Να είμαι ειλικρινής, δεν περίμενα ότι η επέτειος της δεκαετίας από το καλοκαίρι του 2015 θα ξεσήκωνε τέτοιο πάθος και μάλιστα από την Αριστερά. Περίμενα γαργάρα, όχι καμπάνια για την εξιλέωση της κωλοτούμπας. (Ο συγκεκριμένος όρος καθιερώθηκε πια, οπότε είπα να πετάξω το φύλλο συκής των λατινικών χαρακτήρων…) Το καλοκαίρι του 2015 δικαίως είναι ορόσημο για την ελληνική Αριστερά. Είναι η δεύτερη μεγάλη ήττα της, αν θεωρήσουμε ότι το 1949 ήταν η πρώτη.
Στον Εμφύλιο ηττήθηκε η δυνατότητα της Αριστεράς να κατακτήσει την εξουσία μέσω του ένοπλου αγώνα. Παρά την ήττα της για τους γνωστούς λόγους (που εγώ τους συνοψίζω σε τέσσερις λέξεις: η βλακεία της Δεξιάς), η Αριστερά διατήρησε το περιλάλητο ηθικό πλεονέκτημα. Η πτώση του κομμουνισμού (στα καθ’ ημάς, υπαρκτού σοσιαλισμού), την περίοδο 1989-1993, έφερε το οριστικό τέλος στην κλασική οδό προς τον σοσιαλισμό, που την εκπροσωπούσε η Σοβιετική Ενωση. Παρέμεινε, ωστόσο, ιδίως στην Ελλάδα, η ελπίδα του δημοκρατικού δρόμου προς τον σοσιαλισμό. Η πεποίθηση, δηλαδή, ότι δεν χρειάζεται επανάσταση, βία και αίματα, γιατί ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί μέσω των δημοκρατικών διαδικασιών. Γι’ αυτό και η λεγόμενη ανανεωτική Αριστερά στην Ελλάδα είχε επιρροή δυσανάλογα μεγάλη, εν σχέσει με την ισχνή εκλογική δύναμή της. Αυτή η ελπίδα, λοιπόν, ήταν που διαψεύστηκε το καλοκαίρι του 2015.
Τους άνοιξε τον δρόμο προς την εξουσία η χρεοκοπία – και, όπως πάντα, η βλακεία της γνήσιας Δεξιάς. Εγιναν κυβέρνηση δημοκρατικά. Επίσης δημοκρατικά κέρδισαν, με εντυπωσιακό ποσοστό μάλιστα, το «όχι» στην Ευρώπη. Βρέθηκαν έτσι με μια σπάνια ευκαιρία στα χέρια τους: είχαν μπροστά τους το κουμπί που άνοιγε τον δρόμο προς τον σοσιαλισμό και είχαν τη δυνατότητα να το πατήσουν. Μπορούσαν να βγάλουν τη χώρα από το ευρώ και τα υπόλοιπα θα ακολουθούσαν. Οσο και αν ήταν αμφίβολη η τελική έκβαση της περιπέτειας που θα ξεκινούσε με την αποχώρηση της Ελλάδας από τη νομισματική ένωση, η ευκαιρία να ξεφύγει η Ελλάδα από τη «λυκοσυμμαχία», όπως χαρακτηρίζει το ΚΚΕ τη Δύση και τους θεσμούς της, ήταν αυτή. Για πρώτη φορά στη ζωή τους, όμως, συνειδητοποίησαν τι τρομακτικές συνέπειες θα είχε αυτό αν το έκαναν και δείλιασαν. Κατάλαβαν ότι δεν είχαν τα κότσια, το σθένος, την πίστη, ας το πει ο καθένας όπως θέλει, για να προχωρήσουν και έκαναν πίσω. Αυτή ήταν η ήττα του σοσιαλισμού που αυτοπροσδιορίζεται ως δημοκρατικός. Αυτή η δυνατότητα συνετρίβη με την κωλοτούμπα και το Μνημόνιο του ΣΥΡΙΖΑ. Γι’ αυτό είναι ορόσημο το 2015.
Αυτό που κατάλαβαν τότε οι ίδιοι, ότι δηλαδή δεν μπορούσαν, το κατάλαβε φυσικά κι ένα μεγάλο μέρος του κόσμου που τους είχε πιστέψει και τους είχε ψηφίσει. Οχι οι ιδεολογικά ταγμένοι (που ούτως ή άλλως δεν είναι πολλοί), αλλά οι μετακινούμενοι ψηφοφόροι, χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις. Κατάλαβαν, δηλαδή, ότι για την Αριστερά σήμερα, στον κόσμο μας, ο μόνος υπάρχων δρόμος είναι εκείνος της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας. Οι δρόμοι προς άλλες κατευθύνσεις είναι κλειστοί λόγω κατολισθήσεων και κατασκευαστικών κακοτεχνιών, ξεχάστε τους. Για τον λόγο αυτόν η ανανεωτική Αριστερά, στον βαθμό κατά τον οποίο την εκπροσωπεί ο ΣΥΡΙΖΑ, έχει περιέλθει σε τέτοια παρακμή και συρρικνώνεται ξανά στις φυσικές διαστάσεις της, γύρω στο 4%, μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Πώς να μην κλαίει, λοιπόν, η σύζυγος του πρωθυπουργού της εποχής εκείνης σε κάθε επέτειο της κωλοτούμπας; Μάλλον καταλαβαίνει καλύτερα από άλλους την ιστορική σημασία των γεγονότων εκείνων.
Το καταλαβαίνει, οπωσδήποτε, και ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας και για τον λόγο αυτόν καταπιάνεται με το rebranding του, όπως το λέμε πια όλοι από σεβασμό στην τρίμηνη παραμονή του στο Harvard. Το δυσάρεστο και ατυχές για το πολιτικό μας σύστημα είναι ότι δεν το κατάλαβε το ΠΑΣΟΚ, που επιμένει πεισματικά να προσπαθεί να γίνει ΣΥΡΙΖΑ…
