Σκιές στον θάνατο Mιλόσεβιτς

Ερωτηματικά προκαλεί ο θάνατος του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς στη Χάγη.

Αυτοκτόνησε, τον σκότωσαν ή πέθανε από φυσικά αίτια; Το μυστήριο πύκνωσε χθες

το βράδυ, όταν κυκλοφόρησαν πληροφορίες ότι είχαν βρεθεί στο αίμα του ίχνη

ενός φαρμάκου που χρησιμεύει για την αντιμετώπιση της λέπρας και της

φυματίωσης.

H πληροφορία ήρθε από την κρατική ραδιοτηλεόραση της Ολλανδίας και ως πηγή

αναφερόταν ένας «σύμβουλος» του δικαστηρίου του ΟΗΕ για τα εγκλήματα πολέμου,

χωρίς να κατονομάζεται. Οι γιατροί φέρεται να είχαν βρει ίχνη του φαρμάκου

όταν προσπαθούσαν να καταλάβουν γιατί δεν λειτουργούσαν τα φάρμακα που του

έδιναν κατά της υπέρτασης – η τελευταία εξέτασή του είχε γίνει τον Ιανουάριο.

Ολλανδοί ιατροδικαστές πραγματοποίησαν χθες νεκροψία και τοξικολογικά τεστ εν

μέσω καταγγελιών ότι ο Μιλόσεβιτς, ο οποίος βρέθηκε νεκρός το πρωί του

Σαββάτου στο κρεβάτι του στη φυλακή του ΟΗΕ κοντά στη Χάγη, φοβόταν πως τον

δηλητηρίαζαν. Το δικαστήριο ανακοίνωσε πως δεν υπάρχουν εξωτερικές ενδείξεις

πως αυτοκτόνησε ή πως ο θάνατός του δεν οφείλεται σε φυσικά αίτια και

επισήμανε ότι ο Μιλόσεβιτς έπασχε εδώ και χρόνια από καρδιακά προβλήματα και

υπέρταση. Πίεζε μάλιστα να του επιτραπεί να πάει για ιατρική θεραπεία στη

Μόσχα, όπου ζει η οικογένειά του – η τελευταία φορά που είχε διατυπώσει το

αίτημα αυτό ήταν τον περασμένο μήνα, αλλά απορρίφθηκε. Σύμφωνα με τη σερβική

τηλεόραση, πάντως, οι παθολόγοι που εξέτασαν τον νεκρό στη Χάγη διαπίστωσαν

ότι απεβίωσε από «καρδιακή προσβολή».

H επιστολή

Ο νομικός σύμβουλός του, ο Ζντένκο Τομάνοβιτς, δήλωσε πως ο Μιλόσεβιτς

ανησυχούσε σοβαρά ότι τον δηλητηρίαζαν και έδειξε στους δημοσιογράφους μια

εξασέλιδη επιστολή που ο υπόδικος είχε γράψει την Παρασκευή – μια μέρα πριν

από τον θάνατό του – και ήθελε να τη στείλει στις ρωσικές αρχές. Στην επιστολή

αυτή ανέφερε πως στο αίμα του είχαν βρεθεί ίχνη «βαρέος φαρμάκου» – εννοώντας

πιθανότατα τα ίχνη του φαρμάκου για τη λέπρα και τη φυματίωση. Ο πρώην ειδικός

απεσταλμένος στα Βαλκάνια Ντέιβιντ Όουεν επισήμανε πάντως πως ο πατέρας και η

μητέρα του Μιλόσεβιτς ήταν αμφότεροι αυτόχειρες και πρόσθεσε πως ο πρώην

ισχυρός άνδρας της Σερβίας μπορεί να αφαίρεσε μόνος του τη ζωή του τώρα, πριν

το δικαστήριο επιβάλει στενότερη παρακολούθησή του, καθώς πλησίαζε η ώρα της

ετυμηγορίας. «Μπορεί να θεώρησε τη στιγμή κατάλληλη για να αυτοκτονήσει, να

πάρει κάποιας μορφής δηλητήριο», δήλωσε ο Όουεν στη βρετανική τηλεόραση.

Χθες στη Σερβία, εκτός από μια συγκέντρωση μιας εκατοστής ηλικιωμένων

αμετανόητων οπαδών του στα γραφεία του Σοσιαλιστικού Κόμματος, δεν υπήρξαν

δημόσιες συναισθηματικές εκδηλώσεις για τον εκλιπόντα. Αυτοί για τους οποίους

ο Μιλόσεβιτς ήταν ήρωας «ήταν μειοψηφία πριν από δέκα χρόνια, για να μη

μιλήσουμε για σήμερα», σχολίασε ο πρώην πρωθυπουργός Ζόραν Ζίβκοβιτς, την ώρα

που κατέθετε στεφάνι στη μνήμη του Ζόραν Τζίντζιτς. Συνέπεσε χθες να είναι η

τρίτη επέτειος από τη δολοφονία του μεταρρυθμιστή Σέρβου πρωθυπουργού που είχε

βοηθήσει στην ανατροπή του Μιλόσεβιτς και η κρατική τηλεόραση επέλεξε αυτή την

είδηση για να ξεκινήσει το πρωινό δελτίο της. Το σερβικό κράτος έχει επιλέξει

ποιον ηγέτη θα ήθελε να θυμάται ο λαός.

