Εδώ και δεκαετίες η μελέτη της ιστορίας έχει στραφεί σε κοινωνικές ομάδες, φαινόμενα και διαδικασίες που δεν κατέχουν κεντρική θέση στην επίσημη ιστορία, αλλά που επιτρέπουν να κατανοήσουμε καλύτερα τις κοινωνίες του παρελθόντος και τους μηχανισμούς κυριαρχίας
Τασούλα Βερβενιώτη ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣΙΣΤΟΡΙΑΣ

Η ΔΕΚΑΕΤΙΑΤΟΥ1940

ΜΕΣΑΑΠΟΤΑΑΡΧΕΙΑ ΤΟΥΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΡΥΘΡΟΥΣΤΑΥΡΟΥ ΕΚΔ. ΜΕΛΙΣΣΑ Tο βιβλίο- λεύκωμα παρουσιάζει την εμπειρία της Κατοχής και του Εμφυλίου από την πλευρά των «αμάχων», δηλαδή των εσωτερικών προσφύγων, των πολιτικών κρατουμένων, των ανηλίκων στις παιδοπόλεις. Η έρευνα της Τ. Βερβενιώτη στα αρχεία του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού συμπληρώνεται με πλούσιο και αδημοσίευτο φωτογραφικό υλικό. Αυτή η ιδιαίτερα καλαίσθητη έκδοση αποτελεί μια πολύτιμη προσθήκη στη μελέτη της δεκαετίας του 1940 αλλά και συγκλονιστική, λόγω της αμεσότητάς του υλικού της, αποτύπωση της κοινωνικής εμπειρίας της εποχής.

Μαντώ ΝταλιάνηΚαραμπατζάκη ΠΑΙΔΙΑΣΤΗΔΙΝΗ ΤΟΥΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥΠΟΛΕΜΟΥ

1946-1949, ΣΗΜΕΡΙΝΟΙ ΕΝΗΛΙΚΕΣ, ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ ΕΚΔ. ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΠΕΝΑΚΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΗΣ Ι.Μ.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ Μια πρωτοποριακή έρευνα, και η μοναδική που διαθέτουμε, σχετικά με την επίδραση του εγκλεισμού στα παιδιά των γυναικών πολιτικών κρατουμένων του Εμφυλίου. Η ερευνήτρια μελέτησε τα παιδιά σε πρώτη φάση το 1949-1950, όταν ήταν και η ίδια κρατούμενη στις φυλακές Αβέρωφ και, σε δεύτερη φάση, τη δεκαετία του 1980, για να διαπιστώσει τις μακροχρόνιες συνέπειες του τραύματος της φυλακής και του αποχωρισμού από τη μητέρα. Η ίδια ήταν παιδοψυχίατρος και αυτή η, σπάνια σε διεισδυτικότητα και τεκμηρίωση, έρευνα αποτέλεσε ένα έργο ζωής.

Νίκος Μαραντζίδης ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣΕΛΛΑΔΑΣ

(ΔΣΕ), 1946-1949

ΕΚΔ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Είναι ευρύτερα γνωστό ότι ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος έχει προκαλέσει έναν άλλον άτυπο «εμφύλιο» στην επιστημονική κοινότητα. Ο Ν. Μαραντζίδης σε αυτό το βιβλίο του ασχολείται με τον έναν από τους δύο πρωταγωνιστές του Εμφυλίου. Εξετάζει, μεταξύ άλλων, την κοινωνική σύνθεση του Δημοκρατικού Στρατού, την οργάνωση και την τακτική του, την ιεραρχία και την ιδεολογία του, την υλική βοήθεια από τις σοσιαλιστικές χώρες. Ο στόχος της «απομυθοποίησης» του Δημοκρατικού Στρατού οδηγεί τον συγγραφέα σε απόψεις και συμπεράσματα που απηχούν το γενικότερο «πολεμικό» κλίμα της συζήτησης για τη δεκαετία του 1940.

Γιώργος Μαργαρίτης ΠΡΟΑΓΓΕΛΙΑ

ΘΥΕΛΛΩΔΩΝΑΝΕΜΩΝ…

Ο ΠΟΛΕΜΟΣΣΤΗΝΑΛΒΑΝΙΑ ΚΑΙΗΠΡΩΤΗΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣΚΑΤΟΧΗΣ ΕΚΔ. ΒΙΒΛΙΟΡΑΜΑ Ο Γ. Μαργαρίτης σε αυτήν τη συμπληρωμένη και ανεπτυγμένη εκδοχή ενός παλαιότερου βιβλίου του, εξετάζει τις κοινωνικές εξελίξεις που οδήγησαν στην εμφάνιση της εαμικής Αντίστασης. Ο πόλεμος στην Αλβανία και η συνθηκολόγηση, η πείνα στην Αθήνα τον χειμώνα του 1941-42, οι κινητοποιήσεις στις πόλεις για την επιβίωση, η προσπάθεια της δωσίλογης κυβέρνησης να φορολογήσει την αγροτική παραγωγή και οι αντιδράσεις που συνάντησε, η απουσία των αστικών πολιτικών κομμάτων δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί μετά το φθινόπωρο του 1942 ένα μαζικό κίνημα Αντίστασης στις πόλεις και την ύπαιθρο.

