Αν οι συνεντεύξεις της σειράς κατορθώσουν ολοκληρώνοντας τον κύκλο τους να αποδαιμονοποιήσουν το σύνολο των ασθενειών, όσο σοβαρές και αν είναι, θα έχουν πετύχει το καλύτερο που θα μπορούσε να έχει συμβεί. Με την έννοια ότι η ασθένεια και ο ασθενής δεν είναι μια εξαίρεση ώστε να κρύβονται αλλά μια καθημερινότητα που υφίσταται ισότιμα και φανερά όσο τουλάχιστον η υγεία και η έλλειψη προβλήματος. Οπως μάλιστα έχουμε να κάνουμε συχνά με ασθενείς που δεν είναι γνωστοί ή διάσημοι αλλά άνθρωποι καθημερινοί και απλοί που δεν έχουν καμιά διάθεση να εμφανίζονται ως παλικάρια ή ως ήρωες, ή να λένε ψέματα, το μάθημα του θάρρους και της αισιοδοξίας γίνεται ακόμη πιο πολύτιμο. Και έχουμε κάθε λόγο να εμπιστευόμαστε όσα μας λένε γιατί κανένας δεν θα ήθελε να του συμβεί το παραμικρό σε σχέση με την υγεία του προκειμένου να δει το όνομά του στην εφημερίδα. «Τίποτε το ανθρώπινο δεν θα μπορούσε να μου είναι ξένο», λέει ο Τερέντιος. Οι συνεντεύξεις αυτές άλλοτε εξειδικευμένες και επιστημονικές, άλλοτε ανθρώπινες και συγκινητικές, σκοπεύουν να καλύψουν την γκάμα των ενδιαφερόντων ενός όσο γίνεται μεγαλύτερου αριθμού ανθρώπων. Και οι σημερινοί συνομιλητές, ο νεφρολόγος Γεώργιος Σταυγιανουδάκης και ο ιδιωτικός υπάλληλος Φώτης Διαμαντόπουλος, εικονογραφούν με τον πιο ανάγλυφο τρόπο το εκτιθέμενο σκεπτικό.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΝΙΑΡΧΟΣ: Κύριε Διαμαντόπουλε, ποια είναι η συναισθηματική διαφορά ανάμεσα στη στιγμή που ακούει κανείς ότι χρειάζεται να κάνει αιμοκάθαρση προκειμένου να ζήσει και στο σήμερα που είναι αιμοκαθαιρόμενος;

ΦΩΤΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Η διαφορά είναι τεράστια. Οταν μου είπαν ότι δεν υπάρχει ουσιαστικά άλλη λύση, αισθάνθηκα ότι τελείωσαν τα πάντα. Ημουν είκοσι έξι χρονών και μου ήρθε ο ουρανός κατακέφαλα. Τι θα κάνω δηλαδή από εδώ και πέρα, και αν χρειάζεται πια να κάνω κάτι. Σήμερα, επτά χρόνια μετά, νιώθω σαν να μην έχει συμβεί τίποτα. Απλά έρχομαι για μερικές ώρες στην αιμοκάθαρση και μετά κάνω ό,τι ακριβώς κάνει ένας κανονικός άνθρωπος. Στην αρχή βέβαια ήταν τρομακτικό, σκέφτεσαι πολλές φορές ότι θα ήθελες να πεθάνεις, όμως είναι αλήθεια ότι δύσκολα το πραγματοποιεί κανείς αυτό. Είναι τόση η διαφορά ανάμεσα στη στιγμή που το ακούς και στην ώρα που το κάνεις, ώστε αν και μου έχουν παρουσιαστεί και ορισμένα άλλα προβλήματα σε σχέση με την υγεία μου, δεν με πτοούν καθόλου. Κουράζεσαι βέβαια λίγο ψυχολογικά, όμως επανέρχεσαι γρήγορα.
