Ενδείξεις για τις πρώιμες φάσεις της νόσου Αλτσχάιμερ μπορεί να κρύβονται όχι στο τι λέει κάποιος, αλλά στο πώς το λέει. Η ταχύτητα της καθημερινής ομιλίας, σύμφωνα με ερευνητές του Πανεπιστημίου του Τορόντο, ίσως αποτελεί καλύτερο προγνωστικό δείκτη γνωστικής πτώσης από τη δυσκολία εύρεσης λέξεων.
Μελέτη του 2023 έδειξε ότι όσο πιο γρήγορα μιλά φυσικά ένα άτομο, τόσο πιο γρήγορα ανακαλεί πληροφορίες όταν δοκιμάζεται σε γλωσσικές ασκήσεις. Οι συμμετέχοντες –125 υγιείς ενήλικες ηλικίας 18 έως 90 ετών– κλήθηκαν να περιγράψουν μία σκηνή και στη συνέχεια να κατονομάσουν αντικείμενα, ενώ άκουγαν ήχους που είτε υποβοηθούσαν είτε μπέρδευαν τη μνήμη τους.
Τα αποτελέσματα υποστηρίζουν τη θεωρία της «ταχύτητας επεξεργασίας», σύμφωνα με την οποία η γενική επιβράδυνση των νοητικών λειτουργιών αποτελεί τον πυρήνα της γνωστικής φθοράς. Όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες, οι ηλικιωμένοι παρουσιάζουν συχνότερες παύσεις, λέξεις όπως «εε» και «μμ», και μειωμένο ρυθμό ομιλίας.
Παράλληλες έρευνες ενισχύουν την εικόνα αυτή. Μελέτες με τεχνητή νοημοσύνη έχουν καταφέρει να προβλέψουν διάγνωση Αλτσχάιμερ με βάση χαρακτηριστικά της ομιλίας με ακρίβεια έως και 78,5%, ενώ ευρήματα από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ το 2024 έδειξαν ότι οι μεγαλύτερες παύσεις και ο πιο αργός ρυθμός συνδέονται με υψηλότερα επίπεδα πρωτεΐνης tau στον εγκέφαλο – ενός από τα βασικά σημάδια της νόσου.
Ενδιαφέρον είναι ότι οι συμμετέχοντες με περισσότερη παθολογία tau δεν δυσκολεύονταν απαραίτητα να βρουν τη σωστή λέξη. Απλώς έπαιρναν περισσότερο χρόνο για να την εκφέρουν, κάτι που υποδηλώνει ότι οι αλλαγές στην ομιλία μπορεί να προηγούνται των εμφανών προβλημάτων μνήμης.
Οι επιστήμονες θεωρούν πλέον ότι η εξέταση της ομιλίας κατά τη διάρκεια δοκιμών καθυστερημένης ανάκλησης μπορεί να αποκαλύψει πρώιμα νευρολογικά σημάδια τα οποία δεν εμφανίζονται σε κλασικά τεστ. Ωστόσο, τονίζουν ότι η παρουσία αμυλοειδών πλακών ή πρωτεϊνών tau δεν σημαίνει απαραίτητα ότι κάποιος θα αναπτύξει Αλτσχάιμερ.
Απαιτούνται μακροχρόνιες έρευνες για να διαπιστωθεί κατά πόσο τα άτομα με επιβραδυμένη ομιλία ή αυξημένες παύσεις είναι πράγματι πιο πιθανό να παρουσιάσουν γνωστική πτώση στο μέλλον.
Παρά την αβεβαιότητα, τα νέα ευρήματα φέρνουν τους επιστήμονες πιο κοντά στην αποκωδικοποίηση των λεπτών «σημάτων» της ομιλίας που μπορεί να αποκαλύψουν την κατάσταση του εγκεφάλου μας, πολύ πριν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα.
Το αρχικό άρθρο δημοσιεύτηκε στο Aging, Neuropsychology, and Cognition.
