Αναζήτηση
Δέκα παράγωγα προϊόντα, συνδεδεμένα με μετοχές, δείκτη, ομόλογα, επιτόκια και
συνάλλαγμα, θα ξεκινήσουν σταδιακά να διαπραγματεύονται με την έναρξη του
Χρηματιστηρίου Παραγώγων Αθηνών τον Ιούλιο
Παράγωγο προϊόν είναι μια συμφωνία μεταξύ δύο πλευρών, του αγοραστή και του
πωλητή. Η συμφωνία αυτή μπορεί να συνδέεται με μετοχές, ομόλογα, ομολογίες,
συναλλάγματα, εμπορεύματα και δείκτες, τα οποία ονομάζονται υποκείμενες αξίες.
Έτσι, η τιμή ενός παράγωγου προϊόντος εξαρτάται από την τιμή των πρωτογενών
προϊόντων (μετοχές, ομόλογα κ.λπ.) και από δείκτες. Με απλά λόγια, όταν
κάποιος επενδυτής αγοράζει ένα παράγωγο προϊόν, στην ουσία αγοράζει την
πρόβλεψη για μια μελλοντική τιμή μίας μετοχής, ομολογίας, ξένου νομίσματος ή
δείκτη. Τα γνωστά παράγωγα προϊόντα που διαπραγματεύονται διεθνώς είναι τα
προθεσμιακά συμβόλαια (futures), τα δικαιώματα (options) και οι ανταλλαγές
(swaps). Τα τελευταία, δηλαδή τα swaps, είναι η συμφωνία μεταξύ δύο μερών
που ονομάζονται αντισυμβαλλόμενοι για να ανταλλάξουν χρηματοροές σε μία ή
και περισσότερες περιόδους στο μέλλον. Οι ανταλλαγές αυτές, οι οποίες ήδη
πραγματοποιούνται στην Ελλάδα μεταξύ των τραπεζών, δεν είναι εισηγμένες σε
Χρηματιστήρια παραγώγων προϊόντων. Τα futures και τα options, τα οποία θα
διαπραγματεύονται στο ελληνικό Χρηματιστήριο Παραγώγων από την έναρξή του το
καλοκαίρι, βασίζονται σε μια προθεσμιακή συναλλαγή (forward), η οποία
επιβάλλει την υποχρέωση σε δύο συναλλασσομένους να εκπληρώσουν μια συμφωνία σε
μια προκαθορισμένη μελλοντική στιγμή.
Το παράδειγμα του καφέ
Για την καλύτερη κατανόηση των προθεσμιακών συναλλαγών, το Χρηματιστήριο
Παραγώγων Αθηνών δίνει ένα παράδειγμα με κόκκους καφέ, αντί για μετοχές,
ομόλογα κ.λπ. Σύμφωνα με αυτό το παράδειγμα, ένας ιδιοκτήτης καφεκοπτείου θα
χρειαστεί μια προκαθορισμένη ποσότητα κόκκων καφέ σε έξι μήνες, καθώς πιστεύει
ότι η τιμή του θα αυξηθεί. Από την άλλη, ένας ιδιοκτήτης φυτείας καφέ αναμένει
ότι η τιμή του καφέ για τη σοδειά που θα πάρει σε έξι μήνες θα μειωθεί. Και οι
δύο έχουν κοινό ενδιαφέρον για μια σταθερή εξέλιξη της τιμής του καφέ.
Ο ιδιοκτήτης του καφεκοπτείου και ο ιδιοκτήτης της φυτείας καταλήγουν σε μια
προθεσμιακή συναλλαγή: συμφωνούν σήμερα για την παράδοση μιας καθορισμένης
ποσότητας κόκκων καφέ με μια προκαθορισμένη τιμή και σε μια συγκεκριμένη
μελλοντική ημερομηνία. Έτσι και οι δύο έχουν τη δυνατότητα να αντισταθμίσουν
τον κίνδυνό τους.
Το βασικό, δηλαδή, στοιχείο της προθεσμιακής συναλλαγής είναι ότι υπάρχει μια
χρονική υστέρηση μεταξύ της συμφωνίας του συμβολαίου και της εκπλήρωσής του.