Θ.Ν.: Πότε άρχισε η αιμοκάθαρση ως θεραπεία και σε σχέση με το μέγεθος που φανταζόμαστε όλοι ότι έχει θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχει εξελιχθεί σε βαθμό που να αποτελεί μια καθημερινότητα;
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΥΓΙΑΝΟΥΔΑΚΗΣ: Η αιμοκάθαρση ως κλινική πράξη στην Ελλάδα αρχίζει τη δεκαετία του 1970. Λίγο αργότερα δηλαδή από ό,τι έγινε στην παγκόσμια κοινότητα. Μέσα στα σαράντα χρόνια που έχουν μεσολαβήσει, σημειώθηκε τεράστια πρόοδος. Με τη γνώση, τα καινούργια φάρμακα, τα νέα μηχανήματα, προσφέρεται πλέον στους ασθενείς όχι μόνο η ζωή αλλά και η ποιότητά της. Ενώ τους παλαιούς νεφρολόγους της δεκαετίας του 1970 τους ενδιέφερε να ζήσει ο ασθενής ανεξάρτητα αν δεν θα είχε ποιότητα η ζωή του. Σήμερα ενδιαφέρει ο ασθενής που αιμοκαθαίρεται, αν και ουσιαστικά δεν πρόκειται για ασθενή, να έχει τις ίδιες σχεδόν δραστηριότητες με αυτές που θα είχε αν δεν ήταν αιμοκαθαιρόμενος.
Θ.Ν.: Κάνω λάθος, κ. Διαμαντόπουλε, να θεωρώ ότι πολλοί αιμοκαθαιρόμενοι δεν θέλουν να γίνεται γνωστή η θεραπεία που κάνουν;
Φ.Δ.: Σε σχέση με τους πολύ κοντινούς, τους δικούς σου ανθρώπους, δεν υπάρχει πρόβλημα. Στο ευρύτερο όμως περιβάλλον, γενικότερα στην κοινωνία, δεν θέλουν να μιλάνε για την αιμοκάθαρση, όπως δεν θέλουν να μιλάνε για πολλές αρρώστιες, σάμπως η αρρώστια να είναι κουσούρι. Και ενώ υπάρχουν άνθρωποι –όχι βέβαια στο κοντινό περιβάλλον –που ξέρουν πολύ καλά τι σου συμβαίνει, κάνουν πως το αγνοούν. Προσωπικά δεν το έκρυψα ποτέ, είπα ότι γίνεται αυτό και αυτό και ο καθένας είναι ελεύθερος να με ρωτήσει ό,τι θέλει.
Γ.Σ.: Να διευκρινίσουμε κάτι: η αιμοκάθαρση δεν είναι ασθένεια, είναι θεραπεία. Είναι μια μορφή υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας. Οταν τα νεφρά φτάνουν σε ένα τελικό στάδιο, να λειτουργούν σε ένα ποσοστό κάτω του 10% ή του 15%, για να αντεπεξέλθει ο οργανισμός χρειάζεται ένα μέσον που να υποκαθιστά τη νεφρική λειτουργία. Αυτό το μέσον είναι η αιμοκάθαρση. Βέβαια ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπισθεί η νεφρική ανεπάρκεια είναι η μεταμόσχευση νεφρού. Σε ασθενείς όμως που να είναι κατάλληλοι για μεταμόσχευση.
Θ.Ν.: Δεν είναι δηλαδή πανάκεια η μεταμόσχευση για όσους έχουν σχετικά προβλήματα;
Γ.Σ.: Δεν υπάρχουν μόνο ενδείξεις για τη μεταμόσχευση, υπάρχουν και αντενδείξεις. Για παράδειγμα, ένας αγγειακός ή διαβητικός ασθενής, ηλικιωμένος, δεν μπορεί να κάνει μεταμόσχευση, γιατί αν την κάνει δεν θα πάει καλά. Επιπλέον, επειδή στην Ελλάδα οι μεταμοσχεύσεις είναι κυρίως πτωματικές, προτιμούμε να δώσουμε το μόσχευμα σε έναν νεαρό ασθενή, παρά να το πάρει ένας ασθενής που είναι ασυγκρίτως μεγαλύτερη η πιθανότητα να το αποβάλει.
Θ.Ν.: Σε μια αντίστοιχη συνομιλία ο μεταμοσχευτής Σπύρος Δρακόπουλος μάς είπε ότι δεν είναι ηθικό για μια κοινωνία να περιμένει το τροχαίο δυστύχημα για να πάρει το μόσχευμα.
