Ως ιδιωτική εκπαίδευση ορίζεται το εκπαιδευτικό δίκτυο του οποίου οι
σχολικές μονάδες ιδρύθηκαν και λειτουργούν από φυσικά ή νομικά πρόσωπα
ιδιωτικού δικαίου και αντιδιαστέλλεται με το κρατικό εκπαιδευτικό δίκτυο.
Ο χάρτης της εκπαίδευσης, που οργανώνεται και λειτουργεί από φυσικά και νομικά
πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, περιλαμβάνει:
α. Τα νηπιαγωγεία, την πρωτοβάθμια (Δημοτικά) και δευτεροβάθμια
εκπαίδευση (Γυμνάσια – Λύκεια), που λειτουργούν σύμφωνα με τις διατάξεις του
νόμου 682/77 «περί ιδιωτικών σχολείων γενικής εκπαιδεύσεως και σχολικών
οικοτροφείων» όπως αυτός έχει τροποποιηθεί και συμπληρωθεί μεταγενέστερα και
κυρίως με τους νόμους 1566/85, 1810/88 και 1824/88.
β. Την τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση (Ιδιωτικά ΤΕΕ)
γ. Τα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ιδιωτικά ΙΕΚ)
δ. Τα λεγόμενα Εργαστήρια Ελευθέρων Σπουδών (ορισμένα από αυτά
προβάλλονται ως «Κολέγια» τα οποία δίνουν τη δυνατότητα απόκτησης
πανεπιστημιακού τίτλου με σπουδές που αρχίζουν στην Ελλάδα και ολοκληρώνονται
σε συνεργαζόμενα Πανεπιστήμια του εξωτερικού, αν και είναι γνωστό ότι τέτοιου
είδους τίτλος δεν αναγνωρίζεται από την ελληνική νομοθεσία).
Στο πρώτο μέρος της έρευνάς μας εστιάζουμε αποκλειστικά στο τμήμα εκείνο της
ιδιωτικής εκπαίδευσης που αφορά στα Δημοτικά, τα Γυμνάσια και τα Ενιαία
Λύκεια. Διερευνούνται τα σχετικά μεγέθη, οι ιδιωτικές εκπαιδευτικές δαπάνες,
οι σχέσεις μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού εκπαιδευτικού δικτύου, η ζήτηση της
ιδιωτικής εκπαίδευσης και οι διαμορφωμένες τάσεις στο εσωτερικό της. Στο
δεύτερο μέρος επιχειρούμε μια «αποσυναρμολόγηση» παραδομένων μύθων που
σχετίζονται και συγκροτούν την «κατασκευασμένη» γοητεία της ιδιωτικής
εκπαίδευσης.
Το 6% των μαθητών
|
|
Η ιδιωτική εκπαίδευση στη χώρα μας ποτέ δεν κατάφερε να προσελκύσει μεγάλο
αριθμό μαθητών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καθώς συνολικά
λιγότεροι από 6 στους 100 μαθητές Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου φοιτούν σε
ιδιωτικά σχολεία.
Μια ματιά στον αριθμό των μαθητών των ιδιωτικών σχολείων (Δημοτικά – Γυμνάσια
– Ενιαία Λύκεια) φανερώνει ότι στο σύνολο του 1.282.071 μαθητών που φοιτούν
στα Δημοτικά, Γυμνάσια και Ενιαία Λύκεια της χώρας μας μόνο οι 75.992 μαθητές
(ποσοστό 5,9%) φοιτούν στα αντίστοιχα ιδιωτικά (πίνακας 1).
Τζίρος 85 δισ.!
Με τους πιο μέτριους υπολογισμούς οι οικογενειακές δαπάνες γι’ αυτό το είδος
της ιδιωτικής εκπαίδευσης (Δημοτικά, Γυμνάσια, Ενιαία Λύκεια) ξεπερνούν τα 85
δισ. δρχ. ετησίως. Τα δίδακτρα των περισσότερων ιδιωτικών σχολείων κυμαίνονται
κατά μέσο όρο από 900 χιλιάδες έως 1,2 εκατ. δρχ. (π.χ. Λεόντειος), εκτός από
ορισμένα γνωστά ιδιωτικά σχολεία στα οποία τα δίδακτρα ξεπερνούν το 1,5 εκατ.