Αριστοτελία Πελώνη ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΡΕΑΛΙΣΜΟΥ

Η ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ 1963-1976

ΕΚΔ. ΠΟΛΙΣ Οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις έχουν αποτελέσει το αντικείμενο πολλών ιστορικών και πολιτικών επιστημόνων. Η νέα αυτή μελέτη διαφέρει, καθώς θέτει στο επίκεντρο της ανάλυσής της όχι την ελληνική αλλά την αμερικανική πλευρά. Η Α. Πελώνη υποστηρίζει ότι ενώ η αμερικανική εξωτερική πολιτική απέναντι στην Ελλάδα βασίστηκε στην ορθολογική- ρεαλιστική επιλογή της εξυπηρέτησης των εθνικών συμφερόντων της, εν τούτοις επηρεάστηκε από τον αντικομμουνισμό με συνέπεια να οδηγηθεί σε λανθασμένες εκτιμήσεις και πολιτικές, ιδιαίτερα αναφορικά με τη δικτατορία των συνταγματαρχών. Ρeter Εarle ΚΟΥΡΣΑΡΟΙ ΤΗΣΜΑΛΤΑΣΚΑΙ ΤΗΣΜΠΑΡΜΠΑΡΙΑΣ

ΕΚΔ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Για αιώνες το θαλάσσιο εμπόριο στη Μεσόγειο αντιμετώπιζε την απειλή των κουρσάρων, οι οποίοι διέφεραν από τους πειρατές καθ΄ ότι δρούσαν με την άδεια των τοπικών ηγεμόνων. Το βιβλίο εστιάζει στους πιο γνωστούς κουρσάρους, τους μουσουλμάνους της Β. Αφρικής και τους χριστιανούς της Μάλτας, και συνδέει τον οικονομικό ανταγωνισμό για την κυριαρχία στους θαλάσσιους δρόμους με τη θρησκευτική αντιπαλότητα ανάμεσα στον Χριστιανισμό και το Ισλάμ. Εάν οι κουρσάροι εξάπτουν τη φαντασία, ο συγγραφέας σχηματίζοντας τις «προσωπογραφίες» πέντε κουρσάρων μάς επιβεβαιώνει γιατί συμβαίνει αυτό.

Διονυσία Γιαλαμά ΕΛΛΗΝΙΔΕΣΜΑΓΙΣΣΕΣ ΣΤΗΒΕΝΕΤΙΑ

16ος-18οςΑΙΩΝΑΣ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ Το κυνήγι των μαγισσών γνώρισε τρομερή εξάπλωση στην Ευρώπη μεταξύ 1450 και 1650 και είχε ως συνέπεια να θανατωθούν χιλιάδες γυναίκες, κυρίως πόρνες, υπηρέτριες και ζητιάνες. Σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο, η συγγραφέας εξετάζει τις δίκες της Ιεράς Εξέτασης της Βενετίας κατά Ελληνίδων που ζούσαν στην πόλη για να ανασυνθέσει τον μηχανισμό των διώξεων (καταγγελίες, ανακρίσεις, ποινές κ.λπ.). Κυρίως, όμως, η συγγραφέας εστιάζει την προσοχή της στην ιδιότητα της «μάγισσας», η οποία σταδιακά συνδέθηκε γενικότερα με την Ελληνίδα και τη γυναίκα «ελευθερίων ηθών», για να εμβαθύνει στα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις της εποχής.

Γκερντ Σβέρχοφ Η ΙΕΡΑΕΞΕΤΑΣΗ

ΔΙΩΞΕΙΣΑΙΡΕΤΙΚΩΝΚΑΤΑ ΤΟΝΜΕΣΑΙΩΝΑΚΑΙΤΟΥΣ ΝΕΩΤΕΡΟΥΣΧΡΟΝΟΥΣ ΕΚΔ. ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ Η σύντομη μελέτη του γερμανού ιστορικού έχει στόχο την εισαγωγή του ευρύτερου κοινού στην ιστορία του θεσμού της Ιεράς Εξέτασης. Πέραν αυτού, όμως, επιδιώκει και να καταρρίψει αρκετούς από τους μύθους που την περιβάλλουν. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι η Ιερά Εξέταση δεν ήταν παντοδύναμη, δεν ήταν ο μοναδικός θεσμός που εργαλειοποίησε τη θρησκεία για να διώξει πολιτικούς αντιπάλους και η σκληρότητά της δεν διέφερε πολύ από αυτήν των άλλων δικαστηρίων ή των προτεσταντών. Χωρίς να επιδιώκει να εξωραΐσει την Ιερά Εξέταση, ο συγγραφέας παρουσιάζει μια νέα ιστορική προσέγγιση του θεσμού. Ελένη Ιωαννίδου (επιμ.) Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Η ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΣΤΗΝΠΟΛΗ(1920-1940) ΕΚΔ. ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ Σχεδόν ο μισός πληθυσμός της Θεσσαλονίκης στον Μεσοπόλεμο ήταν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο. Η εγκατάστασή τους άλλαξε ριζικά τη φυσιογνωμία της πόλης που μόλις μία δεκαετία πιο πριν είχε ενταχθεί στο ελληνικό κράτος. Ο συλλογικός τόμος ανιχνεύει τις ποικίλες αλλαγές που σημειώθηκαν στην αρχιτεκτονική και την πολεοδομία, την οικονομία και τις επαγγελματικές δραστηριότητες, την πολιτική κουλτούρα και τις κοινωνικές σχέσεις και μας υπενθυμίζει το μεγάλο κενό που εξακολουθεί σήμερα να υπάρχει στην επιστημονική έρευνα έπειτα από τόσες δεκαετίες.