Γ.Σ.: Δυστυχώς στην Ελλάδα η προσφορά μεταμοσχευμάτων είναι πολύ χαμηλή σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Η Ισπανία, λόγου χάρη, είναι πρώτη στην προσφορά μοσχευμάτων. Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια σημαντική προσπάθεια ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των προσφερόμενων μοσχευμάτων καθώς η δωρεά οργάνων είναι ασυζητητί πράξη μεγαλείου. Αφού νομοτελειακά θα χαθεί μια ζωή, είναι σημαντικό να μη χαθούν τα όργανά της που μπορεί να σώσουν τρεις, πέντε ή και έξι ακόμη ζωές. Η προσφορά οργάνων είναι πράξη θεάρεστη και θα έπρεπε να την ενστερνισθεί όλος ο ελληνικός πληθυσμός.
Θ.Ν.: Οσον αφορά τους ρυθμούς της ζωής σας, κ. Διαμαντόπουλε, κολυμπάτε λόγου χάριν το καλοκαίρι;
Φ.Δ.: Οχι μόνο κολυμπάω, αλλά πηγαίνω και στο κολυμβητήριο. Εχω πάρει μάλιστα και ένα ασημένιο και ένα χρυσό μετάλλιο σε αγώνες κολύμβησης νεφροπαθών. Προσπαθώ να μη σταματήσω να κάνω ό,τι έκανα πριν αρχίσω την αιμοκάθαρση. Στην αρχή βέβαια φοβόμουν αλλά οι γιατροί μού εξήγησαν ότι μπορώ να κάνω ό,τι κάνει οποιοσδήποτε άλλος άνθρωπος, με τους μικρούς περιορισμούς που βάζει η αρρώστια και που είναι σχεδόν ένα τίποτα. Δεν μπορώ βέβαια να είμαι στο επίπεδο ενός κολυμβητή που κολυμπάει από οκτώ ετών αλλά για νεφροπαθής κολυμβητής τα πάω μια χαρά. Πηγαίνω κινηματογράφο, κάνω τα πάντα.
Θ.Ν.: Εκτός από το τετράωρο της αιμοκάθαρσης τρεις φορές την εβδομάδα.
Φ.Δ.: Οχι, και τις ώρες της αιμοκάθαρσης βλέπω τηλεόραση, διαβάζω, έχω μαζί μου τον υπολογιστή. Βέβαια ό,τι κάνεις το κάνεις με το ένα σου χέρι, γιατί το άλλο είναι ακίνητο. Αλλά σε βοηθάει το προσωπικό, φτάνει να το ζητήσεις. Συχνά μάλιστα κοιμάμαι. Θα μιλήσω λίγο με τον γιατρό ή τους νοσηλευτές, κλείνω το κινητό, πάει και τελείωσε. Δεν χρειάζεται να ακούω ούτε την κοπέλα μου ούτε τη μάνα μου, κανέναν. Φεύγεις από όλα. Πολλές φορές μάλιστα, ειδικά μετά τα Σαββατοκύριακα, δεν βλέπω την ώρα να έρθω για αιμοκάθαρση, να ξελαφρώσω.
Θ.Ν.: Τι ζώδιο είστε;
Φ.Δ.: Ταύρος. Εχει σημασία;
Θ.Ν.: Υπάρχει προοπτική ώστε να βελτιωθεί η θεραπεία της αιμοκάθαρσης;
Γ.Σ.: Πέρα από τη βελτίωση των συνθηκών της αιμοκάθαρσης και των τεχνικών της, όσον αφορά στην αντιμετώπιση της χρόνιας νεφρικής νόσου έχουμε, για παράδειγμα, την προοπτική του φορητού τεχνητού νεφρού. Πρόκειται για ένα μηχάνημα που θα το έχει ο ασθενής μαζί του και ενώ τώρα κάνει αιμοκάθαρση τρεις φορές την εβδομάδα για τέσσερις με πέντε ώρες τη φορά, τότε θα κάνει αιμοκάθαρση είκοσι τέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο. Αλλη επίσης προοπτική είναι τα βλαστοκύτταρα, η παραγωγή ιστών με τη γενετική μηχανική και τις τεχνικές του DNA. Ολα αυτά ακούγονται λίγο ως επιστημονική φαντασία, αλλά αν επιστρέφαμε πίσω τριάντα με σαράντα χρόνια δεν θα ήταν δυνατόν να φανταστούμε ότι θα είχαμε τα μέσα που έχουμε σήμερα για να αντιμετωπίσουμε έναν ασθενή σε τελικό στάδιο. Μπορεί βέβαια να μην τα προλάβει η δική μου γενιά όλα αυτά, το σίγουρο όμως είναι ότι θα προλάβει φάρμακα (κάτι που πρόκειται να συμβεί σε πολύ λίγα χρόνια) που θα γυρνάνε την αρρώστια ένα στάδιο πίσω, το τρία δηλαδή θα το κάνουν δύο και το τέσσερα θα το κάνουν τρία.
