλονίκη) και τα ψητά στο κατάστημα του Αδάμου, το οποίο

λειτουργεί άψογα από το 1936. Εξαιρετικό είναι το φαγητό, το κρασί, αλλά και

το σέρβις στο «Μαγερειό της Γιαγιάς» που τιμώ συχνά περνώντας από την πόλη.

Καλό εστιατόριο είναι «Το Ρόδι», ενώ ένα ακόμα γνωστό ουζερί-μεζεδοπωλείο

είναι η «Αγορά».

Τελευταία Νέα