[Προβολές] Μαντινάδες Βαρβακείου

Στα γυρίσματα του «Ελ Γκρέκο», πριν από έξι χρόνια στο Ηράκλειο, τον ενέπνεε η αύρα της Κρήτης, όπως είχε δηλώσει στον υπογράφοντα για μια συνέντευξη στον «Ταχυδρόμο». Αερικά, ψίθυροι των βουνών, ο απόηχος του Δικταίου Αντρου έμοιαζαν οι μεταφυσικές πρώτες ύλες για να γυρίσει την ταινία. «Δεν ήμουν καν ο δημιουργός της, αλλά ο μεσολαβητής δυνάμεων που με επέλεξαν», είχε εξομολογηθεί.

Ο Γιάννης Σμαραγδής βρίσκει στην υπερδραματοποίηση εκτός οθόνης ένα αντίδοτο για τον λουστραρισμένο ακαδημαϊσμό που κυριαρχεί εντός της. Η μαντινάδα προς τον Πρωθυπουργό («Σαν ήλιος βγήκες φωτεινός στς Αμερικής τ’ αλώνι, κι έλαμψες και ήρθες νικητής…») είναι, από μία άποψη, το φλιπσάιντ του ψυχρού «Καβάφη» ή του προσγειωμένου στα ρηχά Βαρβάκη. Η δραστηριότητά του πριν και μετά τα γυρίσματα ενός φιλμ ισοδυναμεί με μια καλοκουρδισμένη PR υπερπαραγωγή για τα ελληνικά χρονικά.

Πολλά χρόνια τώρα ο σκηνοθέτης γοητεύεται από την ανόθευτη «ελληνική ψυχή», την οποία εσχάτως ουκ ολίγοι αναγνωρίζουν σε απομονωμένους γέροντες και γερόντισσες της Πίνδου ή της Κρήτης που μέτρησαν τη ζωή τους και τώρα χορηγούν σοφία σε δημοσιογράφους-περιπατητές. Τον φαντάζεται κανείς να επιστρέφει σε αυτήν και για το επόμενο magnum opus του: την κινηματογραφική βιογράφηση του Νίκου Καζαντζάκη. Γοητεύεται, όπως αποδεικνύει η μαντινάδα, και από τους γεννημένους νικητές που αντιμετωπίζουν την ηγεσία της αλλοδαπής και κερδίζουν τη μία μάχη μετά την άλλη.

Αποψή του, θα έλεγε κανείς τελεσίδικα. Να, όμως, που ο σκηνοθέτης αναβαπτίζεται και στους κανόνες της τηλεοπτικής δημοκρατίας, όταν τα πάνελ τον αναγορεύουν «πνευματικό άνθρωπο» (για να μιλήσει συνήθως λίγο πριν ή λίγο μετά τον Λάκη Λαζόπουλο). Με την τηλεθέαση νιώθει ότι συμμετέχει στην ελίτ που κινεί τα νήματα του τόπου. Γοητεύτηκε, ως φαίνεται, και από τη συζήτηση για την υποψηφιότητά του ως προέδρου στο ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου. Αλλά σε αυτό το σημείο ακριβώς δεν απέφυγε την παγίδα των εντυπώσεων. Δεν εξαργυρώνεις τον ντόρο με ένα ψευτολυρικό ξέσπασμα. Δεν αφήνεις προσχήματα στον προθάλαμο των πάσης φύσεως αξιωμάτων.