Για την ενίσχυση των σχέσεων Ελλάδας – Αλβανίας που μπορούν να επεκταθούν σε στρατηγικούς τομείς, όπως επισημαίνει, έρχεται την προσεχή Τρίτη στην Αθήνα η νέα υπουργός Ευρώπης και Εξωτερικών Υποθέσεων της Αλβανίας Ελίζα Σπιροπάλι. Ενόψει της πρώτης συνάντησής της με τον Γιώργο Γεραπετρίτη, η ίδια ανοίγει τα χαρτιά της στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο», δηλώνοντας πρόθυμη να συζητήσει με τον έλληνα υπουργό Εξωτερικών «για τα πάντα».
Πόσο σημαντική είναι η ένταξη στην ευρωπαϊκή οικογένεια τόσο για την Αλβανία όσο και για την ΕΕ, δεδομένου του ευρύτερου ασταθούς γεωπολιτικού τοπίου, και πόσο κοντά βρίσκεστε στον εθνικό σας στόχο;
Πριν από διακόσια χρόνια, όταν οι ιδρυτές του σύγχρονου ελληνικού κράτους διακήρυξαν την ανεξαρτησία τους, από τη δική μας πλευρά των συνόρων οι δικοί μας πρόγονοι, κινούμενοι από την ίδια λαχτάρα για ελευθερία, έγραψαν ότι «ο ήλιος των Αλβανών ανατέλλει στη Δύση». Αυτό δεν ήταν απλώς ένα εμπνευσμένο απόφθεγμα. Ηταν μια ιστορική κλίση, μια πυξίδα που μας έχει καθοδηγήσει μέσα από αιώνες. Και σήμερα αυτή η κλίση είναι ισχυρότερη από ποτέ. Τόσο ισχυρή, μάλιστα, που το Βαρόμετρο της ΕΕ δείχνει έως και 93% υποστήριξη για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της Αλβανίας, μια σχεδόν απαράμιλλη συναίνεση οπουδήποτε στην Ευρώπη. Για την Αλβανία, η ολοκλήρωση είναι επίσης μια πρακτική αναγκαιότητα. Από την έναρξη των ενταξιακών συνομιλιών τον Οκτώβριο του 2024, ανοίξαμε και τα 33 κεφάλαια σε μόλις 13 μήνες, ένα επίτευγμα που δείχνει τόσο ετοιμότητα όσο και φιλοδοξία. Φυσικά, το άνοιγμα κεφαλαίων είναι ένα πράγμα, το κλείσιμό τους ένα άλλο. Η πρόκληση τώρα είναι να επιτευχθούν απτά αποτελέσματα σε τομείς όπως η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, η καταπολέμηση της διαφθοράς και τα θεμελιώδη δικαιώματα. Ωστόσο, η Εκθεση Προόδου της ΕΕ για το 2025 επιβεβαιώνει την Αλβανία ως μία από τις πιο προηγμένες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων στην ευθυγράμμιση με τα πρότυπα της ΕΕ και αναγνωρίζει τη φιλοδοξία μας να κλείσουμε όλα τα κεφάλαια έως το 2027. Πιστεύω ότι η ολοκλήρωση θα είναι επωφελής για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Και, κατά την ταπεινή μου γνώμη, πιστεύω επίσης ότι θα είναι μια νίκη για την Ελλάδα. Είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας και των ελλήνων πολιτών να έχουν έναν ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο στα σύνορά τους, όπου θα μπορούν να αλληλεπιδρούν, να εμπλέκονται, να συνεργάζονται και να αναπτύσσονται. Να έχουν έναν ισχυρότερο, ευρωπαίο εταίρο στα σύνορα. Προς το παρόν, η Βουλγαρία είναι ο μόνος γείτονας της ΕΕ για την Ελλάδα. Η δημιουργία ενός δευτερεύοντος διαδρόμου εμπορίου, ενέργειας, μεταφορών και ψηφιακής συνδεσιμότητας, που εκτείνεται από την Ελλάδα μέσω της Αλβανίας, του Μαυροβουνίου, της Κροατίας πιο βαθιά στην καρδιά της Ευρώπης, θα έφερνε πρόσθετα οφέλη σε όλες τις χώρες μας, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.
Υπάρχουν τομείς σχετικά με τη διαδικασία ένταξης της Αλβανίας στους οποίους θα μπορούσε να βοηθήσει η Ελλάδα, ενόψει της προεδρίας της στην ΕΕ το δεύτερο εξάμηνο του 2027;
Δεν ξεχνάμε την κρίσιμη βοήθεια που μας έδωσε η Ελλάδα σε δύσκολες στιγμές της ιστορίας μας. Δεν ξεχνάμε, για παράδειγμα, ότι σχεδόν 40 χρόνια πριν, το 1987, ο Κάρολος Παπούλιας έγινε ένας από τους πρώτους δυτικούς ηγέτες που επισκέφθηκαν την κομμουνιστική Αλβανία και εξέφρασαν την ευρωπαϊκή μας προοπτική, όταν κανείς άλλος δεν το έκανε αυτό. Χωρίς την ελληνική πολιτική, οικονομική υποστήριξη, χωρίς το μισό εκατομμύριο Αλβανούς που ζουν ήδη στον ευρωπαϊκό χώρο, στην Ελλάδα, πιθανότατα θα χρειαζόμασταν περισσότερο χρόνο για να φτάσουμε εκεί που βρισκόμαστε. Ετσι, για εμάς, η ελληνική προεδρία είναι πραγματικά σπουδαία νέα. Αναμένουμε να χρησιμοποιήσει τη φωνή και το πολιτικό της βάρος για να προωθήσει αυτή την ιδέα ενός κοινού ευρωπαϊκού χώρου στην περιοχή μας, όπου η Ελλάδα και τα Δυτικά Βαλκάνια αντιμετωπίζονται ως ένα στρατηγικό σύνολο, όχι ως ξεχωριστές περιφέρειες. Πιστεύουμε ότι υπό την ελληνική ηγεσία τα Δυτικά Βαλκάνια θα παραμείνουν στην κορυφή της ευρωπαϊκής ατζέντας, στη διεύρυνση, στη συνδεσιμότητα, στην ενέργεια και στην ασφάλεια, όχι ως υποσημείωση σε άλλες προτεραιότητες, αλλά ως βασική επένδυση στη σταθερότητα και στο μέλλον της Ευρώπης.
