Θρησκευτικός φανατισμός

Σαφράμπολη: μία τουρκική πόλη 20.000 κατοίκων στο οροπέδιο της Ανατολίας. Μία

όμορφη πόλη, που συμμετέχει με τον δικό της τρόπο στην εορταστική έξαρση που

έχει συνεπάρει ολόκληρη τη χώρα την τελευταία εβδομάδα. Ένας μικρόκοσμος που

αποτελεί ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της σημερινής Τουρκίας.

ΜΕ ΦΟΝΤΟ τις σημαίες που ανεμίζουν, μία ομάδα παραδοσιακών χορευτών

ετοιμάζεται να δώσει την παράστασή της σε κάποια κεντρική πλατεία της πόλης.

Αφορμή, η 75η επέτειος της ανακήρυξης της Τουρκίας σε κράτος με κοσμικό

χαρακτήρα. Όλα τα μέλη της ομάδας είναι νεαρής ηλικίας, ανάμεσά τους κοπέλες

που θα μπορούσαν να θεωρηθούν «σύμβολα» της ίδιας της χώρας ­ ή τουλάχιστον

σύμβολα της εικόνας που η χώρα επιθυμεί να περνά προς τα έξω. Κοπέλες

σύγχρονες, δραστήριες, με αυτοπεποίθηση και φιλοδοξίες. Δίπλα τους, μια άλλη

εικόνα. Κοπέλες που κάνουν τον περίπατό τους φορώντας την παραδοσιακή ισλαμική

μαντίλα. Προκαλώντας αρκετές αντιδράσεις: «Δεν θα ήμουν αντίθετη εάν η μαντίλα

αφορούσε αποκλειστικά τη θρησκεία», δηλώνει μία από τις χορεύτριες. «Έχει

εξελιχθεί, όμως, σε ένα είδος πολιτικής στολής. Είναι ένας τρόπος απόρριψης

του κοσμικού κράτους. Είναι επικίνδυνη».

Στη Σαφράμπολη, όπως και σε πολλές άλλες τουρκικές πόλεις, ο αριθμός των

γυναικών που φορούν την παραδοσιακή μαντίλα έχει αυξηθεί σημαντικά τα

τελευταία δύο χρόνια. Γεγονός που αποδεικνύει ότι το θρησκευτικό αίσθημα

γίνεται ολοένα και πιο έντονο. Το ισλαμικό κίνημα το ενθαρρύνει και το

καλλιεργεί. Οι οπαδοί του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους όμως ­ ανάμεσά τους

και αρκετοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι ­ το θεωρούν ιδιαίτερα επικίνδυνο.

Πρόσφατα, τα τουρκικά πανεπιστήμια απαγόρευσαν στις φοιτήτριες να φορούν την

ισλαμική μαντίλα. Και οι ισλαμιστές πολιτικοί, εξαγριωμένοι, άρχισαν να

περιοδεύουν ανά τη χώρα, δηλώνοντας με στόμφο στους ψηφοφόρους ότι οι κόρες

τους αποκλείονται από τα πανεπιστήμια απλά και μόνο γιατί είναι ευσεβείς

μουσουλμάνες. Πολλοί Τούρκοι υποστηρίζουν ότι αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος

περιφρούρησης του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους. Άλλοι, όμως, φοβούνται ότι

δημιουργείται με αυτό τον τρόπο ένα κλίμα πόλωσης, που θα μπορούσε ενδεχομένως

να οδηγήσει στο μέλλον σε μια βίαιη αντιπαράθεση.

Η ΚΟΥΡΔΙΚΗ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑ

Ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός είναι σήμερα ένα από τα σοβαρότερα θέματα

συζήτησης στην Τουρκία. Όπως ακριβώς και η μεταχείριση της κουρδικής

μειονότητας. Ο συνοικισμός των Κούρδων βρίσκεται στην πλαγιά ενός λόφου που

απέχει λίγα μόλις χιλιόμετρα από το κέντρο της Σαφράμπολης. Η απόσταση

φαντάζει ωστόσο τεράστια. Ακριβώς όση χωρίζει τον ανεπτυγμένο κόσμο από τη

φτώχεια. Οι 700 Κούρδοι της πόλης ζουν σε ετοιμόρροπες καλύβες, χωρίς πόσιμο

νερό. Πολλοί κυκλοφορούν βρώμικοι, ντυμένοι με κουρέλια, με ανοικτές πληγές

στο κορμί τους. Σχεδόν όλοι είναι άνεργοι. Τρέφονται με ό,τι καλλιεργούν στον

κήπο τους και με τα εντόσθια που φυλά για αυτούς ο κρεοπώλης της πόλης ­ και

που δεν θα αγόραζε κανένας άλλος.

«Είμαστε Τούρκοι πολίτες, αλλά δεύτερης κατηγορίας», λέει ο 65χρονος πρόεδρος

της κοινότητας, Μπιλάλ Τσετιντσεβίζ. «Οι άνθρωποι δεν μας συμπαθούν, δεν μας

εμπιστεύονται. Ζητάμε δουλειά και δεν μας δίνουν. Τα παιδιά μας δεν πάνε στο

σχολείο γιατί δεν έχουμε χρήματα να τους αγοράσουμε βιβλία». Το χάσμα μεταξύ

Κούρδων και μη Κούρδων στη Σαφράμπολη είναι μεγάλο. Όπως ακριβώς και σε

ολόκληρη την Τουρκία. «Όταν δεν έχεις δουλειά, δεν έχεις και τίποτα να

χάσεις», προσθέτει ο Τσετιντσεβίζ.

ΘΕΑΜΑΤΙΚΕΣ είναι οι αποκαλύψεις που έχουν έρθει στο φως τα τελευταία δύο

χρόνια σχετικά με τις σχέσεις που διατηρεί η τουρκική κυβέρνηση με κακοποιά

στοιχεία. Αποκαλύψεις που έχουν συνταράξει την τουρκική κοινωνία, κλονίζοντας

την εμπιστοσύνη του λαού απέναντι στο πολιτικό σύστημα. Φράσεις όπως «μαύρο

χρήμα» ή «κρατικές συμμορίες», χρησιμοποιούνται πλέον τακτικά στις καθημερινές

συζητήσεις. Και ενώ έχουν γίνει σοβαρές καταγγελίες εναντίον αρκετών ηγετών

της χώρας, ουδέποτε πραγματοποιήθηκαν εμπεριστατωμένες έρευνες. Το δικαστικό

σώμα της χώρας, άλλωστε, δεν είναι εντελώς ανεξάρτητο και οι δικαστές δεν

απολαμβάνουν πλήρους ελευθερίας κινήσεων, ιδίως όσον αφορά υποθέσεις στις

οποίες εμπλέκονται πολιτικά πρόσωπα.

Η κατάσταση αυτή δεν περνά απαρατήρητη από τον μέσο πολίτη. Ακόμα και αυτοί

που ηρνούντο, μέχρι πρόσφατα, να πιστέψουν ότι μπορεί να έχουν κάποια σχέση οι

κυβερνητικές υπηρεσίες με το οργανωμένο έγκλημα, τηρούν σήμερα μία πιο

σκεπτική στάση. Δεν είναι λίγοι οι Τούρκοι που ψηφίζουν υπέρ του ισλαμικού

κόμματος σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Ο μεγαλύτερος εχθρός του κοσμικού κράτους

κινδυνεύει να είναι τελικά το ίδιο το κράτος.