Το παράδειγμα αυτό είναι ενδεικτικό και ισχύει για όλα τα προϊόντα, είτε αυτά
είναι εμπορεύματα είτε νομίσματα, επιτόκια, μετοχές και δείκτες.
Τα futures
Με τα προθεσμιακά συμβόλαια (futures) οι δύο πλευρές δεσμεύονται να αγοράσουν
ή να πουλήσουν ένα αγαθό, το οποίο ονομάζεται υποκείμενο, με τους όρους που
συμφωνήθηκαν στο συμβόλαιο της προθεσμιακής συναλλαγής. Δηλαδή καθορίζεται η
ποσότητα, η τιμή και η μελλοντική ημερομηνία ή ημερομηνίες αγοράς ή πώλησης.
Στα συμβόλαια αυτά υπάρχουν τυποποιημένες ποσότητες συναλλαγής και ημερομηνίες
παράδοσης για την εξυπηρέτηση και τη ρευστότητα των συναλλαγών. Σημειώνεται
ότι οποιαδήποτε συμφωνία για μελλοντική αγορά μπορεί να κλείσει οποιαδήποτε
στιγμή από μία αντίστροφη συμφωνία που θα παρέχεται για πώληση την ίδια ημέρα
και να προκύψουν κέρδη ή ζημιές.
Τα options
Το συμβόλαιο δικαιωμάτων προαίρεσης (options) είναι μια συμφωνία με την οποία
κάποιος μπορεί να αγοράσει ή να πουλήσει σε μια περιορισμένη περίοδο ένα
συγκεκριμένο αγαθό, νόμισμα, μετοχές κ.λπ. με μια συγκεκριμένη τιμή. Σύμφωνα
με το παράδειγμα των κόκκων του καφέ, ο ιδιοκτήτης του καφεκοπτείου μπορεί να
αγοράσει από τον ιδιοκτήτη της φυτείας το δικαίωμα να απαιτήσει την παράδοση
μιας προκαθορισμένης ποσότητας καφέ σε συγκεκριμένη τιμή, κατά τη διάρκεια ή
μετά το χρονικό διάστημα που έχει προκαθοριστεί. Η συγκεκριμένη τιμή
ονομάζεται τιμή εξάσκησης (exercise prise).
Φυσικά, αυτή η «δυνατότητα για επιλογή» του καφέ έχει το κόστος της, που είναι
η τιμή του δικαιώματος (option premium). Όμως, όπως υπάρχει το δικαίωμα
αγοράς, υπάρχει αντίστοιχα και το δικαίωμα πώλησης. Το πρώτο ονομάζεται call
option ή call και το δεύτερο ονομάζεται put option ή put.
Τα προϊόντα στην Ελλάδα
Στο Χρηματιστήριο Παραγώγων Αθηνών θα διαπραγματεύονται δύο ειδών παράγωγα: τα
futures και τα options. Με βάση αυτές τις δύο κατηγορίες παραγώγων έχουν
μελετηθεί και προγραμματίζεται να διαπραγματευθούν σταδιακά στο ελληνικό
Χρηματιστήριο Παραγώγων δέκα προϊόντα. Πρώτο θα είναι το Συμβόλαιο Μελλοντικής
Εκπλήρωσης στον δείκτη FTSE/ASE-20.
Αναλυτικά, τα δέκα προϊόντα που θα διαπραγματεύονται στο Χρηματιστήριο
Παραγώγων Αθηνών είναι τα εξής:
* Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης στον δείκτη FTSE/ASE-20
* Δικαιώματα στον δείκτη FTSE/ASE-20
* Δικαιώματα σε μετοχές
* Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης στο τρίμηνο διατραπεζικό επιτόκιο
της δραχμής (Athibor)
* Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης στο δεκαετές ομόλογο του Ελληνικού Δημοσίου
* Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης στην ισοτιμία δραχμής/ευρώ
* Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης στην ισοτιμία δραχμής/δολαρίου ΗΠΑ
* Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης στην ισοτιμία δραχμής/γιεν
* Τυποποιημένο προϊόν δανεισμού τίτλων (τυποποιημένο συμβόλαιο
δανεισμού τίτλων με ελεύθερη διαπραγμάτευση του κόστους δανεισμού και μεταφορά
των τίτλων σε αποϋλοποιημένη μορφή την ημέρα συναλλαγής)
* Προϊόν δανεισμού χαρτοφυλακίου τίτλων (μη τυποποιημένο συμβόλαιο
δανεισμού χαρτοφυλακίου τίτλων προς εγγραφή, εκκαθάριση και μεταφορά των
τίτλων σε αποϋλοποιημένη μορφή. Υποκείμενη αξία θα είναι οι μετοχές που
εμπεριέχονται στον δείκτη FTSE/ASE-20).
