By the book

Επιτρέψτε μου μερικά σχετικά αυτοβιογραφικά. Το 1957 ήμουν παρών στην πρεμιέρα στο υπόγειο του «Θεάτρου Τέχνης» της «Αυλής των θαυμάτων» του Καμπανέλλη. Πριν από 60 χρόνια, στην Ανοιξη της νεοελληνικής δραματουργίας. Μαθητής Ροντήρη δεν είχα χάσει ούτε μια παράσταση του Κουν. Ημουν παρών στην εναρκτήρια παράσταση στο Υπόγειο του Αρσακείου της «Μικρής μας πόλης» του […]

Ο Σωτήρης Σαράκης γεννήθηκε το 1949 και η πρώτη του ποιητική συλλογή, Το δέρας, εκδόθηκε το 1994. Από τις εννέα συλλογές του, που προηγούνται των Σημαντικών λεπτομερειών, οι επτά πρώτες βρίσκονται τώρα συγκεντρωμένες στους τόμους Δοκιμασίες και δοκιμές (Κουκκίδα, 2011) και Στιγμή στο χάος (Κουκκίδα, 2014). Σύμφωνα με τον Αργύρη Χιόνη, ο συγκεκριμένος ποιητής ανήκει […]

Η νέα σειρά σκληρόδετων βιβλίων των εκδόσεων Καστανιώτη μάς εισάγει εδώ στο έργο του Σλοβένου Ντράγκο Γιάντσαρ (γεν. 1948), ενός από τους γνωστότερους συγγραφείς και κήρυκα της εθνικής αφύπνισης / συγκρότησης σε μια χώρα που ήθελε διακαώς να αποκολληθεί από τις αγκάλες της πάλαι ποτέ Γιουγκοσλαβίας. Από ό,τι μου έλεγε ο συγγραφέας και αρθρογράφος στο […]

Ενας συγγραφέας που δεν βασανίζει τις προτάσεις του βασανίζει τον αναγνώστη N.G. Davila, «Αποφθέγματα» Διαβάζοντας το τελευταίο αστυνομικό μυθιστόρημα της Χρύσας Σπυροπούλου Ταραγμένα νερά συνέλαβα τον εαυτό μου ν’ αναρωτιέται για τα κριτήρια που εντάσσουν ένα κείμενο στη λογοτεχνία και μια ιστορία/πλοκή στην αστυνομική λογοτεχνία. Το πρώτο προαπαιτούμενο είναι το ίδιο το κείμενο να έχει […]

Ο Λεονάρδο Παδούρα έχει δημιουργήσει ένα αρκετά φανατικό κοινό στη χώρα μας που, βρέξει – χιονίσει, αγοράζει τα βιβλία του, έρχεται να τον δει στις κατά καιρούς επισκέψεις του στην Ελλάδα που την αγαπάει και προσπαθεί να την επισκέπτεται σχετικά τακτικά. Το κοινό τον παρακολουθεί τόσο γιατί γράφει ένα είδος μυθιστορήματος που αναμειγνύει πολλά επιμέρους […]

Αρκεί η εξής επιλογική δήλωση, η οποία παρέχει εμμέσως πλην σαφώς ένα ενδεικτικό μέτρο της μεθοδολογίας, η οποία ευφυώς υιοθετείται για τις πλείστες ανάγκες των σαρωτικών αναλύσεων του θέματος: «σκέφτομαι ότι, αυθόρμητα, ενστικτωδώς, ο δημοτικός ποιητής στοιχημάτισε τόσο πολύ στο αίμα επειδή το προέκρινε σαν το μόνο άξιο και τίμιο όπλο με το οποίο θα […]

