Η Ιταλία ζει με μια νέα μεγάλη ανησυχία. Αυτή είναι η ραγδαία εξάπλωση ενός φαινομένου που αλλάζει τα δεδομένα στη διαχείριση μετρητών: η εμφάνιση «ανεξάρτητων» ATM, μηχανημάτων ανάληψης και κατάθεσης χρημάτων που δεν ανήκουν σε τράπεζες ή στα Ιταλικά Ταχυδρομεία (Poste Italiane), αλλά σε ιδιωτικούς φορείς, κυρίως ξένες εταιρείες, οι οποίες λειτουργούν εκτός της άμεσης εποπτείας των ιταλικών Αρχών. Η επιγραφή τους γράφει απλώς ATM (Automated Teller Machine), δίνοντας την εντύπωση ότι πρόκειται για συμβατικές τραπεζικές υποδομές, όμως πίσω από αυτά συχνά βρίσκονται φορείς που δραστηριοποιούνται βάσει του δικαιώματος ελεύθερης παροχής υπηρεσιών στην ΕΕ, χωρίς να έχουν φυσική παρουσία ή υποκατάστημα στη χώρα.
Το φαινόμενο επεκτείνεται με ταχύτητα σε τουριστικά σημεία και εμπορικά κέντρα, προκαλώντας πονοκέφαλο στις ιταλικές Αρχές, καθώς η Τράπεζα της Ιταλίας και το υπουργείο Οικονομικών (Mef) δυσκολεύονται να ανιχνεύσουν τη ροή χρημάτων που περνά από αυτά τα μηχανήματα. Παρότι λειτουργούν μέσω διεθνών συστημάτων πληρωμών, τα αποκαλούμενα “pseudo-ATM” δεν καλύπτονται από το ίδιο αυστηρό πλαίσιο εποπτείας με τα ATM των ιταλικών τραπεζών, ενώ η φύση τους ως «διασυνοριακές υπηρεσίες» τους επιτρέπει να εγκαθίστανται και να λειτουργούν χωρίς να λαμβάνουν ξεχωριστή ιταλική άδεια, όπως επισημαίνει η «Μεσατζέρο».
Το πρόβλημα όμως δεν σταματά εδώ. Ορισμένα από αυτά τα ανεξάρτητα ATM έχουν τη δυνατότητα κατάθεσης μετρητών, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο δύσκολο για τις Αρχές να επαληθεύσουν την προέλευση των χρημάτων που εισέρχονται στο σύστημα. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του υπουργείου Οικονομικών, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος οι συγκεκριμένες υποδομές να αξιοποιηθούν για ξέπλυμα βρώμικου χρήματος ή για άλλες μορφές παράνομης δραστηριότητας. Οπως σημειώνεται χαρακτηριστικά: «Η διάδοση των ATM που διαχειρίζονται ξένοι πάροχοι χωρίς υποκατάστημα στην Ιταλία δημιουργεί δυσκολίες στη συλλογή πληροφοριών και στον έλεγχο των συναλλαγών».
Το ίδιο φαινόμενο είχε επισημανθεί ήδη από την Υπηρεσία Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης (Uif) της Τράπεζας της Ιταλίας το 2020, όταν η παρουσία τέτοιων ανεξάρτητων ATM ανερχόταν στο 5% του συνόλου των αυτόματων μηχανών της χώρας, σύμφωνα με τα στοιχεία της Antitrust. Σήμερα, η παρουσία τους έχει αυξηθεί σημαντικά, ενώ την κατάσταση επιβαρύνει ακόμη περισσότερο η εξάπλωση των crypto ATM – μηχανημάτων που επιτρέπουν την αγορά ή και πώληση κρυπτονομισμάτων έναντι μετρητών. Σε αυτά τα ATM, ο πελάτης μπορεί να καταθέσει μετρητά για να αγοράσει bitcoin ή άλλα crypto, τα οποία αποστέλλονται στο ψηφιακό του πορτοφόλι. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να πουλήσει crypto και να λάβει το αντίτιμο σε μετρητά, απευθείας από τη μηχανή.
