Η σκιά του στρατοπέδου των πολιτικών κρατουμένων έπεφτε βαριά πάνω στη Λέρο και πέρασαν αρκετά χρόνια μέχρι να ξεθωριάσουν οι άσχημες μνήμες και να αποκατασταθεί το νησί στη συνείδηση των Ελλήνων από τόπο εξορίας σε ένα πανέμορφο νησί της Δωδεκανήσου με πεντακάθαρες γαλάζιες αμμουδιές και σημαντικά αξιοθέατα.


Αν και η Αγία Μαρίνα είναι το δεύτερο φυσικό λιμάνι του νησιού, πολλοί επισκέπτες αρχίζουν την εξερεύνηση από τον οικισμό της. Κατά μήκος της προκυμαίας του λιμανιού τα εστιατόρια και τα μοντέρνα καφέ είναι αρκετά και όταν το βράδυ ο κόσμος καταλαμβάνει τα τραπεζάκια δίνει την αίσθηση ενός πολύβουου κοσμοπολίτικου οικισμού. Περπατώντας όμως στα στενά δρομάκια, παρατηρείς μέσα από τις ανοιχτές αυλόπορτες τους Λεριώτες, άλλοτε μοναχικούς να απολαμβάνουν τη γαλήνη ανάμεσα στις πολύχρωμες γλάστρες των κήπων τους και άλλοτε να κουβεντιάζουν με τους γείτονες πίνοντας καφεδάκι.

Η βόλτα στην Αγία Μαρίνα θα σου γνωρίσει τα όμορφα νεοκλασικά αρχοντικά, τα κατάλευκα σπίτια με τις διακοσμητικές μπορντούρες στους τοίχους, αλλά και τα ταπεινά μα νοικοκυρεμένα σπιτάκια. Περπατώντας, χωρίς καν να το καταλάβεις (αφού πλέον έχουν ενωθεί οι τρεις οικισμοί Αγία Μαρίνα, Πλάτανος και Παντέλι), θα βρεθείς στον Πλάτανο που είναι η πρωτεύουσα του νησιού. Στην κορυφή του λόφου Απιτύκι με τους γραφικούς ανεμόμυλους στέκει επιβλητικό το Βυζαντινό Κάστρο, που πήρε τη σημερινή μορφή του από τους Ιωαννίτες Ιππότες. Έτσι, για να το επισκεφθείς, θα ανέβεις σιγά σιγά πάνω από 300 σκαλοπάτια και εκείνο θα σε ανταμείψει με τη μαγευτική θέα που φτάνει μέχρι τον όρμο του Παντελιού. Πριν αποφασίσεις να κατέβεις, θα προσκυνήσεις την Παναγία Κυρά του Κάστρου με τη θαυματουργή εικόνα και θα επισκεφθείς το μουσείο. Αν τύχει και πας νωρίς το πρωί στο Παντέλι θα ανταμώσεις με τις ψαρόβαρκες που δένουν στο μικρό λιμανάκι, φέρνοντας φρέσκο ψάρι που θα απολαύσεις το βραδάκι στα ταβερνάκια του γραφικού χωριού. Τις επόμενες ημέρες θα επισκεφθείς το Λακκί- το κύριο λιμάνι του νησιού- για να θαυμάσεις την πρότυπη ιταλική αρχιτεκτονική σε όσα κτίσματα ανέγειραν οι Ιταλοί. Στα Άλιντα το σκηνικό αλλάζει, αφού πρόκειται για κοσμοπολίτικο οικισμό με όμορφα ξενοδοχεία, φινετσάτα εστιατόρια και μεγάλη οργανωμένη αμμώδη παραλία με τιρκουάζ νερά. Το Παρθένι από τα αρχαία χρόνια υπήρξε ιερός τόπος, όπως μαρτυρούν τα ερείπια του αρχαίου ναού της Αρτέμιδος. Εκεί, στον όρμο που προστατεύεται από το νησάκι Αρχάγγελος, στο μικρό εκκλησάκι της Αγίας Κιουράς ή Ματρώνας , οι αγιογραφίες με τα ζωηρά χρώματα και τις μοντέρνες φόρμες, ζωγραφισμένες από τους καλλιτέχνες- πολιτικούς κρατούμενους την περίοδο της δικτατορίας, Αντώνη Καραγιάννη, Κυριάκο Τσακίρη και Τάκη Τζανετέα, θα σου θυμίσουν ότι καμιά δικτατορία δεν μπορεί να φιμώσει το ελεύθερο πνεύμα της τέχνης.