ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ βοήθημα ­ με άποψη ­ για την ιστορία του εργατικού κινήματος

στην Ελλάδα κυκλοφορεί από αύριο στα βιβλιοπωλεία.

Ο Δημήτρης Λιβιεράτος, με πολύ περιεκτικό τρόπο και μέσα σε λίγες σελίδες,

κατέγραψε την ιστορία των 28 συνεδρίων της ΓΣΕΕ από το 1918 έως σήμερα.

Το βιβλίο των εκδόσεων «Προσκήνιο – Άγγελος Σιδεράτος», που είναι ιδιαίτερα

επίκαιρο λόγω του ότι συγκαλείται μεθαύριο το 29ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ,

περιλαμβάνει γνωστές και άγνωστες πτυχές του συνδικαλιστικού κινήματος,

καταγραμμένες με μεγάλη αντικειμενικότητα, παρά τις έντονες ιδεολογικές και

πολιτικές διαμάχες που υπάρχουν στο συνδικαλιστικό κίνημα.

Ο κ. Λιβιεράτος ­ μέλος των πρώτων εκτελεστικών γραφείων του ΠΑΣΟΚ, από το

οποίο διαγράφηκε ως τροτσκιστής ­, φίλος του Ανδρέα Παπανδρέου και του Μιχάλη

Ράπτη (Πάμπλο), αλλά και πολλών προσωπικοτήτων της Αριστεράς στην Ευρώπη και

στον Τρίτο Κόσμο, δίνει με πολύ συνοπτικό τρόπο ένα «πανόραμα» της δράσης των

συνδικαλιστών αλλά και των συνεχών παρεμβάσεων της πολιτικής εξουσίας, αλλά

και ξένων πρεσβειών, στο ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα.

«Σε εποχές όπου λειτουργεί η αστική δημοκρατία, όπως είναι σήμερα, προσπαθεί η

εκάστοτε εξουσία να εξασκεί τον έλεγχό της έμμεσα. Χρησιμοποιούνται: η

πειθαρχία των συνδικαλιστικών παρατάξεων στα κόμματα, ώστε να περνάει η

αναγκαία γραμμή με ομαλό σχετικά τρόπο. Αποτελεί μια πάγια μέθοδο, η μετατροπή

επίσης σε κοινωνικό εταίρο ο οποίος συζητά «λογικά». Είναι κι αυτό μια

τακτική. Όμως μόλις τα συνδικάτα δείχνουν μιαν ανεξαρτησία αρχίζουν τη

συκοφαντία «εργατοπατέρες», «τα ρετιρέ», «οι τεμπέληδες», συντεχνίες,

επανέρχεται η «λογική της τραγιάσκας», κ.λπ., κ.λπ.», γράφει ο συγγραφέας.

Πάντως, ο κ. Λιβιεράτος δεν στέκεται μόνο στα προβλήματα της «αστικής

δημοκρατίας» για το συνδικαλιστικό κίνημα. «Ακόμα και σε περιπτώσεις που

υποτίθεται «εργατικά κόμματα» και «παρατάξεις» βρίσκονται στην κυβέρνηση»,

τονίζει, «κανείς δεν μπορεί να αφήνεται στην καλή διάθεση και την καλή πίστη

ατόμων που μπορεί στο παρελθόν να έχουν επιδείξει αγώνες. Είναι ζήτημα

καθεστώτος, μηχανισμών… Τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει την εργατική

οργάνωση, το σωματείο, το συνδικάτο».


1o 1918

Δημιουργούνται τρεις τάσεις: Η πλειοψηφούσα τάση του Βενιζελικού Εμμανουήλ

Μαχαίρα ­ πρώτος γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ ­ που ήθελε να μείνουν τα

συνδικάτα μακριά από την πολιτική. Η κεντριστική ή ανεξάρτητη τάση. Και η

σοσιαλιστική τάση, με επικεφαλής τον Αβραάμ Μπεναρόγια. (Το 1918 ιδρύθηκε και

το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας, που μετονομάστηκε σε ΚΚΕ το 1920).

2o 1920

Υπάρχουν τρεις τάσεις. Το Κομμουνιστικό Κόμμα επηρεάζει περισσότερους πλέον

εργάτες. Υπάρχει οργανική σχέση της ΓΣΕΕ με το Κομμουνιστικό Κόμμα. Γενικός

γραμματέας είναι ο σοσιαλιστής Ευάγγελος Ευαγγέλου.

