Στο νοτιοανατολικότερο άκρο της Ευρώπης, εκεί όπου η στεριά μοιάζει να τελειώνει και οι ιστορίες να αρχίζουν, το Καστελλόριζο γίνεται ξανά σκηνή για φωνές από κάθε γωνιά του κόσμου. Το 10ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ «Beyond borders» σηκώνει αυλαία από τις 24 έως τις 31 Αυγούστου και καλεί το κοινό να δει τον κόσμο αλλιώς, μέσα από εικόνες που διασχίζουν σύνορα, αφηγήσεις που γεφυρώνουν εποχές κι αλήθειες που δεν φοβούνται το φως. Το μικρό νησί του Αιγαίου, για οκτώ ημέρες, ετοιμάζεται να γίνει δηλαδή ο καθρέφτης της ανθρώπινης εμπειρίας.
Σε μια εποχή που οι ταυτότητες ξανασυζητούνται και τα σύνορα, κυριολεκτικά και συμβολικά, αμφισβητούνται, η διοργάνωση με τη σφραγίδα του Ελληνικού Ιδρύματος Ιστορικών Μελετών επανέρχεται με κεντρικό άξονα σχεδιασμού τη θεματική «Η μνήμη υφαίνει το μέλλον». «Στον νου έρχεται ο στίχος του Αναγνωστάκη “Θυμάμαι, άρα υπάρχω”. Νομίζω ότι χωρίς τη μνήμη δεν υπάρχει πολιτισμός. Χωρίς τη μνήμη δεν υπάρχει μέλλον», σχολίασε η Ειρήνη Σαρίογλου, καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ, κατά τη χθεσινή παρουσίαση του φετινού προγράμματος, η οποία ανατρέχοντας στη μέχρι τώρα πορεία του τη χαρακτήρισε ως «εθνική αποστολή».
Τη φετινή χρονιά, από τις 907 ταινίες από 92 χώρες, αριθμό – ρεκόρ για τα δεδομένα της διοργάνωσης, που κατατέθηκαν στην οργανωτική επιτροπή, 42 προκρίθηκαν να διαγωνιστούν στο φεστιβάλ. Από αυτές, 35 προβάλλονται σε ελληνική, διεθνή και παγκόσμια πρεμιέρα, ενώ δεν λείπουν και δουλειές που έχουν ταξιδέψει στις μεγαλύτερες κινηματογραφικές διοργανώσεις, όπως των Καννών, του Βερολίνου, της Βενετίας και του Λοκάρνο. Οι θεματικές που αγγίζουν είναι ο πόλεμος, η προσφυγιά, το περιβάλλον, η γυναικεία καταπίεση κι ενδυνάμωση, η ενηλικίωση και η διαγενεακή αγάπη και οι ανθρώπινες μικροϊστορίες. Ολες αυτές θα παίξουν κάτω απ’ τ’ αστέρια, δίπλα στη θάλασσα του Αιγαίου και στην καρδιά του τόπου, όπου θα στηθούν τρεις διαφορετικές σκηνές.
Το διαγωνιστικό τμήμα
Το κυρίως διαγωνιστικό τμήμα απολαμβάνει τη μερίδα του λέοντος ως προς το ενδιαφέρον, με 18 ταινίες τεκμηρίωσης μεσαίου και μεγάλου μήκους, όπως οι «Exam on the edge of the time» του Ιλκάι Νισαντσί για τους μαθητές στο Χατάι της Τουρκίας, μια πόλη θαμμένη κάτω από τα ερείπια, οι οποίοι πριν θάψουν τους νεκρούς τους πρέπει να προετοιμαστούν για το πανεπιστήμιο, και «The Tirana Conspiracy» του Μανφρέντι Λουτσιμπέλο από την Ιταλία, για μια Μπιενάλε που έμεινε στην Ιστορία όχι για την τέχνη αλλά για το σκάνδαλο που προκάλεσε. Ανάμεσα στις ξένες παραγωγές θα προβληθούν και τέσσερις ελληνικές, όπως το «Σχέδιο θανάτου για έναν σκύλο και έναν άνδρα» του Χρήστου Καρακέπελη, για έναν άστεγο απόκληρο και τον σκύλο του, σε μια σιωπηλή πορεία από τις τρώγλες των βουνών ως τις λεωφόρους της Νέας Υόρκης.
Στο πρόγραμμα μicro θα προβληθούν 24 ταινίες μικρού μήκους, εκ των οποίων τρεις ελληνικές παραγωγές. Το κοινό θα έχει την ευκαιρία να δει φιλμ όπως το «Specters of home – prologue» της Αβα Αβίβα Αβνίσαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες, για μια τρανς ταξιδιώτισσα στον χρόνο που επιστρέφει στην Ιερουσαλήμ όπου γεννήθηκε, το «P.S.» του Κροάτη Αλές Σουκ, για τον μοναδικό κάτοικο ενός απομονωμένου νησιού στον Βόρειο Ατλαντικό, και το «Between a rock and a hard place» του Θάνου Λυμπερόπουλου, για μια μικρή τάξη παιδιών από το Αφγανιστάν σε σχολείο προσφύγων της Αθήνας που υψώνουν τη φωνή τους εναντίον των Ταλιμπάν όταν εκείνοι επανέρχονται στην εξουσία. Τέλος, η σκηνή του Πανοράματος είναι αφιερωμένη στην Ελλάδα και τις δημιουργικές της δυνάμεις, αναδεικνύοντας οκτώ ντοκιμαντέρ καταξιωμένων δημιουργών, όπως «Ο κόκκινος δάσκαλος» του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου, για δύο δίκες που σημάδεψαν τη μετεμφυλιακή Ελλάδα και τον Νίκο Πλουμπίδη, και οι «Αζήτητοι» της Μαριάννας Οικονόμου, για τους φυματικούς του Νοσοκομείου Σωτηρία που πέθαναν ξεχασμένοι και θάφτηκαν ανώνυμα. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης ενότητας, θα προβληθεί η πολυβραβευμένη ταινία «Ending wars and making peace» του Jobst Knigge, παρουσία του σκηνοθέτη. Στην τελετή έναρξης θα προβληθεί το βραβευμένο ντοκιμαντέρ «Johatsu – Αυτοί που έγιναν καπνός» των Αντρέας Μάρτμαν και Αράτα Μόρι, ενώ στη λήξη το «Asteroide Hunters» των Γκιγιόμ Λελέλ και Τόμας Μάρλιερ.
Στα δύο διαγωνιστικά τμήματα θα απονεμηθούν συνολικά 10 βραβεία με χρηματικά έπαθλα που ξεπερνούν συνολικά τα 15.000 ευρώ. Το πρόγραμμα του φεστιβάλ συμπληρώνουν το Co-Production Forum, η δράση Critics’ Corner, masterclasses με διακεκριμένους δημιουργούς ντοκιμαντέρ, το Audiovisual Pitching Lab. Στις παράλληλες πολιτιστικές εκδηλώσεις περιλαμβάνονται μουσικά ιντερλούδια με το Athens String Quartet, συναυλίες των Μίλτου Λογιάδη και Χρήστου Ζερμπίνου, εκπαιδευτικές δράσεις για παιδιά, έκθεση γλυπτικής του Αλέξανδρου Ζυγούρη και βιβλιοπαρουσιάσεις.
