Το καλοκαίρι στην Ελλάδα είναι μια εμπειρία που ζωντανεύει όλες τις αισθήσεις. Ο ήλιος απλώνει χρυσά φιλιά στις ακτές, ζεσταίνοντας την άμμο και φωτίζοντας το γαλάζιο της θάλασσας που λαμπυρίζει σαν πολύτιμος λίθος κάτω από τον καταγάλανο ουρανό. Η αλμύρα αναμειγνύεται με τα αρώματα από τις θαλασσινές ταβέρνες και το ελαφρύ αεράκι φέρνει γέλια, φωνές παιδιών και μουσικές νότες που χορεύουν πάνω στα κύματα. Είναι η εποχή της ξεγνοιασιάς, των βουτιών που δροσίζουν το σώμα και της απόλυτης αίσθησης ελευθερίας που μόνο η θάλασσα της Ελλάδας μπορεί να προσφέρει.
Κι όμως, πίσω από αυτή την ονειρική εικόνα καραδοκεί ένας κίνδυνος που κάθε χρόνο στοιχίζει τη ζωή σε εκατοντάδες ανθρώπους. Πριν από λίγες εβδομάδες ένα 11χρονο αγόρι από τη Γαλλία πνίγηκε στην παραλία Μαδέ, στο Ηράκλειο της Κρήτης, ενώ έπαιζε με μάσκα στα ρηχά. Λίγες ημέρες αργότερα, συνομήλικο του κορίτσι που δεν ήξερε κολύμπι μπήκε στη θάλασσα με φουσκωτό σωσίβιο. Οι δυνατοί άνεμοι την παρέσυραν στα βαθιά, μακριά από την ακτή. Παρά τη μεγάλη επιχείρηση διάσωσης, το παιδί ανασύρθηκε χωρίς τις αισθήσεις του και δεν κατάφερε να επανέλθει. Δύο οικογενειακές στιγμές που ξεκίνησαν με γέλια και χαρά μετατράπηκαν σε ανείπωτη θλίψη, υπενθυμίζοντας ότι ο πνιγμός μπορεί να συμβεί αθόρυβα, ακόμα και σε φαινομενικά ασφαλείς συνθήκες.
Ενας σιωπηλός κίνδυνος
Οι πνιγμοί είναι γρήγοροι, αθόρυβοι και συχνά αόρατοι. Μέσα σε δευτερόλεπτα, μια ξέγνοιαστη στιγμή μπορεί να μετατραπεί σε τραγωδία, αφήνοντας πίσω της σιωπή πιο βαριά από οποιονδήποτε θόρυβο της θάλασσας. Η Ελίζα Καραμπετιάν-Νικοτιάν, υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων του οργανισμού Safe Water Sports για την ασφαλή κολύμβηση, εξηγεί στα «ΝΕΑ»: «Συνολικά, τους πρώτους επτά μήνες του 2025 έχουν καταγραφεί 167 περιστατικά πνιγμών. Μόνο τον Ιούλιο περισσότεροι από 75 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε θάλασσες ή πισίνες. Τα περισσότερα περιστατικά, όπως και πέρυσι, αφορούν κυρίως άτομα άνω των 60 και των 70 ετών». Τα περισσότερα περιστατικά συμβαίνουν τις πρωινές ώρες, μεταξύ 08.00 και 10.00, όταν οι μεγαλύτερες ηλικίες προτιμούν να πηγαίνουν στην παραλία για να αποφύγουν τη ζέστη και τον πολύ κόσμο, με την κυρία Νικοτιάν να τονίζει ότι πρόκειται για τις ώρες που συνήθως δεν υπάρχουν ναυαγοσώστες και αν ανακύψει πρόβλημα δεν υπάρχει κάποιος να βοηθήσει και μπορεί να χαθούν πολύτιμα λεπτά.
Στοιχεία που σοκάρουν
Η Ελλάδα, παρά την τεράστια ακτογραμμή της και τη βαθιά σχέση των κατοίκων και επισκεπτών της με τη θάλασσα, καταγράφει κάθε χρόνο υψηλά ποσοστά θανάτων από πνιγμό. Το 2024 έχασαν τη ζωή τους 395 άνθρωποι, εκ των οποίων 388 στη θάλασσα και οι υπόλοιποι σε λίμνες, ποτάμια ή δεξαμενές. Στην πενταετία 2020-2024 ο μέσος όρος θανάτων έφτασε τους 357 ετησίως, αντιστοιχώντας σε περίπου 3,6 περιστατικά ανά 100.000 κατοίκους – αριθμός που κατατάσσει τη χώρα στις υψηλότερες θέσεις παγκοσμίως. Το 81% των θυμάτων είναι άτομα άνω των 60 ετών και το 70% άνδρες. Στο πρώτο εξάμηνο του 2025 σημειώθηκαν 91 θανατηφόρα περιστατικά στη θάλασσα – μείωση κατά 23% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, αλλά ο αριθμός παραμένει τραγικά υψηλός.
