Αναζήτηση
RΟΑD ΜΟVΙΕS, RΟΑD ΝΟVΕLS. Ο ΟΡΟΣ ΕΧΕΙ ΓΙΝΕΙ
ΤΟΥ ΣΥΡΜΟΥ. ΑΠΟ ΤΟΤΕ ΠΟΥ Ο ΚΕΡΟΥΑΚ, ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΥΣ ΤΟΥ ΕΙΔΟΥΣ, ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΟ ΚΛΑΣΙΚΟ ΠΛΕΟΝ «ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ», ΕΧΕΙ ΜΕΣΟΛΑΒΗΣΕΙ ΜΙΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ. ΚΑΙ ΝΑ ΣΟΥ ΠΟΥ ΕΝ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ ΠΟΥ ΔΙΑΝΥΟΥΜΕ, ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΕΝΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ, ΓΡΑΜΜΕΝΟ ΑΠΟ ΑΝΘΡΩΠΟ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ, ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΣΑΦΩΣ ΕΜΠΙΠΤΕΙ ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
Ο Τζον Χάσκελ έχει ήδη γράψει μια συλλογή διηγημάτων I am Νot Jackson Ρollock, με ήρωες επιλεγμένες διασημότητες (όπως π.χ. ο Πόλοκ, ο Όρσον Ουέλς και ο Γκλεν Γκουλντ), όπου επιχειρεί να μπει στο πετσί τους, τονίζοντας την τραγική διάσταση της ύπαρξής τους. Στο εν λόγω βιβλίο, σημειωτέον, αναφέρεται και στο κλασικό φιλμ «Ψυχώ» του Χίτσκοκ- όπερ δηλωτικό των ενδιαφερόντων και ανησυχιών του.
Στο Αμερικανικό Καθαρτήριο, ο ήρωας απέχει πολύ από το να είναι διασημότης. Ως κεντρικό πρόσωπο και αφηγητή έχουμε έναν περιθωριακό αποτυχημένο συγγραφέα θεατρικών έργων. Κατάγεται από το Σικάγο. Το όνομα αυτού Τζακ (παραπέμπει άραγε στον Τζακ Κερουάκ;) Μας αφηγείται, σε πρώτο πρόσωπο, το αρχικό και κομβικό σκηνικό της όλης ιστορίας (που παραπέμπει στην ταινία «Τhe Vanishing»): βρισκόμαστε σε ένα βενζινάδικο του Νιου Τζέρσι όπου αυτός και η σύζυγός του η Ανν έχουν σταματήσει με το αυτοκίνητο. Ο Τζακ βγαίνει να αγοράσει κάτι και, όταν επιστρέφει, άφαντη η Ανν, άφαντο και το αυτοκίνητο! Απαγωγή; Απόδραση;
Περιπλάνηση
Αρχίζει έτσι η μοναχική αναζήτηση- περιπλάνησή του.
Πρώτος σταθμός το διαμέρισμα του νεαρού ζεύγους στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. Θα σκαλίσει τα πράγματα της Αν, ανάμεσα στα οποία θα βρει κάτι σημειωμένους χάρτες που δείχνουν προς τη Δυτική Ακτή. Θα κινητοποιηθεί από αυτά τα σημάδια και, με τα πενιχρά του μέσα, θα αγοράσει ένα μεταχειρισμένο κόκκινο Νισάν (αμάξι =σύμβολο της αμερικανικής ταυτότητας «ελευθερίας»). Και η περιπέτεια αυτοκινητοδρόμου αρχίζει.
Καθώς διασχίζει τις αχανείς εκτάσεις, η μία σκέψη- αναπόληση περνάει τη σκυτάλη στην άλλη, η μια πολιτεία διαδέχεται την άλλη, το ένα τυχαίο συναπάντημα οδηγεί στο επόμενο. Βιρτζίνια, Κεντάκι, Αριζόνα, Καλιφόρνια. Θα βρεθεί κοντά σε νεαρές γυναίκες πρόθυμες να πλαγιάσουν μαζί του, αλλά εκείνος θα ΄χει τον νου του στην Αν- και την απουσία της. Θα συνομιλήσει με φοιτητές που κάνουν οτοστόπ, με συμπαθείς μπάτσους, με παρέες που συνεχίζουν την παράδοση του χιπισμού, με σιωπηλούς Ινδιάνους που μαραζώνουν στους καταυλισμούς τους. Χάρη σε διάφορα εμβόλιμα κομμάτια, το παζλ τού τι τελικά συνέβη στο μοιραίο βενζινάδικο θα γεμίζει, η εικόνα θα ξεκαθαρίζει, το μυστήριο σταδιακά θα διαλευκαίνεται. Ο αναγνώστης ανταμείβεται έτσι λίγο λίγο για την υπομονή του, για τη στωικότητα που συχνά αναγκάζεται να επιδεικνύει, ιδίως όταν ο Τζακ, μέσα στον οίστρο της ανισορροπίας του, διολισθαίνει σε ακατάσχετους μονολόγους τύπου ζεν. Πράγματι, συμπάσχοντας ίσως με το ερυθρό σαραβαλάκι, το οποίο υποχρεώνεται να επισκεφθεί ουκ ολίγα συνεργεία, το ίδιο το κείμενο εμφανίζει και αυτό σαφή σημάδια «κοπώσεως υλικών»…
Βύθισμα
Ευτυχώς που το τέλος μάς επιφυλάσσει, πέραν της μερικής έστω λύσης του μυστηρίου, ορισμένα ωραία κομμάτια: εκεί, στο Σαν Ντιέγκο, στην ακτή του Ειρηνικού, ο ήρωας θα βρεθεί, ξεπουπουλιασμένος από όλα του τα υπάρχοντα, παίζοντας τον ρόλο του ρακένδυτου άστεγου ζητιάνου.
Αλήτης παραλίας…Δε- δομένης της πράγματι ασκητικής του ζωής, θα υποστούμε με κατανόηση έναν καταιγισμό από ποικίλες σύγχρονες παραλλαγές του καζαντζάκιου «Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα, είμαι ελεύθερος». Είναι το τίμημα που πληρώνουμε για να απολαύσουμε ορισμένα κομμάτια όπου το βύθισμα, το σβήσιμο, η εξαφάνιση, ο θάνατος, αντιπαλεύουν και αναμετρώνται με τρόπο απτό, υλικό, συγκεκριμένο με τη ζωή, την ένταξη σε κάποια κανονικότητα, την προοπτική, την ελπίδα. Έτσι, στις τελευταίες σελίδες, το βιβλίο, ο ήρωας και μαζί τους ο αναγνώστης είναι σαν να μετεωρίζονται.
John Ηaskell
ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΚΑΘΑΡΤΗΡΙΟ
ΜΤΦ. ΣΟΦΙΑ ΑΝΔΡΕΟΠΟΥΛΟΥ. ΕΚΔ. ΠΑΠΥΡΟΣ.
ΑΘΗΝΑ 2009.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΣΕΛ. 275
ΤΙΜΗ 16 ΕΥΡΩ