Θ.Ν.: Κύριε Διαμαντόπουλε, σκέφτεστε σήμερα τι θα κάνατε αν δεν είχατε την περιπέτεια της αιμοκάθαρσης ή έχετε προσαρμοστεί;
Φ.Δ.: Δεν μπορώ να πω ότι δεν το σκέφτομαι. Ομως σκέφτομαι και κάτι άλλο: υπάρχουν άνθρωποι τους οποίους δεν θα είχα γνωρίσει και γεγονότα που δεν θα τα είχα ζήσει καν. Δεν έχω χάσει μόνο, έχω κερδίσει κιόλας. Εχω γνωρίσει κόσμο με τον οποίο δεν θα ερχόμουν σε επαφή μαζί του και μου έχει δώσει πολλά. Αλλωστε έτσι είναι η ζωή, πάντα κάτι χάνεις και κάτι κερδίζεις. Δεν χάνεις μόνο. Προφανώς αλλιώς είχα ονειρευτεί τη ζωή μου, δεν σημαίνει όμως ότι τώρα δεν κάνω όνειρα για κάτι άλλο. Δεν θα είχα λόγου χάρη ασχοληθεί τόσο πολύ με τον αθλητισμό. Η αιμοκάθαρση, όπως και όλες οι άλλες οι αρρώστιες ή οι περιπέτειες που μπορεί να έχει κανείς, δεν είναι κάτι τελείως αρνητικό, υπάρχουν θετικές προεκτάσεις. Μιλάμε για πράγματα που δεν θα μπορούσες ποτέ ούτε να τα φανταστείς. Δεν είναι δηλαδή «πω, πω, γαμώτο, τι είναι αυτό που μου συνέβη, τι θα κάνω τώρα».
Θ.Ν.: Πώς κλιμακώνονται οι αντιδράσεις των αιμοκαθαιρουμένων;
Γ.Σ.: Ο μεγαλύτερος αριθμός των αρρώστων νιώθει να φεύγει η γη κάτω από τα πόδια τους, ότι τέλειωσε η ζωή τους. Βεβαίως έχει να κάνει με τη σχέση που έχει αναπτύξει ο ασθενής με τον γιατρό του, αν δηλαδή βρίσκεται σε ένα περιβάλλον με έμπειρο γιατρό και έμπειρο νοσηλευτικό προσωπικό. Επιπλέον αν έχει τη σωστή βοήθεια σε σχέση με την οικογένειά του –πράγματα που δυστυχώς είναι σε πολύ μεγάλη καθυστέρηση στην Ελλάδα. Οταν υπάρχει ψυχολόγος ή κοινωνική λειτουργός έχουμε μια πολύ σημαντική βοήθεια προκειμένου να αποδεχθεί ο ασθενής τη νόσο του όσο γίνεται πιο ομαλά. Με αποτέλεσμα, όταν αρχίζει την αιμοκάθαρση και βλέπει πόσο βελτιώνεται η φυσική του κατάσταση, μαζί με τη διόρθωση των εργαστηριακών δεικτών να συνειδητοποιεί ότι πρόκειται για μια θεραπεία που δεν του προσφέρει μόνο τη ζωή αλλά τον βοηθάει, μετά δυο τρεις μήνες θεραπείας, να ενταχθεί σε σημαντικό βαθμό στην κοινωνία. Γεγονός που έχει να κάνει πάντα με την ηλικία του ασθενούς. Αλλο περιμένεις από τον Φώτη που είναι τριάντα χρονών παιδί και άλλο από έναν που αρχίζει την αιμοκάθαρση στα ογδόντα. Ο στόχος είναι ξεκινώντας και ισορροπώντας την αιμοκάθαρση να μπορείς να κάνεις αυτά που έκανες πριν αρρωστήσεις, σε έναν διαφορετικό βέβαια βαθμό.
