Λένε ότι απουσιάζει η ουσιαστική πολιτική αντιπαράθεση για τις μεγάλες επιλογές. Και όμως, ο προσεκτικός αναγνώστης (ή, έστω, περιηγητής των «σόσιαλ») εντοπίζει, καθώς πλησιάζουν τα Χριστούγεννα, εργώδεις καταθέσεις εναλλακτικών οραματισμών. Οι προσεγγίσεις αυτές δεν συγκρούονται ευθέως, και ο συγχρονισμός τους, μαζί με την ευρεία δημοσιότητα, δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό τους ως οιονεί διαλόγου. Την gravitas των καταθέσεων εγγυάται η ταυτότητα και η Ιστορία (μαζί με το rebranding) όσων τις διακινούν.
Προσεκτική αποκρυπτογράφηση αποδεικνύει ότι δεν πρόκειται για παράλληλους μονόλογους – αλλά για ουσιαστικές τοποθετήσεις. Μόνο που δεν αφορούν το μέλλον, αλλά διαφορετικές εκδοχές φαντασιακών παρελθόντων. Δεν είναι πια ο κουρασμένος μπακαλιάρος «Εμπρός για ένα καλύτερο αύριο». Αντιθέτως, ο καθένας καταθέτει το δικό του «Εμπρός για ένα καλύτερο χθες». Ή, ακριβέστερα, «Εμπρός για εκείνο το αύριο που θα ακολουθούσε το δικό μου χθες – πλην όμως σας το στέρησαν».
Ετσι παρήλασε το εναλλακτικό μέλλον που θα ακολουθούσε το 2009. Οι παραγγελίες για αστακομακαρονάδες δεν θα είχαν ακυρωθεί από αναιδείς στατιστικούς. Η απολεσθείσα «Δεύτερη φορά Αριστερά» του 2019 είχε μελετήσει βαθιά το 2015, χωρίς αφέλειες αλλά διατηρώντας τη νεανική αθωότητα θα εξασφάλιζε όσα άδικα στερηθήκαμε. Ομως, και το χαμένο μέλλον του ιδίου του 2015 δεν μένει παραπονεμένο.
Ολα έτοιμα στην εντέλεια, το email Χαρδούβελη είχε αποσταλεί και τα μνημόνια κλείνανε. Μόνο η εκλογή Προέδρου μας κόστισε το οριστικό τέλος των μνημονίων (όσων δεν είχαν σκιστεί). Για λόγους πληρότητας δεν λησμονούμε το παρολίγον μέλλον του 2004 (που παλιώνει σαν καλό εκσυγχρονιστικό κρασί), αλλά και το παπανδρεϊκό του 2011 – πινελιές νεωτερισμού σε ρετρό φόντο.
Για μια χώρα με τόσο πλούσιο παρελθόν δεν πρέπει να μας εκπλήσσει η πολυχρωμία των εναλλακτικών μελλόντων. Εκείνα, όπως και οι χαμένες ευκαιρίες που αντιστοιχούσαν στο καθένα, παρατάσσονται προκειμένου να τα θαυμάσουμε και να μας φανταστούμε στην κάθε Νιρβάνα που μας είχαν (σχεδόν) προετοιμάσει. Κάτι σαν επάλληλοι μπουφέδες All you can eat, που όταν προσπερνάς τον έναν βρίσκεις μπροστά σου τον επόμενο, και μετά άλλον έναν, κ.ο.κ. Και όλα κάτω από το έλατο των Χριστουγέννων.
Εν ανθρώποις ευδοκία – με τόσες προσφορές, τόσους Μεσσίες, τόσες χαρές. Είναι όλα τζάμπα και δεν παχαίνουν. Το quid pro quo – κάτι σαν λογαριασμός – έρχεται στο τέλος (και ως τις εκλογές). Τότε θα ζυγίσεις ποια από όλες τις χαμένες ευκαιρίες ήταν, τελικά, η πιο απολαυστική. Και θα σαλπάρουμε μαζί να χάσουμε την επόμενη.
Είναι και αυτό μια μέθοδος επιλογής. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να πρόκειται μόνο για υπενθύμιση του ποιος μιλάει και γιατί δικαιούται να το κάνει. Αν είναι έτσι, αναμένουμε το επόμενο διάστημα καταιγισμό προτάσεων για να ντύσουν το πραγματικό μέλλον που ακολουθεί το βέρο 2025 (και όχι ένα από τα εναλλακτικά «2025» που μας στέρησαν οι κακοί).
Μακάρι. Οσο και αν τα εορταστικά σενάρια εναλλακτικών παρελθόντων ευδοκιμούν στο Netflix, στην πραγματική ζωή οι υποθετικές αφηγήσεις οφείλουν, εν τέλει, να συγκλίνουν σε κάτι που θυμίζει πραγματικότητα. Αλλιώς, αν κληθούμε να διαλέξουμε μεταξύ χαμένων ευκαιριών, η μοναδική που δεν θα έχει χαθεί ήδη θα είναι εκείνη που δεν θα έχει προλάβει ακόμη να γίνει εναλλακτική. Αλλά οι μονόδρομοι δεν συνιστούν επιλογή.
Ο Πλάτων Τήνιος είναι οικονομολόγος, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά
