ΕΝΑΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΟΣ ΠΟΥ ΜΕΛΕΤΑ ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ
ΤΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ, ΤΗΣ ΕΞΟΡΙΑΣ
ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ 18οΑΙΩΝΑ ΜΕΧΡΙ
ΣΗΜΕΡΑ. ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΕΙΔΟΥΣ, ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ
ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ ΚΑΙ ΕΞΗΓΕΙ ΠΩΣ ΟΙ ΕΘΝΟΚΕΝΤΡΙΚΕΣ
ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΙΝΑΙ
ΕΛΛΙΠΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΞΕΠΕΡΑΣΜΕΝΕΣ
Λίγο καιρό μετά το ξέσπασμα της ελληνικής Επανάστασης, ο εγκατεστημένος στην Ιταλία Κερκυραίος λόγιος Μάριος Πιέρης κατέγραφε στο ημερολόγιό του την αμηχανία που του προξενούσε η απόσταση από την Ελλάδα:

«Μα γιατί εμείς οι άλλοι Έλληνες παραμένουμε ακόμα μακριά από το θέατρο της εθνικής μας δόξας;… Δεν έχω ούτε όπλα ούτε χρήματα για να βοηθήσω την πατρίδα, ούτε μπορώ να την ευεργετήσω με τη γραφίδα μου, αφού αυτή δεν ξέρει να χρωματίζει τις σκέψεις μου παρά μόνο στα ιταλικά. Θα πάω εγώ, άχρηστο βάρος, να ζητιανέψω απ΄ την Ελλάδα ψωμί, σαν ξένος κι εξόριστος, παρά σαν πολίτης της χώρας;… Αποφάσισα λοιπόν να την υπηρετήσω μένοντας μακριά της με όποιον τρόπο ξέρω καλύτερα, δηλαδή με την ιταλική μου πένα» (Μario Ρieri, « Della vita di Μario Ρieri Corcirese scritta da lui medesimo », Φλωρεντία, 1850, σ. 31).

Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα, ένας άλλος εκπατρισμένος διανοούμενος, ο Γιάννης Ψυχάρης, θα σημείωνε στο ταξιδιωτικό του ημερολόγιο:

«Η ζωή μου είναι της Γαλλίας. Ό,τι είμαι, στη Γαλλία το χρωστώ. Την αγαπώ σαν μητέρα και σαν πατρίδα. Έγινα παιδί της στην ώρα της δυστυχίας και της θλίψης· πώς να μην τη λατρεύω; Γεννήθηκα όμως Ρωμιός και δεν μπορώ να το ξεχάσω· έχω χρέη και στην Ελλάδα. Θέλησα να της το δείξω. Αφού δεν μπορεί να της είμαι χρήσιμος στον πόλεμο, τουλάχιστον πολεμώ για την εθνική μας γλώσσα» (Γιάννης Ψυχάρης, « Το Ταξίδι μου », Αθήνα, 1905, σ. 23).

Τα αποσπάσματα αυτά εκφράζουν κάτι κοινό: την εσωτερική υβριδικότητα και τη διπλή εθνική συνείδηση των αυτοεξόριστων συγγραφέων τους. Ο Πιέρης κι ο Ψυχάρης ανήκουν πράγματι στο ίδιο είδος «μετέωρων» ανθρώπων (διανοουμένων ή μη, εμπόρων, επιχειρηματιών, οικονομικών μεταναστών, πολιτικών προσφύγων, ακόμα και περιοδευόντων εγκληματιών), που αναγκάστηκαν, ή ακόμα και επέλεξαν, να ζήσουν μακριά από την ιδιαίτερή τους πατρίδα. Με όλους αυτούς τους ανθρώπους, με τους Έλληνες της διασποράς, τους εξόριστους, τους αυτοεξόριστους και τους μετανάστες (από και προς την Ελλάδα), με όσους δηλαδή ο Πιέρης ονομάζει «άλλους Έλληνες», ασχολείται το βιβλίο που παρουσιάζεται εδώ.

Ο συλλογικός τόμος « Greek Diaspora and Μigration since 1700, που κυκλοφόρησε πρόσφατα υπό την επιμέλεια του καθηγητή Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Βirmingham Δημήτρη Τζιόβα, αποτελεί το πρώτο βιβλίο του είδους που μελετά συνδυαστικά τα φαινόμενα της ελληνικής διασποράς, της εξορίας και της μετανάστευσης από τον 18ο αιώνα μέχρι σήμερα. Ο διεπιστημονικός χαρακτήρας, η πολυμορφία των προσεγγίσεων και η ιδιαίτερη βαρύτητα στην πολιτισμική πτυχή του φαινομένου προσδίδουν επιπλέον αξία στο όλο εγχείρημα.

Τελευταία Νέα