|
|
Το πρώτο παράγωγο προϊόν, με το οποίο θα κάνει πρεμιέρα το Χρηματιστήριο
Παραγώγων Αθηνών, είναι το Συμβόλαιο Μελλοντικής Εκπλήρωσης στον δείκτη
FTSE/ASE-20. Το Χρηματιστήριο Παραγώγων Αθηνών έχει ετοιμάσει ένα παράδειγμα
με βάση αυτό το προϊόν.
Υποθέτουμε ότι ο δείκτης FTSE/ASE-20 βρίσκεται σήμερα στις 1.335 μονάδες και
έστω ότι λειτουργεί το Χρηματιστήριο Παραγώγων Αθηνών και το Συμβόλαιο
Μελλοντικής Εκπλήρωσης είναι στις 1.350 μονάδες. Ένας θεσμικός επενδυτής
αναμένει εισροή κεφαλαίων σε 25 ημέρες από σήμερα. Ταυτόχρονα, περιμένει ότι η
αγορά στο διάστημα αυτό (25 ημέρες) θα είναι ισχυρά ανοδική. Επομένως, αν
αγοράσει τις μετοχές, τις οποίες έχει επιλέξει την ημέρα που θα έχει κεφάλαια
στη διάθεσή του, τότε θα έχει χάσει όλη αυτή την άνοδο.
Για να μη χάσει, λοιπόν, τη δυνατότητα συμμετοχής στην αναμενόμενη άνοδο της
αγοράς κάνει χρήση του Συμβολαίου Μελλοντικής Εκπλήρωσης (ΣΜΕ) στον δείκτη
FTSE/ASE-20. Έστω ότι ο απαιτούμενος αριθμός συμβολαίων για την κάλυψη της
χρηματιστηριακής αξίας των κεφαλαίων που θα εισρεύσουν σε 25 ημέρες είναι δύο.
Τότε, το κόστος (σήμερα) δύο ΣΜΕ είναι 2.700 μονάδες (2χ1.350 μονάδες=2.700
μονάδες).
Το κόστος της υποκείμενης αγοράς, δηλαδή του δείκτη FTSE/ASE-20 είναι 2.670
μονάδες (2χ1.335=2.670 μονάδες). Ύστερα από 25 ημέρες ο δείκτης FTSE/ASE-20
πήγε στις 1.500 μονάδες και το Συμβόλαιο Μελλοντικής Εκπλήρωσης στις 1.515
μονάδες.
Τότε τα έσοδα από την πώληση των συμβολαίων θα είναι 3.030 μονάδες
(2χ1.515=3.030). Ταυτόχρονα με την πώληση των συμβολαίων, ο επενδυτής αγοράζει
τις μετοχές του δείκτη (υποκείμενη αξία) και το κόστος είναι 3.000 μονάδες
(2χ1.500=3.000 μονάδες).
Άρα, το κέρδος του από τα παράγωγα ήταν 330 μονάδες (3.030-2.700=+330) και η
επένδυσή την 25η ημέρα ήταν 3.000 μονάδες. Επομένως το πραγματικό κόστος της
επένδυσης ήταν 2.670 μονάδες (3.000-330=2.670 μονάδες). Υπενθυμίζεται ότι αυτό
το επίπεδο μονάδων ήταν το κόστος της υποκείμενης αγοράς. Το επίπεδο αυτό
ονομάζεται και στόχος επενδυτικού κόστους.