3o 1926

Ανύπαρκτα ­ κατ’ ουσίαν ­ σωματεία εγγράφονται στο συνέδριο. Η ΓΣΕΕ αποχωρεί

από την «κόκκινη επαγγελματική Διεθνή» και προσχωρεί στην «Διεθνή του

Άμστερνταμ». Εκλέγεται με τους «σοσιαλιστές – συντηρητικούς» γενικός

γραμματέας ο Ιωάννης Καλομοίρης. Οι κομμουνιστές έρχονται δεύτεροι.

4o 1928

Η συμμαχία «σοσιαλιστών – συντηρητικών» με την στήριξη της Παγκαλικής

δικτατορίας διώχνει τους κομμουνιστές από την Συνομοσπονδία (και δημιουργούν

την Ενωτική ΓΣΕΕ). Γενικός γραμματέας εκλέγεται ο συντηρητικός Δημήτρης Στρατής.

5o 1930

Από τα πλέον επεισοδιακά συνέδρια. Αποχωρούν και οι «ρεφορμιστές –

σοσιαλιστές». Γραμματέας εκλέγεται ο μετέπειτα υφυπουργός της δικτατορίας

Μεταξά, Αριστείδης Δημητράτος.

6o 1931

Και πάλι οι συντηρητικοί κερδίζουν. Γραμματέας γίνεται και πάλι ο Δημητράτος.

7o 1934

Από το συνέδριο απουσιάζουν όλες οι παρατάξεις. Εκλέγεται γραμματέας ο

Εργατικός γερουσιαστής Ιωάννης Καλομοίρης.

«8o» 1937

Το συνέδριο είναι μια παρωδία, με φόντο τη δικτατορία Μεταξά. Η διοίκηση έχει

καθαιρεθεί και διορίζεται γραμματέας ο Χρήστος Χαρισιάδης. Στα χρόνια της

ναζιστικής κατοχής γραμματείς διορίζονται οι Αριστείδης Δημητράτος, Δημήτρης

Καβαλιεράτος, Ευάγγελος Ευαγγέλου, Νίκος Καλύβας και Εμμανουήλ Κανακουσάκης.

8o 1946

Παρά την άγρια τρομοκρατία της εποχής, οι προοδευτικές δυνάμεις, με κύριο

κορμό τους κομμουνιστές συνδικαλιστές, ηγεμονεύουν στο συνέδριο. Ηγετική μορφή

και γραμματέας της ΓΣΕΕ αναδεικνύεται ο Μήτσος Παπαρήγας, τον οποίο

εκπαραθυρώνει το 1949 η Ασφάλεια. Γενικοί γραμματείς διατελούν ώς το ’48, στην

αρχή ο Παπαρήγας και μετά ο Γιάννης Πατσαντζής. (Ο δεξιός Φώτης Μακρής και ο

αριστερός Κώστας Θέος έχουν προηγηθεί ως γραμματείς της ΓΣΕΕ, αμέσως μετά την

Κατοχή. Το συνέδριο αυτό ξαναπαίρνει τη σειρά ως 8ο, διότι το προηγούμενο «8ο»

θεωρήθηκε ως παρωδία).

9o 1948

Λόγω του Εμφυλίου η διαμάχη στο συνέδριο περιορίζεται ανάμεσα σε φατρίες

κατοχικών και μεταξικών ομάδων. Η Αριστερά είχε αποκλεισθεί από το συνέδριο.

Ακόμη και η παράταξη που επρόσκειτο στους Σβώλο – Τσιριμώκο αποκλείεται

κατόπιν υποδείξεως του Ίρβιγκ Μπράουν της αμερικανικής πρεσβείας. Γενικός

γραμματέας ορίζεται ο Φώτης Μακρής.

10o 1950

Το συνέδριο γίνεται κάτω από την «ομπρέλα» σειράς αντεργατικών νόμων και μιας

μεγάλης τρομοκρατίας. Το Κίνημα Ελεύθερου Συνδικαλισμού που έχει ιδρυθεί από

τον Ιανουάριο του 1949 προσπαθεί με την εφημερίδα «Ελεύθερα Συνδικάτα» να

«σπρώξει» τα πράγματα σε μια έστω ελάχιστα προοδευτική κατεύθυνση. Γενικός

γραμματέας της ΓΣΕΕ ορίζεται και πάλι ο Φώτης Μακρής.