Επίμονος παρατηρητής των κραδασμών που συγκλονίζουν κοινωνικό σώμα και ατομική ψυχοσύνθεση κατά τη διάρκεια της κρίσης, ο Χρήστος Χρυσόπουλος αναλαμβάνει εδώ να αποτυπώσει τις βίαιες ψυχικές μετατοπίσεις που χαρακτηρίζουν την εποχή μας. Ο συγγραφέας χωρίς περιστροφές μάς δείχνει από τον τίτλο κιόλας τι πραγματεύεται ακριβώς. Ενα λεπτό τομίδιο που πάλλεται από την ένταση της εποχής. […]

Αν για κάτι θα πρέπει να χαρακτηριστεί ως πολύ σημαντικό το βιβλίο της Κωνσταντίας Σωτηρίου «Φωνές από χώμα», είναι γιατί τα δώδεκα κείμενα σε σχέση με τα είκοσι τέσσερα που το συγκροτούν, αν και γραμμένα στην κυπριακή διάλεκτο (να τη χαρακτηρίσουμε καλύτερα ως ντοπιολαλιά;) με άγνωστες τις περισσότερές τους λέξεις, δεν παρουσιάζουν το παραμικρό πρόβλημα […]

Ο Χάρης Βλαβιανός είναι μία από τις περισσότερο διακριτές παρουσίες της σύγχρονης ελληνικής ποίησης, καθώς τα δεκατρία προηγούμενα ποιητικά βιβλία του διαμόρφωσαν ένα όχι μόνο εκφραστικό αλλά και κοσμοθεωρητικό στίγμα, ανάλογο του οποίου δεν έχει κανένας άλλος συγκαιρινός του έλληνας ποιητής. Η δέκατη τέταρτη συλλογή του, Αυτοπροσωπογραφία του λευκού, συνεχίζει λοιπόν την πορεία ενός έργου […]

Την άνοιξη του 2017 εκδόθηκε στη Νέα Υόρκη, από τον Simon & Schuster, μια ακυκλοφόρητη συλλογή διηγημάτων του Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ, του συγγραφέα του «Μεγάλου Γκάτσμπι», που πέθανε το 1940 σε ηλικία μόλις 44 ετών. Την έκδοση, που έχει τον τίτλο «Θα πέθαινα για σένα και άλλα χαμένα διηγήματα», επιμελήθηκε η μελετήτρια του έργου του […]

Στον «Μεγάλο Αμπάι», ο Μιχάλης Μοδινός, γεωγράφος και περιβαλλοντολόγος μεταξύ άλλων, μυθιστοριογράφος και κριτικός λογοτεχνίας πλέον, πάνω απ’ όλα, αναζητούσε τις πηγές του Νείλου –του Μεγάλου Αμπάι, όπως τον λένε οι Αιθίοπες. Μαζί μ’ αυτό αναζητούσε τα βαθύτερα κίνητρα του ανθρώπου για την περιπέτεια, το ταξίδι, τη γνώση, την κατανόηση όσων δυσκολεύεται να κατανοήσει, στοχαζόμενος […]

«Φύσις φιλεί κρύπτεσθαι». Ερχεται από τον παντοτινό προφήτη της ανθρώπινης μοίρας, τον Ηράκλειτο, αυτή η διαπίστωση. Η φύση συνηθίζει, το έχει χούι, θα έλεγε η γιαγιά μου, να κρύβεται, να καταφεύγει κάθε φορά σε κρυφά μέρη, απρόσιτα, κρησφύγετα και να εμφανίζεται ξαφνικά εκεί που δεν το περιμένεις, με άλλη δυναμική, άλλη κατεύθυνση, άλλον σκοπό και […]

Το Προσφυγικό και το Μεταναστευτικό δεν αφορούν μόνο την Ευρώπη, ούτε καν κυρίως αυτήν. Είναι λανθασμένη η άποψη που θέλει οι μεγάλες μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές από τα μέτωπα της Συρίας, του Ιράκ και του Αφγανιστάν να κινούνται μόνο προς την Ευρώπη. Οι μεγαλύτερες μεταναστευτικές ροές από αυτές τις χώρες κινούνται προς άλλες μουσουλμανικές χώρες. […]