Ιακώβ Σιμπή- Καρίνα Λάμψα Η ΖΩΗΑΠ΄ ΤΗΝΑΡΧΗ

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝΕΒΡΑΙΩΝΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ(1945-1948) ΕΚΔ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Αν και η βιβλιογραφία για την εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων στη διάρκεια της Κατοχής διαρκώς εμπλουτίζεται, πολύ λίγα είναι γνωστά για την τύχη όσων επέζησαν. Μετά τη ναζιστική βαρβαρότητα και την καταστροφή του πολέμου, χιλιάδες Ελληνες Εβραίοι, όπως και οι άλλοι Εβραίοι της Ευρώπης, αναζήτησαν μια νέα πατρίδα στην Παλαιστίνη. Αυτό δεν ήταν τυχαίο (την οργάνωση της μετανάστευσης ανέλαβαν εβραϊκές οργανώσεις) αλλά ούτε και εύκολο (λόγω της αντίδρασης των Βρετανών). Οι δύο συγγραφείς εξιστορούν το μακρύ ταξίδι προς τη μυθική πατρίδα μέσα από ένα πλήθος προφορικών και γραπτών πηγών.

Γιώργος Λιόλιος ΣΚΙΕΣΤΗΣΠΟΛΗΣ

ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥΔΙΩΓΜΟΥ ΤΩΝΕΒΡΑΙΩΝΤΗΣΒΕΡΟΙΑΣ ΕΚΔ. ΕΥΡΑΣΙΑ Η μοίρα των Εβραίων της Βέροιας δεν ήταν διαφορετική από αυτήν των υπόλοιπων Ελλήνων Εβραίων. Από τους περίπου 600 Εβραίους που ζούσαν στη Βέροια στην Κατοχή, οι 460 συνελήφθησαν από τους ναζί στα τέλη του Απριλίου 1943, μεταφέρθηκαν στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια εκτοπίστηκαν στο Αουσβιτς, όπου και εξοντώθηκαν. Ο συγγραφέας συνθέτει ένα χρονικό του διωγμού των Εβραίων της Βέροιας αξιοποιώντας την πλούσια βιβλιογραφία και παραθέτοντας γραπτές ή προφορικές μαρτυρίες των λίγων Εβραίων της Βέροιας που διέφυγαν και επέζησαν.

Νathalie Clayer OΙΑΠΑΡΧΕΣ ΤΟΥΑΛΒΑΝΙΚΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ

ΕΚΔ. ΙΣΝΑΦΙ Ο αλβανικός εθνικισμός εμφανίστηκε αργότερα από τους υπόλοιπους εθνικισμούς στα Βαλκάνια αλλά αναπτύχθηκε σε στενή συνάφεια μαζί τους. Η μελέτη της γαλλίδας ιστορικού εξετάζει τον «αλβανισμό» στο ευρύτερο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης της οθωμανικής αυτοκρατορίας, της εξάπλωσης του εθνικισμού στις γειτονικές χώρες, της δημιουργίας μηχανισμών και διαδικασιών συλλογικής ταύτισης και της διάχυσής τους στον αγροτικό πληθυσμό. Μια εξαιρετική, συνθετική μελέτη που, ας μην ξεχνάμε, αφορά την κατασκευή της εθνικής ταυτότητας εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών που ζουν στην Ελλάδα.

Κατερίνα Τσέκου ΠΡΟΣΩΡΙΝΩΣ

ΔΙΑΜΕΝΟΝΤΕΣ…

ΕΛΛΗΝΕΣΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣΣΤΗΛΑΪΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ (1948-1982) ΕΚΔ. ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ Το τέλος του Εμφυλίου ήταν για χιλιάδες αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού η αρχή μιας νέας μακρόχρονης περιπέτειας. Το βιβλίο της Κ. Τσέκου είναι μια ολοκληρωμένη μελέτη που αφορά την εγκατάσταση, τις συνθήκες διαβίωσης, την πολιτική ζωή των πολιτικών προσφύγων, την ενεργοποίηση του κρατικού μηχανισμού της Βουλγαρίας και τις σχέσεις μεταξύ των δύο κομμουνιστικών κομμάτων. Το βιβλίο βασισμένο σε πλούσια αρχειακή έρευνα είναι μία από τις πρώτες επιστημονικές μελέτες για τους πολιτικούς πρόσφυγες.

Τελευταία Νέα