11o 1953

Οι αντιπρόσωποι πρέπει να είναι αποδεκτοί «εθνικόφρονες» από τη διοίκηση αλλά

και την αστυνομία. Αποκλείονται εκατοντάδες συνδικαλιστές. Ο Φώτης Μακρής

γίνεται άλλη μια φορά γενικός γραμματέας.

12o 1955

(αποκλήθηκε έκτακτο)Κύριο θέμα του είχε τη συνδικαλιστική εισφορά ενός

ημερομισθίου τον χρόνο. Γραμματέας έγινε και πάλι ο Φώτης Μακρής.

13o 1958

Ο Φώτης Μακρής για να ξαναγίνει γραμματέας συμμαχεί με κάποιους μεμονωμένους

αριστερούς ­ εμφανίζεται ως φιλοευρωπαϊκή πτέρυγα ­ για να αντιμετωπίσει τον

πρόεδρο του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης Δημήτρη Θεοδώρου, τον οποίο

υποστηρίζει ο Μπράουν της αμερικανικής πρεσβείας.

14o 1961

Είναι η χρονιά της βίας και της νοθείας στις βουλευτικές εκλογές. Ο Φώτης

Μακρής ξαναγίνεται γραμματέας. (Ακολουθούν ο Νίκος Παπαγεωργίου για λίγους

μήνες και ο Γιώργος Δημητρακόπουλος για λίγες ημέρες).

15o 1965

Το συνέδριο συνήλθε επί κυβερνήσεων αποστατών. Η «συνδικαλιστική κάθαρση» που

είχε υποσχεθεί η Ένωση Κέντρου δεν είχε γίνει. Η ΓΣΕΕ, μέσα σ’ ένα κλίμα

τρομοκρατίας «καταλαμβάνεται» από τη συμμαχία των δεξιών Μακρή – Θεοδώρου. Ο

Φώτης Μακρής γίνεται και πάλι γραμματέας και παραμένει στη θέση αυτή έως το

καλοκαίρι του ’69. (Για ένα μεσοδιάστημα ολίγων μηνών από τον Σεπτέμβριο του

’65 έως τον Ιούλιο του ’66 ήταν και ο Ιωσήφ Γαλάτης).

16o 1970

Το συνέδριο γίνεται σε κλίμα φοβερών εκβιασμών. Η χούντα διορίζει γραμματέα

τον Ιωάννη Κουρμούζη, ο οποίος προήχθη σε πρόεδρο ­ μετά την τροποποίηση του

Καταστατικού της ΓΣΕΕ ­ και γενικός γραμματέας αναλαμβάνει ο Τάσος Τσάτσος.

17o 1973

Άλλο ένα συνέδριο που έστησε η δικτατορία. Πρόεδρος διορίστηκε ο Παναγιώτης

Παπαδημητρίου και γενικός γραμματέας ο Βασίλης Ταμβάκης.

18o 1975

Στη μεταπολίτευση διαχειρίζεται τα εργατικά ζητήματα ο πρώην σύμβουλος του

Μακρή, ο Κώστας Λάσκαρης. Το συνέδριο κερδίζει η Δημοκρατική Συνεργασία

(παράταξη του Λάσκαρη). Πρόεδρος γίνεται ο Μήτσος Παπαγεωργίου και γενικός

γραμματέας ο Χρήστος Καρακίτσος.

19o 1978

Οι παρατάξεις ΠΑΣΚΕ (ΠΑΣΟΚ), ΕΣΑΚ (ΚΚΕ) και ΑΕΜ (ΚΚΕ εσ.), μπροστά στο

«πραξικόπημα» του Λάσκαρη να μην ισχύσει η αναλογική ως εκλογικό σύστημα,

αποχώρησαν από το συνέδριο, που επανεξέλεξε τους Παπαγεωργίου – Καρακίτσο.