ετησίως (π.χ. Σχολή Μωραΐτη) και σε μερικές περιπτώσεις πλησιάζουν και τα 2,5
εκατομμύρια (π.χ. Κολλέγιο Αθηνών).
Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο τα 10 μεγαλύτερα ιδιωτικά σχολεία (σε σύνολο
578) παρουσιάζουν συνολικά κύκλο εργασιών (τζίρο) 19,4 δισ. ετησίως (πίνακας
2).
Η «κοινωνιολογία»
Η επίσημη «Στατιστική της Εκπαίδευσης» δεν μας πληροφορεί, βέβαια, για την
κοινωνική προέλευση των μαθητών που φοιτούν στα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια. Είναι
όμως, πρόδηλο, σύμφωνα με τον πανεπιστημιακό Χαράλαμπο Νούτσο (Πανεπιστήμιο
Ιωαννίνων), πως για να μπορεί μια οικογένεια να πληρώνει το χρόνο 1 ή 1,5
εκατ. δραχμές ετησίως μόνο για τα δίδακτρα ενός γόνου της, πρέπει να έχει
αρκετά υψηλό εισόδημα. Είμαστε, λοιπόν, πολύ κοντά στην πραγματικότητα με το
να ισχυριστούμε πως τα μεσαία αστικά στρώματα συγκροτούν συστηματικά και σε
μεγάλη έκταση την πελατεία των ιδιωτικών σχολείων.
Είναι γνωστό, επίσης, ότι η ίδια η ιδιωτική εκπαίδευση είναι ουσιαστικά βαθιά
διχοτομημένη καθώς τα ιδιωτικά σχολεία ανταποκρίνονται σε τρεις τουλάχιστον
διαφοροποιημένες ανάγκες των «πελατών» τους.
* Πρώτον, ένα μικρό τμήμα των ιδιωτικών σχολείων «πρώτης ταχύτητας»
λειτουργούν στη βάση της αναπαραγωγής της κοινωνικής «ελίτ», καθώς φιλοξενούν
αποκλειστικά παιδιά που προέρχονται από τα ανώτατα εισοδηματικά στρώματα ή από
κοινωνικές ομάδες που κατέχουν υψηλές θέσεις στην πολιτική ιεραρχία. Τα
«σχολεία με όνομα» εμφανίζονται σαν ένα από τα μέσα της «στρατηγικής για
διάκριση» που οι ευνοημένες κοινωνικές κατηγορίες χρησιμοποιούν για την
αναπαραγωγή τους και στα πλαίσια αυτά τα υψηλά δίδακτρα αποτελούν, ως προς τις
συνέπειές τους, τόσο στοιχεία διαφοροποίησης των πελατών – καταναλωτών τους
όσο και ασφαλιστική δικλίδα για τους «παρείσακτους» στην κοινωνία της
«ελεύθερης» επιλογής προσώπων και υπηρεσιών.
Παράλληλα, ας μην ξεχνάμε ότι το μεγαλύτερο μέρος των υπουργών Παιδείας, των
βουλευτών και των υπουργών, ανεξαρτήτως κόμματος, καθώς και τμήμα των ανώτερων
συνδικαλιστικών στελεχών επιλέγουν για τους γόνους τους την ιδιωτική
εκπαίδευση, ή καλύτερα τα 10-12 γνωστά ιδιωτικά σχολεία της Αθήνας και της
Θεσσαλονίκης. Ο σημερινός υπουργός Παιδείας Γερ. Αρσένης, ο υφυπουργός Ι.
Ανθόπουλος, οι πρώην υπουργοί και υφυπουργοί Παιδείας Γ. Παπανδρέου, Γ.
