Τα πρόσωπα γράφουν την Ιστορία. Θυμάμαι τον Βέντραν Σμαΐλοβιτς, που στη διάρκεια της πολιορκίας του Σαράγεβο από τους Σέρβους έπαιζε κάθε μέρα με το τσέλο του το Αντάτζιο του Αλμπινόνι στους δρόμους, στα κατεστραμμένα κτίρια και στις κηδείες, αψηφώντας τους πυραύλους και τους ελεύθερους σκοπευτές. Διέφυγε από την πόλη στα τέλη του 1993 και σήμερα ζει στο Γουόρενποϊντ της Βόρειας Ιρλανδίας.
Τα πρόσωπα γράφουν την Ιστορία. Διαβάζω στους Financial Times για έναν γενναίο μαέστρο, τον Αμερικανό Καρλ Χόμπαρτ Ερλ, που διευθύνει εδώ και 35 χρόνια τη Φιλαρμονική Ορχήστρα της Οδησσού. Στην ιστορική αυτή πόλη, που ο ίδιος αποκαλεί «βόρεια πρωτεύουσα των Ελλήνων», βρέθηκε τυχαία. Την επισκέφθηκε το 1990 ως διευθυντής της ορχήστρας δωματίου της Βιέννης και μόλις κατέβηκε από το αεροπλάνο αισθάνθηκε ότι βρισκόταν στο σπίτι του. Αποφάσισε να μείνει και να δουλέψει εκεί. Εμαθε ρωσικά και ουκρανικά. Βρήκε χρήματα για να στηρίξει τους μουσικούς και να αγοράσει νέα όργανα. Κι όταν η Ρωσία κατέλαβε την Κριμαία, οργάνωσε ένα flash mob στην ψαραγορά της πόλης, με τους μουσικούς να αιφνιδιάζουν τους καταναλωτές παίζοντας τον «Υμνο στη χαρά» του Μπετόβεν.
Βλέπω την κυβέρνηση της χώρας μου να εφευρίσκει μια απειλή για το έθνος στο πρόσωπο των μεταναστών, ακούω γύρω μου έναν όλο και πιο τοξικό λόγο ακόμη κι από φίλους και γνωστούς, και στρέφομαι σε αυτόν τον παθιασμένο τύπο που στις 12 Φεβρουαρίου του 2022 διηύθυνε την τελευταία συναυλία της Φιλαρμονικής της Οδησσού πριν από την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία. Για ανκόρ διάλεξε το «πιο ουκρανικό, πατριωτικό πράγμα» που θα μπορούσε να σκεφτεί, την ουβερτούρα στην όπερα Τάρας Μπούλμπα του Μικόλα Λισένκο. Στο τέλος οι μουσικοί αποθεώθηκαν από το κοινό, με έναν θεατή να φωνάζει στα ρωσικά «Σπασίμπα» (ευχαριστώ).
Διαβάζω στα σόσιαλ μίντια για τα τάγματα εφόδου του Ρουβίκωνα που βγήκαν στους δρόμους «για να μην κατακλύζεται το κέντρο της Αθήνας μόνο από σιωνιστές δολοφόνους» και για τον Αδωνι που ενοχλείται «γιατί δεν έκαναν κάτι ανάλογο για την Κύπρο», και μεταφέρομαι νοερά σε αυτή τη μαρτυρική πόλη της Ουκρανίας που συνεχίζει να σφύζει από ζωή και να οργανώνει συναυλίες παρά το σφυροκόπημά της από τους πυραύλους και τα drones της Μόσχας. Οταν χτυπούν οι σειρήνες, οι κάτοικοι έχουν δέκα λεπτά καιρό να δουν στο κινητό τους πού κατευθύνεται ο πύραυλος ώστε, αν έρχεται καταπάνω τους, να τρέξουν στα καταφύγια. Καλού – κακού πάντως, όπως λέει ένα σύνθημα, δεν αγοράζουν πράσινες μπανάνες.
Σε αυτές τις συνθήκες, ο αμερικανός μαέστρος εξακολουθεί να εξετάζει κάθε λεπτομέρεια και να αναζητεί την τελειότητα. «Δεν χαλαρώνουμε ποτέ», λέει ένας βιολονίστας που παίζει μαζί του όλα αυτά τα χρόνια. Κι εγώ φαντάζομαι μια κοινή συνέντευξη του Ερλ με τον Σμαΐλοβιτς, με θέμα τον πόλεμο, τη μουσική και το ανθρώπινο πείσμα.