Ο τέταρτος Βενετοτουρκικός Πόλεμος είχε ξεσπάσει το 1570. Οι Τούρκοι είχαν καταλάβει την Κύπρο και, το φθινόπωρο του 1571, ο στόλος τους έπλεε στο Ιόνιο, κατευθυνόμενος στη Ζάκυνθο, την οποία πολιόρκησε. Οι βομβαρδισμοί κράτησαν είκοσι μέρες, αλλά η επιχείρηση απέτυχε: άρχοντες και ποπολάροι κατάφεραν να αποκρούσουν τους εχθρούς. «Κατά την απελευθέρωσιν από την επίθεσιν των […]

«Ηταν είκοσι τέσσερις, δίπλα στα νεκρά δέντρα της όχθης, είκοσι τέσσερα μαύρα, καφέ ή στο χρώμα του κονιάκ πανωφόρια, είκοσι τέσσερα ζευγάρια ώμων παραγεμισμένων με μαλλί, είκοσι τέσσερα σακάκια με γιλέκα και αντίστοιχος αριθμός παντελονιών με πιέτες και φαρδύ στρίφωμα. Οι σκιές μπήκαν στον μεγάλο προθάλαμο του μεγάρου του προέδρου του Κοινοβουλίου· αλλά σε λίγο […]

Αξιέπαινη η προσπάθεια της Βίκης Κοσμοπούλου να συνδέσει στο βιβλίο της (που είναι μάλιστα το πρώτο) «Το τσόφλι» («δώδεκα ζεύγη πεζών», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο υπότιτλος) το τι συμβαίνει ή μάλλον τι έχει συμβεί στο Σύμπαν με την καθημερινότητα των ανθρώπων, έτσι ώστε περιστατικά και συμπεριφορές, πράξεις και παραλείψεις να αποκτήσουν μια προοπτική που να […]

Στην ώριμη ποίηση οι λεκτικοί τρόποι δεν αποτελούν μεταφορικά σχήματα. Αντίθετα, παραπέμπουν σε ένα ανώτερο επίπεδο κυριολεξίας. Στις συνθέσεις της Ιωάννας Διαμαντοπούλου οι παρομοιώσεις και οι μεταφορές δεν αντιπροσωπεύουν τον μετασχηματισμό και εν τέλει τον εξωραϊσμό των πεζολογικών φράσεων αλλά ανάγονται στην ακριβολόγο απόδοση αυθεντικών γεγονότων (Ηχοι τρομακτικοί όπως όταν οι μάνες σχίζονται στα δύο. […]

Οι μαθητές του Χριστού, παρ’ όλο που τον άκουσαν όσο ζούσε και είδαν τον θάνατό του, τη μεταμόρφωσή του στο Ορος και την Ανάσταση, δεν μπόρεσαν με τα Ευαγγέλιά του να δημιουργήσουν μια μοναδική αυθεντία ώστε να την παραδώσουν στην ανθρωπότητα. Ηδη ένας θεμελιώδης «μαθητής» που δεν τον γνώρισε ζώντα και δρώντα, ο Σαύλος κατ’ […]

Η μελέτη του Ολοκαυτώματος και η τύχη των εβραϊκών κοινοτήτων κατά τη διάρκεια (και μετά το τέλος) του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αποτελούν μία από τις ισχυρότερες ιστοριογραφικές τάσεις των τελευταίων ετών. Η σταθερά αυτή είναι παγκόσμια και ανιχνεύεται στο σύνολο σχεδόν της βιβλιοπαραγωγής: αφηγήσεις θυμάτων ή «δήμιων», εργασίες ιστορικών για τα γεγονότα αλλά και για […]

Μία από τις σημαντικότερες σύγχρονες αμερικανίδες συγγραφείς έρχεται στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση για μία και μοναδική εμφάνιση. Η πάντα φειδωλή στην κριτική τηςWall Street Journal την αποκάλεσε «κορυφαία αμερικανίδα συγγραφέα». Με τέτοιες περγαμηνές και με το όνομά της να φιγουράρει ανάμεσα στους φιναλίστ για τις σημαντικότερες διακρίσεις (National Book Award, Man Booker Prize), ηHanya […]

