Εδώ και καιρό πυκνώνουν οι ενδείκτες της επικείμενης κατάρρευσης της γενικής πρόληψης ποινής, δηλ. μιας βασικής λειτουργίας του ποινικού συστήματος που παράγει αποτρεπτική ισχύ. Τότε αναμένεται να ενταθούν φαινόμενα όπως ανομία, αυτοδικία αλλά και αδυναμία του οργανωμένου κράτους να επιβάλλει τους κανόνες του.
Εκφανση της ως άνω δυναμικής είναι το πρόσφατο ντροπιαστικό συμβάν στη Σύρο με την παρεμπόδιση αποβίβασης ισραηλινών τουριστών από κρουαζιερόπλοιο. Ενώ φαίνεται η συμπεριφορά των ταραξιών να θεμελιώνει μεταξύ άλλων το έγκλημα της παρακώλυσης συγκοινωνιών, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του συμβάντος θα πρέπει να μας οδηγήσουν να επικεντρωθούμε στην εφαρμογή του αντιρατσιστικού νόμου, σύμφωνα με το άρθρο 1 του Ν. 927/1979 (όπως αυτό αντικαταστάθηκε).
Σύμφωνα με την ως άνω διάταξη, όποιος μεταξύ άλλων α) με πρόθεση υποκινεί, προκαλεί, διεγείρει ή προτρέπει σε πράξεις ή ενέργειες που β) μπορούν να προκαλέσουν διακρίσεις, μίσος ή βία κατά προσώπου ή ομάδας προσώπων, γ) που προσδιορίζονται μεταξύ άλλων με βάση τη φυλή, τη θρησκεία ή την εθνική καταγωγή, κατά τρόπο που δ) εκθέτει σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη ή ατομικά έννομα αγαθά, τιμωρείται με φυλάκιση και με χρηματική ποινή.
Κρίσιμο στοιχείο εδώ είναι αφενός η διαφορετική μεταχείριση ισραηλινών τουριστών και αφετέρου η αδιάκριτη ομαδοποίηση των επιβατών του κρουαζιερόπλοιου ασχέτως θρησκεύματος, πολιτικών πεποιθήσεων ή στάσης απέναντι στην πολιτική Νετανιάχου στο ζήτημα του πολέμου κατά της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς. Το μόνο κοινό στοιχείο των επιβατών ήταν η εικαζόμενη κοινή καταγωγή από το Ισραήλ.
Η συμπεριφορά των ταραξιών προκαλεί συνεπώς μια εξόφθαλμη απαγορευμένη διάκριση με βάση την καταγωγή. Είναι παράλληλα μια φασιστική συμπεριφορά (ο όρος «φασισμός» προέρχεται από την ιταλική λέξη «fascio» που σημαίνει σύνολο/ομάδα). Κυρίως: θέτει τη δημόσια τάξη σε κίνδυνο. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι οι δυνάμεις καταστολής δεν θα μπορούν να επιβάλλουν την τάξη, πράγμα που τελικά συνέβη καθώς είτε λόγω ατολμίας είτε λόγω φοβικότητας οι Αρχές δεν εξασφάλισαν την ομαλή αποβίβαση και παραμονή στους ισραηλινούς επιβάτες, με συνέπεια την τρώση της διεθνούς εικόνας της χώρας ως ευνομούμενης πολιτείας.
Οι ενέργειες των ταραξιών αμφισβητούν ανοικτά την έννομη τάξη και την ικανότητα του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης να παραγάγει αποτροπή. Αντικαθιστούν την ασφάλεια των πολιτών και επισκεπτών της χώρας καθώς και την προβλεψιμότητα του κοινωνικού βίου με την ανασφάλεια και τη ρατσιστική συμπεριφορά.
Σε κάθε περίπτωση το κράτος θα πρέπει να επιδείξει την ίδια ευαισθησία που επιδεικνύει π.χ. στο πεδίο προστασίας ατόμων με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό (συχνά με υπερβάλλοντα ζήλο). Διαφορετικά, θα δημιουργηθούν προστατευμένα χαρακτηριστικά δύο ταχυτήτων όπου π.χ. ο σεξουαλικός προσανατολισμός θα τυγχάνει εξαρχής μεγαλύτερης προστασίας από διακρίσεις σε σχέση με την εθνική καταγωγή, ή ίσως η εφαρμογή του νόμου θα εξαρτάται από τα πολιτικά φρονήματα των δραστών. Οι καταστάσεις αυτές είναι ευθέως αντίθετες με την ίδια την έννοια του κράτους δικαίου. Το ελληνικό κράτος θα πρέπει, έστω και με καθυστέρηση, να επιδείξει σοβαρότητα.
Ο Κυριάκος Ν. Κώτσογλου είναι αναπληρωτής καθηγητής Ποινικού Δικαίου και Ποινικής Δικονομίας, δικηγόρος Αθηνών
