Τμήμα ερυθρού υφάσματος και ομοιόχρωμων νημάτων που περιλαμβάνονται στον

φάκελο των αυστριακών αρχείων

Ο κιτρινισμένος φάκελος στα κεντρικά εμπορικά αρχεία της Βιέννης με τίτλο «H

Οθωμανική ερυθροβαφή βαμβακερών νημάτων» κρατούσε ζηλότυπα κρυμμένο το

μυστικό, εδώ και 250 χρόνια, του τρόπου βαφής με το λαμπρό ανεξίτηλο ερυθρό

χρώμα των βαμβακερών νημάτων από τις «συντροφιές» των Αμπελακίων, της Λάρισας,

του Τιρνάβου, της λοιπής Θεσσαλίας, αλλά και της Δυτικής Μακεδονίας. Είναι ο

«χημικός τύπος», τον οποίο η «βιομηχανική κατασκοπεία», την τελευταία

πεντηκονταετία του 18ου αιώνα και τις πρώτες δεκαετίες του 19ου, των Γάλλων με

τον Φελίξ Μποζούρ και των νηματουργείων του Μάντσεστερ με τον Λικ δεν

κατόρθωσε να «αποκρυπτογραφήσει».

Ο φάκελος των αυστριακών αρχείων δεν περιέχει μόνο τον «χημικό τύπο»,

αλλά και λεπτομερείς εκθέσεις με σχέδια, καθώς και περιγραφικές τεχνικές

παραστάσεις για τον τρόπο παρασκευής του ερυθρού χρώματος από το ριζάρι, τη

διαδικασία βαφής των νημάτων, αλλά και δείγμα βαμμένων νημάτων!

H νέα αυτή ανακάλυψη της βιομηχανικής αρχαιολογίας ανήκει στην καθηγήτρια της

Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, Όλγα

Κατσιαρδή-Hering, η νέα εργασία της οποίας με τίτλο «Τεχνίτες και τεχνικές

βαφής νημάτων. Από τη Θεσσαλία στην Κεντρική Ευρώπη (18ος – αρχές 19ου αιώνα)

– H Αμπελακιώτικη Συντροφιά (1805)» ανασυνθέτει το «πορτρέτο» του προϊόντος

στο οποίο είχε βασισθεί η συντεχνιακή και άλλη παραγωγή στα Αμπελάκια, του

πρωτοβιομηχανικού αυτού συνεταιρισμού, του οποίου η εκτεταταμένη εμπορική

δραστηριότητα διακινήθηκε στην αυστρο-ουγγρική αυτοκρατορία και γενικότερα

στον χώρο της Κεντρικής Ευρώπης.

Σχέδια που συνόδευαν την αίτηση του Έλληνα εμπόρου προς τις αυστριακές αρχές

και τα οποία πλαισιώνουν το κείμενο με το «μυστικό» της ερυθροβαφής

Στα μέσα του 18ου αιώνα η αψβουργική μοναρχία, στην προσπάθειά της να

ανακόψει τη διαρροή οικονομικών πόρων προς την Οθωμανική Αυτοκρατορία

(Αμπελάκια, Δυτική Μακεδονία, Σμύρνη), για την εισαγωγή των αναγκαίων

ποσοτήτων νημάτων (ερυθρού χρώματος), που ήσαν πολύτιμα για την αναπτυσσόμενη

υφασματοβιομηχανία της, επιδίωξε να εκμεταλλευθεί τις τεχνικές δυσκολίες που

αντιμετώπιζαν οι νηματέμποροι των Αμπελακίων, της Θεσσαλίας, και της Σμύρνης

στη διεξαγωγή του εμπορίου τους στην Κεντρική Ευρώπη και να τους προσελκύσει

να εγκαταστήσουν εργαστήρια ερυθροβαφής στην Αυστρία με την παροχή ισχυρών

οικονομικών κινήτρων και την υποχρέωση, όμως, να καταθέσουν στις αρμόδιες

υπηρεσίες γραπτή «διδασκαλία» για την τεχνική της απαράμιλλης ερυθροβαφής των

Αμπελακίων σε συνδυασμό με την εκπαίδευση ντόπιων τεχνητών στην τεχνική της

βαφής.

Ο κιτρινισμένος φάκελος με το «κρυμμένο μυστικό» χρονολογείται την 25η

Μαρτίου 1754 και περιλαμβάνει την αίτηση του Παναγιώτη Βαγγελινού να του

χορηγηθεί άδεια, αλλά και η προβλεπόμενη οικονομική στήριξη για τη δημιουργία

και εγκατάσταση στην περιοχή της αυστριακής πρωτεύουσας της «πρώτης φάμπρικας ερυθροβαφής».

INFO

Όλγα Κατσιαρδή-Hering «Τεχνίτες και τεχνικές βαφής νημάτων. Από τη Θεσσαλία

στην Κεντρική Ευρώπη (18ος – Αρχές 19ου αιώνα). Επίμετρο: H Αμπελακιώτικη

Συντροφιά (1805)». Εκδόσεις Ηρόδοτος. Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο

Αμπελακίων, Σύνδεσμος Αμπελακιωτών και Φίλων Αμπελακίων «Τα Θεσσαλικά

Αμπελάκια». Σελ. 382, Τιμή: 31,20 ευρώ.