Οσοι ανοίξουν αυτό το βιβλίο με την προσδοκία να ανακαλύψουν μία ακόμη προσέγγιση υπέρ της ταύτισης του Χίτλερ με τον Στάλιν, του ναζισμού με τον κομμουνισμό, καλά θα κάνουν να γνωρίζουν ότι αυτή δεν θα ευοδωθεί. Οσοι πάλι από την άλλη υποστηρίζουν την άποψη που θέλει να μην υπάρχει τίποτα κοινό μεταξύ των δύο, ας […]

Με τον απολαυστικό Ορλάντο της η ιέρεια του μοντερνισμού Βιρτζίνια Γουλφ έβαζε στα 1920 τον ήρωά της να διασχίζει διάφορες ιστορικές περιόδους, να αλλάζει φύλο και ταυτότητα, παραμένοντας ωστόσο ουσιωδώς ο ίδιος (σε ωραία νέα έκδοση από τις εκδόσεις Gutenberg, μετάφραση – εισαγωγή Αργυρώ Μαντόγλου). Πολύ πρόσφατα, η Κέιτ Ατκινσον, στο Ζωή μετά τη ζωή […]

Πριν από τριάντα χρόνια βρέθηκα στη Σικελία, Πάσχα. Και ήταν κατά ευτυχή συγκυρία Πάσχα κοινό ορθόδοξο και καθολικό. Ετσι μου δόθηκε η ευκαιρία να παρακολουθήσω τις δύο άγιες εβδομάδες των Παθών στις δύο λαϊκές αναπαραστάσεις του Πάθους. Η ορθόδοξη εκδοχή γίνεται στην περιοχή των Γκραικών ή των Αλβανών (ντέι Γκρέτσι, ντέι Αλμπανέζι). Εκεί, στη μικρή […]

Συχνά γυρνώ στις παλιές πρώτες λογοτεχνικές μου αγάπες. Ηταν δύσκολες εποχές για τη γενιά μου. Εμφύλιος, πατέρας εξορία, μητέρα με τρία παιδιά στην προεφηβική ηλικία, σχολείο στο οστεοφυλάκιο του νεκροταφείου επειδή το σχολείο είχε γίνει φυλακή. Τις νύχτες στις παρυφές της επαρχιακής γενέθλιας πόλης ακούγονταν πυκνοί πυροβολισμοί και φήμες, μια έφερναν την είδηση πως ο […]

Από τις ελάχιστες, αν όχι σπάνιες, φορές που ένα οπισθόφυλλο βιβλίου έχει γραφεί τόσο σεμνά όσο το οπισθόφυλλο του βιβλίου του Δημήτρη Κανελλόπουλου «Ο θάνατος του αστρίτη και άλλες ιστορίες». Χωρίς να περιλαμβάνει καμιά απολύτως αξιολογική χρήση, «συνοψίζει» το περιεχόμενο των δέκα ιστοριών που συγκροτούν το βιβλίο σημειώνοντας: «Ανασύροντας ιστορίες από το παρελθόν, επιδίωξα να […]

Ο κολομβιανός νομπελίστας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες έγραφε ότι η ιστορία της χώρας του δεν είναι παρά μια τακτική εναλλαγή εξουσίας μεταξύ Συντηρητικών και Φιλελευθέρων. Βέβαια την Κυριακή θα βρεθούν όλοι μαζί στη θεία λειτουργία, δεδομένου του κυρίαρχου ρόλου της Καθολικής Εκκλησίας σε όλη τη Λατινική Αμερική. Η αλήθεια είναι ότι η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, γεωγραφικά ποικίλη […]