Σουφλιάς, Β. Κοντογιαννόπουλος, Απ. Κακλαμάνης, Χ. Καστανίδης, Β. Πολύδωρας,
αλλά και οι Α. Παπαρήγα, Ν. Κωνσταντόπουλος, Μ. Δαμανάκη, Κ. Λαλιώτης, Κ.
Σκανδαλίδης, Θ. Πάγκαλος, Ευ. Βενιζέλος, Ντόρα Μπακογιάννη και Αντ. Αντωνάκος
(Γ.Γ. ΟΛΜΕ), Χρ. Πρωτόπαπας (πρώην πρόεδρος ΓΣΕΕ), Λ. Κανελλόπουλος (πρώην
πρόεδρος ΓΣΕΕ), κ.ά.
* Δεύτερον, υπάρχει ένα τμήμα ιδιωτικών σχολείων που φιλοξενούν στη
συντριπτική τους πλειοψηφία παιδιά μεσαίων και ανώτερων στελεχών του δημόσιου
και ιδιωτικού τομέα (υψηλόμισθοι υπάλληλοι με υψηλό εκπαιδευτικό καταληκτικό
επίπεδο), ελευθεροεπαγγελματιών «κύρους» (γιατροί, αρχιτέκτονες, πολιτικοί
μηχανικοί κ.λπ.) και εκπαιδευτικών.
* Τέλος, υπάρχει και μια ομάδα ιδιωτικών σχολείων που ουσιαστικά παίζουν το
ρόλο «καταφυγίου», είτε αντιμετώπισης των ανεπαρκειών υποδομής των δημοσίων
σχολείων (διπλή βάρδια κ.λπ.) είτε ευκολότερης διέλευσης των μαθητών από τάξη
σε τάξη. Αναφερόμαστε, βεβαίως, σε αρκετές δεκάδες ιδιωτικών σχολείων διαφόρων
δήμων του Λεκανοπεδίου αλλά και άλλων αστικών κέντρων της περιφέρειας, στα
οποία συνωστίζονται μαθητές είτε λόγω κάποιων οικογενειακών αναγκών που δεν
μπορεί να αντιμετωπίσει η φοίτηση στο δημόσιο σχολείο είτε λόγω αδυναμιών να
έχουν επιτυχή σχολικά αποτελέσματα στο δημόσιο σχολείο.
Ιστορίες «τρέλας»!
Στις τρεις αυτές κατηγορίες ιδιωτικών σχολείων στοιχίζεται και μια αντίστοιχη
προσφορά εκπαίδευσης, που αφορά, βεβαίως, και το εκπαιδευτικό προσωπικό. Ας
δούμε, στα πλαίσια αυτά, μια ιστορία «ιδιωτικής εκπαιδευτικής τρέλας» που έχει
λάβει χώρα στο ιδιωτικό εκπαιδευτήριο «Ι. Τσιαμούλη» στο Περιστέρι. Η υπόθεση
έχει ως εξής, όπως περιγράφεται στο πόρισμα της Ένορκης Διοικητικής Εξέτασης
(ΕΔΕ), από το 3ο Γραφείο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης:
* Εκπαιδευτικός ομολογεί ότι εργαζόταν μέχρι την επίσκεψη (Μάρτιος 1999) της
Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδος (ΟΙΕΛΕ) στο εν λόγω
σχολείο, δίχως να έχει πάρει το πτυχίο από τη Σχολή του και βεβαίως, άνευ
διοριστηρίου.
* Άλλος εκπαιδευτικός ομολογεί στην ΕΔΕ ότι λόγω φόρτου εργασίας δεν
εμφανιζόταν και πολύ συχνά στο σχολείο και ότι όσες ώρες εργαζόταν, τις…
χάριζε στον ιδιοκτήτη, λόγω φιλικής σχέσης!
* Δύο ακόμη εκπαιδευτικοί υπογράφουν υπεύθυνη δήλωση, θεωρημένη από την
Αστυνομία, με την οποία βεβαιώνουν ότι «δεν θέλουν να λαμβάνουν κανενός είδους
αμοιβή και ότι αυτό θα ισχύει στο μέλλον, χωρίς καμία εξαίρεση»!