20o 1981

(Απρίλιος).Το συνέδριο, που έγινε επί πρωθυπουργίας Γεωργίου Ράλλη, άλλαξε το

Καταστατικό. Πρόεδρος εκλέγεται ο Χρήστος Καρακίτσος και γενικός γραμματέας ο

Μανώλης Σαΐτης.

21o 1981

(Οκτώβριος).Η τότε αντιπολίτευση, προδικάζοντας νίκη του ΠΑΣΟΚ, δηλώνει ότι

δεν θα πάρει μέρος στην εκλογή οργάνων. Και πάλι πρόεδρος ο Καρακίτσος και

γραμματέας ο Σαΐτης. Το Πρωτοδικείο Αθηνών ­ ύστερα από αίτηση αναστολής

αποφάσεων του 21ου συνεδρίου ­ διορίζει προσωρινή διοίκηση με πρόεδρο τον

Ορέστη Χατζηβασιλείου (ΑΕΜ) και γραμματέα τον Γιώργο Ραυτόπουλο (ΠΑΣΚΕ). Η

ΕΣΑΚ αμφισβητεί τη νέα διοίκηση. Ο Χατζηβασιλείου διαφωνεί με το αντεργατικό

άρθρο «4» και παραιτείται. Πρόεδρος γίνεται ο Γιάννης Παπαμιχαήλ (ΠΑΣΚΕ).

22o 1983

Ένα από τα πλέον αντιπροσωπευτικά συνέδρια. Πρόεδρος εκλέγεται ο Γιώργος

Ραυτόπουλος (ΠΑΣΚΕ) και γραμματέας ο Μήτσος Κωστόπουλος (ΕΣΑΚ). Μετά τις

βουλευτικές εκλογές πολλά μέλη της ΠΑΣΚΕ στη διοίκηση αρνούνται να στηρίξουν

τα οικονομικά μέτρα της κυβέρνησης και διαγράφονται από το ΠΑΣΟΚ. Διορισμός

νέας διοίκησης από το Πρωτοδικείο, με πρόεδρο τον Γιώργο Ραυτόπουλο και

γραμματέα τον Γιώργο Παυλιδάκη.

23o 1986

Η ΕΣΑΚ αποχωρεί. Επανεκλέγονται οι Ραυτόπουλος – Παυλιδάκης.

24o 1988

Συνδικαλιστικές παρατάξεις και σωματεία αμφισβητούν το συνέδριο. Πρόεδρος

ανέλαβε ο Γιώργος Ραυτόπουλος και γραμματέας ο Λάμπρος Κανελλόπουλος (και οι

δύο από την ΠΑΣΚΕ).

25o 1989

Πήραν μέρος όλες οι παρατάξεις. Πρόεδρος εξελέγη ο Λάμπρος Κανελλόπουλος

(ΠΑΣΚΕ) και γραμματέας ο Μήτσος Κωστόπουλος (ΕΣΑΚ).

26o 1990

Καταστατικό συνέδριο. Δεν άλλαξε η προηγούμενη (του 25ου) διοίκηση.

27o 1992

Σχηματίσθηκε και πάλι αντιπροσωπευτική διοίκηση. Πρόεδρος εξελέγη ο Λάμπρος

Κανελλόπουλος (ΠΑΣΚΕ), γραμματέας ο Γιάννης Θεωνάς (ΕΣΑΚ), αναπληρωτής

πρόεδρος ο Χρίστος Καραμπίνας (ΔΑΚΕ) και αναπληρωτής γραμματέας η Φωτεινή

Σιάνου (Αυτόνομη Παρέμβαση – ΣΥΝ).

28o 1995

Στο συνέδριο επικράτησε η έντονη αντιπαράθεση ΕΣΑΚ – ΠΑΣΚΕ. Εξελέγη πρόεδρος ο

Χρήστος Πρωτόπαπας της ΠΑΣΚΕ (τον αντικατέστησε ο Χρήστος Πολυζωγόπουλος, όταν

εξελέγη βουλευτής), γενικός γραμματέας ο Γιώργος Μαυρίκος (ΕΣΑΚ), αναπληρωτής

πρόεδρος ο Γιάννης Μανώλης (ΔΑΚΕ) και αναπληρωτής γραμματέας ο Στέφανος Λαιμός

(Αυτόνομη Παρέμβαση – ΣΥΝ).

Τελευταία Νέα