Ο Βολταίρος έλεγε ότι στο κρύο σκέπτεται κανείς καλύτερα. Ο γάλλος διαφωτιστής συνέδεσε τις χαμηλές θερμοκρασίες με την πνευματική παραγωγή χωρίς να εξηγήσει το γεγονός ότι η φιλοσοφία γεννήθηκε σε έναν τόπο όπου ο υδράργυρος δεν έπεφτε ποτέ πολύ. Μαζί του, πάντως, θα συμφωνούσε ο Λουίς Μπουνιουέλ: «Το κρύο – έγραψε στην αυτοβιογραφία του – κάνει τα μεγάλα έθνη». Ο ισπανός σκηνοθέτης είχε το μυαλό του στους ισχυρούς γείτονες της χώρας του, εκεί όπου το κρύο έχει κατακτήσει το δικό του κεφάλαιο στην Ιστορία. Στις αρχές του 18ου αιώνα, για παράδειγμα, η λιμνοθάλασσα της Βενετίας σκεπαζόταν από ένα στρώμα πάγου, όπως και τα νερά του Τάμεση στο Λονδίνο. Οι Λονδρέζοι δεν έχαναν την ευκαιρία να στήνουν μικρά παζάρια αλλά και να διοργανώνουν ψεύτικα κυνήγια της αλεπούς στον πάγο. Ο Τάμεσης πάγωσε για τελευταία φορά κάπου στα μέσα του 19ου αιώνα.

Δεν έκανε πάντοτε κρύο – ή τουλάχιστον δεν ήταν πάντα το ίδιο. Οι ιστορικοί της μετεωρολογίας συμφωνούν ότι ο Αννίβας μπόρεσε να διασχίσει τις Αλπεις με τους ελέφαντές του επειδή το χιόνι ήταν ελάχιστο. Αντίθετα, στις αρχές του 19ου αιώνα οι πάγοι στην οροσειρά της Κεντρικής Ευρώπης είχαν φτάσει στη μεγαλύτερή τους έκταση. Με άλλα λόγια, την εποχή του Ρομαντισμού έκανε πολύ κρύο. Ηταν κάτι που φαίνεται να μην είχε αντιληφθεί ο Μέγας Ναπολέων όταν εξεστράτευε με τον ανίκητο στρατό του εναντίον της Μόσχας πιστεύοντας ότι θα αρκούσε ένας υγιεινός περίπατος για να καθήσει στον θρόνο του τσάρου. Τελικά ηττήθηκε – περισσότερο από τον παγετό και λιγότερο από τον αρχιστράτηγο Μιχαήλ Ιλαριόνοβιτς Κουτούζοφ, κι ας κέρδισε ο ρώσος αρχιστράτηγος τον τίτλο του ήρωα. Ενας μικρός παγετός ταλαιπωρούσε το Παρίσι και την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης. Οι ιστορικοί, ωστόσο, εμφανίζονται αρκετά επιφυλακτικοί στο να συνδέσουν το καιρικό φαινόμενο με ένα ιστορικό γεγονός που άλλαξε τον κόσμο.

Στον Βολταίρο, πάντως, φαίνεται να αρκούσαν εκείνες οι θερμοκρασίες για να λειτουργήσει παραγωγικά το μυαλό του. Ο κατά κόσμον Φρανσουά Μαρί Αρουέ αρνιόταν τις προσκλήσεις της Μεγάλης Αικατερίνης να επισκεφθεί την Αγία Πετρούπολη. Πιθανότατα είχε στον νου του τον Καρτέσιο που μερικές δεκαετίες νωρίτερα είχε δεχθεί την πρόσκληση της βασίλισσας Χριστίνας να επισκεφθεί την κατάλευκη Σουηδία, για να αφήσει τελικά την τελευταία του πνοή στη Στοκχόλμη. Ο Λουδοβίκος ΙΔ’, από την άλλη, γνωστός και ως Βασιλιάς Ηλιος, ήξερε να κλέβει τον θαυμασμό και για το γεγονός ότι δεν φορούσε ποτέ γάντια. Την ίδια συνήθεια είναι πιθανόν να είχε και ο Ερασμος που εμφανίζεται να διαμαρτύρεται για τις χιονίστρες στα ντελικάτα δάχτυλά του. Εκτός από τα δάχτυλα του ολλανδού λόγιου, γεμάτη κρύο είναι και η λογοτεχνία. Τι θα ήταν το «Πόλεμος και Ειρήνη» του Τολστόι χωρίς το χιόνι; Στον κινηματογράφο, πάντως, η καλύτερη ατάκα ανήκει στην Μέριλιν Μονρόε. «Τώρα θα πάω στην κουζίνα για να ντυθώ» ψιθυρίζει στον Τομ Γιούελ σε μια σκηνή της ταινίας «Επτά χρόνια φαγούρα». «Στην κουζίνα;» ρωτά έκπληκτος εκείνος. «Ναι, όταν κάνει ζέστη – του εξηγεί – βάζω τα εσώρουχα στο ψυγείο…».

Ο παγωμένος Τάμεσης

Γκραβούρα του 1600 στην οποία αναπαριστάται ο Τάμεσης στους σκληρότατους χειμώνες των προηγούμενων αιώνων, όπου το στρώμα πάγου στην επιφάνειά του επέτρεπε στους Λονδρέζους να στήνουν μικρά παζάρια

Χιόνι και ιμπρεσιονιστές

«Η εκκλησία του Βετέιγ», πίνακας του Κλοντ Μονέ, εκτίθεται στο Μουσείο Ορσέ. Το χιόνι έχει εμπνεύσει πολλούς ιμπρεσιονιστές – από τον Τεό βαν Γκογκ («Κήπος στο Νιενέν») έως τον Γκιστάβ Κουρμπέ («Δέντρα κάτω από το χιόνι»)

Ιαπωνικές λιθογραφίες

«Ομορφιά και παιδιά στον χειμώνα». Εργο του Ιάπωνα Κικουγκάουα Εϊζάν που ανήκει στην τεχνοτροπία ουκίγιο–ε («εικόνες του επιπλέοντος κόσμου» στα ιαπωνικά, είδος που γνώρισε άνθηση από τον 17ο έως τον 20ο αιώνα στην Απω Ανατολή)

Τελευταία Νέα