Ο Γουίλιαμ Σόμερσετ Μομ (1874-1965) δεν δίστασε, κατά γενική ομολογία, να γυρίσει αποφασιστικά την πλάτη του στις κειμενικές στρατηγικές του μοντερνισμού. Εγραψε με σπάνια συνέπεια ύφους, όντας επαρκέστατος μελετητής της ανθρώπινης ιλαροτραγωδίας στο σύνολό της. Ηταν, άλλωστε, συν τοις άλλοις, προσοντούχος γιατρός χειρουργός. Σύμφωνα μάλιστα με τους «Times», «υπήρξε ο μοναδικός συγγραφέας της γενιάς του […]

Είναι ποτέ δυνατόν άνθρωποι, που στα τέλη του 19ου αιώνα και στην πρώτη εικοσαετία του 20ού θεωρούνταν σοσιαλιστές και κοινωνιστές, εκφραστές ανθρωπιστικών ιδεωδών ή προοδευτικά περιοδικά όπως «Ο Νουμάς», να εμπνέονταν ταυτοχρόνως και από πάρα πολύ σκληρές ιδέες για μερικούς εκ των συνανθρώπων τους, από τις ιδέες της υπερισχύσεως των ικανών έναντι των ασθενέστερων και […]

Γνωρίζουμε ότι ο δημιουργός ο οποίος σέβεται όντως το έργο του είθισται να ενεργεί, δοθείσης κατάλληλης ευκαιρίας, και ως τιμητής της ίδιας του της προσφοράς. Αλλωστε συγκαταλέγεται, ως εκ των πραγμάτων, στους αρμοδιότερους των κριτικών. Θα μπορούσε άραγε να αντιδράσει διαφορετικά; Η πράξη του αυτή, δημόσια ή ιδιωτική, αποτελεί, ως εκ των πραγμάτων, ένα ακόμη […]

Το αρχαιότερο σωζόμενο θεατρικό έργο είναι ως γνωστόν οι «Πέρσες» του Αισχύλου. Παίχτηκε το 472 π.Χ., οκτώ χρόνια μετά τη Ναυμαχία της Σαλαμίνος, όπου ναυμάχος επί τριήρους ήταν και ο ίδιος ο ποιητής, ο οποίος βέβαια ήταν μαχητής και στη Μάχη του Μαραθώνος. Αν επαναφέρω το θέμα σ’ αυτό το εμβληματικό κυρίως για τη Δημοκρατία […]

Ακόμη κι αν κυριολεκτούσε ο τίτλος –δεν είναι κανίβαλος αυτός που τρώει τον Ρουμάνο, αλλά κι αν τον τρώει, δεν τον τρώει μόνος του –πάλι θα αισθανόταν κανείς τον τίτλο, αν όχι ν’ αδικεί, τουλάχιστον να περιορίζει σημαντικά, την εμβέλεια του περιεχομένου του. Αλλωστε είναι τόσο ευφυής συγγραφέας ο Δημήτρης Σωτάκης που, αν πίστευε πως […]

Το 2005, η Τουρκία, λίγο διάστημα μετά την υπογραφή της συμφωνίας για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Ενωση, εγκαινίασε την έκθεση «Οι Τούρκοι» στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών του Λονδίνου. Ο πεντακοσίων σελίδων μεγάλου σχήματος κατάλογος της έκθεσης καλύπτει μια χιλιετία (600-1600) και περιλαμβάνει δείγματα της τέχνης των λαών και φυλών που από τη […]

Το βιβλίο «Μια φωνή όλο φως» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΛΙΒΑΝΗ περικλείει την ψυχοβιογραφία τουλαϊκούβάρδου και δημιουργού Πάνου Γαβαλά. Συγγραφέας είναι ο δημοσιογράφος Δημήτρης Μανιάτης. Βασική δεξαμενή για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου ήταν –είναι οι προφορικές μαρτυρίες των συνεργατών, των φίλων, των συγγενών του Πάνου Γαβαλά, αλλά και ευρύτερα, προσώπων που διαδραμάτισαν ρόλο […]