Ποια είναι η ατζέντα επί της οποίας θα πραγματοποιήσετε την πρώτη σας επίσημη επίσκεψη στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών για διμερείς συνομιλίες με τον Γιώργο Γεραπετρίτη και σε ποιους περαιτέρω τομείς (π.χ. ενέργεια) θα μπορούσε να επεκταθεί;
Πρόσφατα στην Αλβανία με ρώτησαν για την επερχόμενη επίσκεψή μου και η απάντησή μου ήταν σαφής και ξεκάθαρη. Ερχομαι στην Αθήνα για να συζητήσουμε «360 μοίρες», για τα πάντα. Για την πολύ, τονίζω, πολύ μακρά λίστα συνεργασιών και δυνατών σημείων μας. Καθώς και για τους τομείς στους οποίους μπορούμε να βελτιωθούμε. Για την Αλβανία, η Ελλάδα είναι στρατηγικός εταίρος, ένας γείτονας τεράστιας σημασίας, και η προθυμία μας είναι να προχωρήσουμε με πνεύμα στενής συνεργασίας, φιλίας και ευρωπαϊκών αξιών.Ωστόσο, πιστεύω ότι η σχέση μας μπορεί να επεκταθεί σε στρατηγικούς τομείς όπως η ενέργεια, ιδίως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η περιφερειακή ενεργειακή ασφάλεια, η προστασία του περιβάλλοντος, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, ο τουρισμός, η ασφάλεια και πολλά άλλα. Αυτό ακριβώς θα συζητήσουμε. Πώς να ξεκινήσουμε ένα νέο κεφάλαιο, επιτρέψτε μου να πω, το καλύτερο κεφάλαιο μέχρι σήμερα στις σχέσεις μεταξύ Αλβανίας και Ελλάδας.
Ποια θα μπορούσαν να είναι τα επόμενα βήματα στο εκκρεμές ζήτημα μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας σχετικά με την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών και πιστεύετε ότι είναι ένα εκκρεμές ζήτημα που θα μπορούσε να αρχίσει να επιλύεται – όπως συμφωνήθηκε το 2020 – με την υποβολή της διαφοράς στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης εντός του 2026;
Η Αλβανία παραμένει σταθερά προσηλωμένη στην επίλυση όλων των εκκρεμών ζητημάτων με την Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων της οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών και των συμφωνιών που σχετίζονται με διάφορες πτυχές των χερσαίων συνόρων, κατά τρόπο που να συνάδει με το διεθνές δίκαιο και τις αρχές των σχέσεων καλής γειτονίας. Είμαστε πλήρως ανοιχτοί σε εποικοδομητικό διάλογο με την Ελλάδα και δεσμευμένοι να συνεχίσουμε τη συνεργατική προσέγγιση που έχουμε από καιρό στην αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων. Τόσο η Αλβανία όσο και η Ελλάδα είναι χώρες που ευθυγραμμίζονται σθεναρά με τις βασικές αξίες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων του σεβασμού του διεθνούς δικαίου, της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών και της προώθησης της σταθερότητας στην περιοχή. Το πνεύμα φιλίας και αμοιβαίου σεβασμού μεταξύ των δύο χωρών μάς παρέχει μια σταθερή βάση για την αντιμετώπιση τυχόν εκκρεμών ζητημάτων. Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος που διαδραματίζουν οι άνθρωποι στις σχέσεις Ελλάδας – Αλβανίας και υπάρχει κάτι που θα θέσετε κατά την επίσκεψή σας στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ή στον υπουργό Εξωτερικών σχετικά με την αλβανική διασπορά στην Ελλάδα;
Στόχος μου είναι να ενισχύσω τη συνεργασία που υποστηρίζει την ευημερία της διασποράς μας, συμπεριλαμβανομένων ομαλότερων διοικητικών διαδικασιών και ισχυρότερων εκπαιδευτικών και πολιτιστικών ευκαιριών για τα παιδιά μας, όπως η εισαγωγή των αλβανικών ως γλώσσας επιλογής στα ελληνικά σχολεία. Και οι δύο κυβερνήσεις εργάζονται εντατικά για την οριστικοποίηση μιας διμερούς συμφωνίας κοινωνικής ασφάλισης που θα διασφαλίσει τη δίκαιη αναγνώριση των συντάξεων και των εισφορών για τους πολίτες μας, προστατεύοντας τα χρόνια εργασίας τους και το μέλλον τους.
