Αινείας Τσαμάτης

«Η μοίρα των ανθρώπων:

να εξουσιάζονται

και να εξουσιάζουν»

Η προσπάθεια αυτή της παράστασης είναι να κάνει μια κουβέντα μεταξύ της ορχήστρας και του κοίλου. Οπότε ο Χορός δεν είμαστε οι γέροι συμβουλάτορες του Ξέρξη, αλλά πολίτες της χώρας οι οποίοι έχουν ανάγκη να ακούσουν τι έχει συμβεί και πώς θα πορευτεί από δω και πέρα. Και πώς διαχειρίζονται τον πόλεμο, την απώλεια, την εξουσία και πώς συνεχίζουν. Αν είναι υποτακτικοί ενός συστήματος, αν είναι ελεύθεροι, αν είναι έτοιμοι να έχουν τη δική τους φωνή. Αλλά κι αν θα συνεχίσει να είναι σε θέση εξουσίας ο Ξέρξης ή οποιοσδήποτε άλλος. Δεν γνωρίζουν τίποτα από όλα αυτά, αλλά τελικά αποκτούν μια υπόσταση και νομίζω ότι είναι μια ιδιαίτερη ματιά πάνω σ’ ένα κείμενο το οποίο εν τέλει αφήνει να εννοηθεί ότι αυτή είναι η μοίρα των ανθρώπων: να εξουσιάζονται και να εξουσιάζουν. Εδώ πολεμάμε να δούμε αν υπάρχει άλλος τρόπος κι άλλη δίοδος στο να υπάρξεις μετά από κάτι τέτοιο. Εχει δύναμη ο άνθρωπος μόνος του ή ως ομάδα, ως συλλογικότητα; Για μένα οι «Πέρσες» είναι ένα κομμάτι που τα χωράνε όλα. Ειδικά όταν έχουμε κι έναν πόλεμο δίπλα μας, δεν έχεις χώρο να κινηθείς και κάπως διαφορετικά. Εννοώ σκεπτόμενος με βάση το τι συμβαίνει και στην ανθρωπότητα αυτήν την περίοδο πλησιάζεις και τα κείμενα και τα προσεγγίζεις. Ξαναδιαβάζοντας το κείμενο του Αισχύλου συνειδητοποίησα ότι αναφέρονται τόσα ονόματα χαμένων ανθρώπων που απλά πήγαν και πολέμησαν και θάφτηκαν σε ξένες χώρες. Ξεριζώθηκαν. Κι έπειτα είναι κι αυτές οι μάνες που κλαίνε για τους γιους τους, οι γυναίκες για τους άνδρες τους. Με γοητεύει ο τρόπος που ο Αισχύλος αναδεικνύει τον χαμό του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά. Ο ποιητικός του τρόπος είναι κάτι που σε κάνει να δώσεις αξία στα ονόματα και στα πρόσωπα κι όχι ακριβώς στην ιστορία. Η ιστορία είναι μια πολεμική ιστορία, ένα γεγονός ιστορικό που έγινε. Το από εκεί και πέρα είναι το πιο σημαντικό. Το κείμενο είναι γραμμένο για τους νικημένους αλλά δεν θεωρώ ότι υπάρχει νικητής σ’ έναν πόλεμο. Υπάρχει ένας νικητής που λέγεται εξουσιαστής. Αλλά υπάρχουν ηττημένοι από τις δύο πλευρές που είναι άνθρωποι που χάθηκαν για να υπάρξει ένας νικητής.