Η Ελίζα Καραμπετιάν-Νικοτιάν υπογραμμίζει ότι δεν είναι μόνο τα παθολογικά αίτια που ευθύνονται. «Πολλά περιστατικά δεν σχετίζονται με προβλήματα υγείας. Οι άνθρωποι συχνά υπερεκτιμούν τις δυνάμεις τους, μπαίνουν μόνοι τους, απομακρύνονται από την ακτή ή παθαίνουν κράμπες. Αν δεν υπάρχει κάποιος κοντά τους, η κατάσταση μπορεί να γίνει μη αναστρέψιμη σε ελάχιστα λεπτά» λέει χαρακτηριστικά.
Η Δρ. Αγγελική Λάμπρου, επιδημιολόγος και προϊσταμένη της Διεύθυνσης Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Πρόληψης Μη Μεταδοτικών Νοσημάτων του ΕΟΔΥ, αναφέρει:
«Στη χώρα μας, την τελευταία πενταετία, σύμφωνα με τα δεδομένα του Παρατηρητηρίου Ατυχημάτων του Μη Κερδοσκοπικού Οργανισμού Safe Water Sports, με τον οποίο ο ΕΟΔΥ συνεργάζεται μέσω της ανάληψης κοινών πρωτοβουλιών για τη μείωση των πνιγμών, κατά μέσο όρο κάθε έτος συμβαίνουν 357 θανάσιμα ατυχήματα (353 στη θάλασσα και 4 στα εσωτερικά ύδατα), συμπεριλαμβανομένων των πνιγμών, σε δραστηριότητες αναψυχής στο υδάτινο περιβάλλον.»
Και συνεχίζει: «Όσον αφορά στο συνολικό αριθμό, τα υψηλότερα ποσοστά θανάσιμων ατυχημάτων σε δραστηριότητες αναψυχής στη θάλασσα στη χώρα μας, συμπεριλαμβανομένων των πνιγμών, παρατηρούνται σε άτομα άνω των 60 ετών (~81%), ακολουθούμενα από τα άτομα 18-59 ετών (~17%) και έπειτα τα παιδιά (0-17 ετών) (~1%) ενώ 1% είναι άγνωστης ηλικίας. Το 70% των θυμάτων ήταν άνδρες και το υπόλοιπο 30% γυναίκες.»
Για τα παιδιά, η Δρ. Λάμπρου προειδοποιεί: «Λίγα δευτερόλεπτα αρκούν για να βυθιστεί ένα παιδί» και συμβουλεύει για στενή και αδιάλειπτη επίβλεψη των παιδιών από τους γονείς ή τους ενήλικες επιβλέποντες, οι οποίοι θα πρέπει να διατηρούν συνεχή οπτική επαφή με το παιδί από κοντινή απόσταση κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων στο υδάτινο περιβάλλον. Επιπλέον, συστήνει έναρξη μαθημάτων κολύμβησης προσαρμοσμένα στην ηλικία του παιδιού, ιδανικά από την ηλικία 1-4 ετών.
Και για τους ηλικιωμένους, επισημαίνει: «Η μη λήψη ιατρικής συμβουλής όταν υφίσταται ιστορικό υποκείμενων νοσημάτων που αυξάνουν τον κίνδυνο πνιγμού (π.χ. καρδιολογικές παθήσεις, άνοια, επιληψία ή άλλες νευρολογικές παθήσεις), μπορεί να αποβεί μοιραία. Είναι πιθανόν να απαιτηθεί τροποποίηση της φαρμακευτικής αγωγής κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και των αυξημένων θερμοκρασιών.»
Το ελληνικό καλοκαίρι μπορεί και πρέπει να παραμείνει συνώνυμο της χαράς, του φωτός και της ανεμελιάς. Με ενημέρωση, υπευθυνότητα και σεβασμό στο νερό, μπορούμε να απολαμβάνουμε τη θάλασσα και τις πισίνες με ασφάλεια, προστατεύοντας τις ζωές μας και τις οικογένειές μας.