Θ.Ν.: Κύριε Διαμαντόπουλε, θα θέλατε να μας αναφέρετε ένα συγκινητικό περιστατικό που σας έχει συμβεί στα επτά χρόνια της αιμοκάθαρσης και το γνωρίζετε μόνο εσείς;
Φ.Δ.: Το πρωί που με πήραν στο τηλέφωνο και μου είπαν ότι βρέθηκε μόσχευμα και να πάω για μεταμόσχευση. Εχασα τα λόγια μου, δεν μπορούσα να μιλήσω. Σκεπτόμουν ότι την ίδια στιγμή κάποιος είχε χαθεί και είχε δώσει τα όργανά του για να τα πάρει ένας άλλος και αυτό έπρεπε να συνδυαστεί στη συνείδησή μου με τη μεγάλη χαρά που ένιωθα μέσα μου, με αποτέλεσμα να μην ξέρω στην ουσία τι να κάνω και πώς να αντιδράσω. Αν και μου είχαν πει οι γιατροί τι ακριβώς γίνεται όταν βρεθεί το μόσχευμα, ένιωθα εκείνη τη στιγμή όπως ένας άνθρωπος που δεν καταλαβαίνει τι του συμβαίνει. Πρόκειται ωστόσο για μια στιγμή που θα τη θυμάμαι για πάντα. Ξέρετε τι σημαίνει να σώζεσαι χάρη σε έναν άνθρωπο που χάθηκε λίγες ώρες πριν και δεν τον γνώριζες έστω και ελάχιστα; Δεν γίνεται δηλαδή να επαναφέρεις στο μυαλό σου τη μορφή του, τις κινήσεις του, κάτι λίγο έστω. Και προπαντός το γεγονός ότι ούτε ο ίδιος θα μπορούσε να σχηματίσει στο μυαλό του την εικόνα του ανθρώπου που επρόκειτο να σωθεί εξαιτίας του. Πώς να χαρακτηρίσεις αυτή την «επικοινωνία» –τη σωτήρια για τον έναν –ανάμεσα σε δύο ανθρώπους που θα μείνουν άγνωστοι μεταξύ τους στους αιώνες των αιώνων;
Θ.Ν.: Τελικά, έγινε μεταμόσχευση;
Φ.Δ.: Εγινε αλλά δεν πήγε καλά. Αυτό όμως δεν έχει σημασία, είναι άσχετο με το ηθικό θέμα που συζητάμε.
Θ.Ν.: Αιμοκάθαρση γίνεται και σε μεγάλες ηλικίες;
Γ.Σ.: Δεν υπάρχει ανώτατο όριο στην αιμοκάθαρση. Θα σας πω ένα περιστατικό που μου έχει κάνει τρομερή εντύπωση. Οταν ήμουν διευθυντής στο ΝΙΜΤΣ, με φώναξαν και είδα μια γιαγιά που ήταν 94 χρονών. Διαπιστώθηκε ότι είχε ουραιμικό κώμα, ήταν δηλαδή στο τελικό στάδιο της χρόνιας νεφρικής νόσου. Τη συνόδευαν παιδιά, εγγόνια, δισέγγονα. Προβληματίστηκα αν βάζεις ή δεν βάζεις μια γυναίκα 94 χρονών στην αιμοκάθαρση. Ρωτάω λοιπόν τους συγγενείς της πώς ήταν η γιαγιά πριν από έναν μήνα ή και πριν από δεκαπέντε ακόμη ημέρες. Μου είπαν πως η γιαγιά μαγείρευε, έκανε τις δουλειές του σπιτιού. Τη βάλαμε λοιπόν στην αιμοκάθαρση και η γιαγιά συνήλθε. Μόλις συνήλθε, εντάχθηκε σε πρόγραμμα χρόνιας αιμοκάθαρσης. Επειτα από κανένα τρίμηνο έφτιαχνε και μας έφερνε στη μονάδα γλυκά του κουταλιού. Εζησε τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Οπως βλέπετε η ηλικία δεν παίζει ρόλο. Δεν ξέρω αν απάντησα στην ερώτησή σας.
Τελευταία Νέα