Το δικαστήριο

Ο θάνατος του Μιλόσεβιτς θεωρείται πλήγμα για το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο,

αφού σημαίνει πως δεν θα υπάρξει δικαστική ετυμηγορία γι’ αυτόν. Εις βάρος του

είχαν απαγγελθεί 66 κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου, περιλαμβανομένου εκείνου

της γενοκτονίας, στην Κροατία, τη Βοσνία και το Κόσοβο, κατά τη βίαιη διάλυση

της Γιουγκοσλαβίας στη δεκαετία του 1990. Συνελήφθη το 2001 και η δίκη του

άρχισε τον Φεβρουάριο του 2002. Ήταν ο πρώτος εν ενεργεία αρχηγός κράτους εις

βάρος του οποίου απαγγέλθηκαν κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου. «Είναι πολύ

κρίμα για τη Δικαιοσύνη που η δίκη δεν θα ολοκληρωθεί και δεν θα υπάρξει

ετυμηγορία», δήλωσε η εισαγγελέας Κάρλα Ντελ Πόντε. Ο θάνατος του Μιλόσεβιτς

«στερεί τα θύματα από τη δικαιοσύνη την οποία έχουν ανάγκη και η οποία τους

αξίζει».

«Δεν θα με σπάσουν· θα τους νικήσω όλους»

TI ΘΑ ΓΙΝΕΙ με την κηδεία; H χήρα του Μιλόσεβιτς, η Μιριάνα Μάρκοβιτς,

και ο γιος τους, ο Μάρκο, έχουν διαφύγει στη Ρωσία, δεν μπορούν να επιστρέψουν

στη Σερβία επειδή θα συλληφθούν και θέλουν να γίνει η ταφή του Μιλόσεβιτς στη

Ρωσία. Ο αδελφός του Μιλόσεβιτς, ο Μπόρισλαβ, που ζει επίσης στη ρωσική

πρωτεύουσα, λέει όμως ότι ο εκλιπών πρέπει να θαφτεί «στη χώρα του, γιατί

είναι γιος της Σερβίας». Και το Σοσιαλιστικό Κόμμα θέλει να θάψει τον πρώην

αρχηγό του είτε ως ήρωα στο Βελιγράδι είτε στη γενέτειρά του, το Ποζάρεβατς,

και η κηδεία του να μετατραπεί σε «μια τεράστια πολιτική εκδήλωση υποστήριξης

στις πολιτικές του». Το κόμμα έδωσε άλλωστε ήδη από χθες τον τόνο, όταν ένα

στέλεχός του, ο Μίλοραντ Βούτσελιτς, δήλωσε αφηγούμενος μια τηλεφωνική

συνομιλία που είχε μαζί του το βράδυ της Παρασκευής, πως ο Μιλόσεβιτς ήταν

«ανυπότακτος» ώς το τέλος. «Μου είπε, “μην ανησυχείς. Δεν θα με καταστρέψουν

ούτε θα με σπάσουν. Θα τους νικήσω όλους”. Ήταν όμως φανερό πως ήταν

άρρωστος».

«Το δικαστήριο τελικώς δεν θα τον κρίνει. Θα τον κρίνει ως αυστηρός κριτής η

Ιστορία», υπογραμμίζεται σε ανακοίνωση που εξέδωσε χθες στην Αθήνα το

υπουργείο Εξωτερικών. Το μεγάλο ζητούμενο σήμερα στα Βαλκάνια, προστίθεται,

«είναι η αξιοποίηση κάθε δυνατότητας για την οικοδόμηση ενός ευρωπαϊκού

μέλλοντος ειρηνικής συνύπαρξης, σταθερότητας και ανάπτυξης για όλους».

Το «αντίο» του Βελιγραδίου

Ο ΡΑΔΙΟΣΤΑΘΜΟΣ Β92, ο πιο ελεύθερος και ανοικτός της σερβικής

πρωτεύουσας, κατακλύστηκε χθες από μηνύματα – συλλυπητήρια, σαρκαστικά,

στοχαστικά, καταδικαστικά, ακόμη και νοσταλγικά. Ήταν το «αντίο» του

Βελιγραδίου στον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς.

* «Ύστατος χαιρετισμός στον μεγαλύτερο τσάρο της εποχής μας» (Κίρο)

* «Τελικά ενώθηκε με τον Τούτζμαν και τον Αλία (Ιζετμπέκοβιτς), τους

ιδεολόγους της καταστροφής της Γιουγκοσλαβίας. H αγία τριάδα των Βαλκανίων

βρίσκεται στην Κόλαση» (ανυπόγραφο)

* «Τα πιο εγκάρδια συλλυπητήριά μου στη χήρα. Το κακό είναι

μπούμερανγκ: επιστρέφει» (Νεμάνια)

* «Λυπάμαι. Μου έκλεψε τη νιότη, κι όμως λυπάμαι» (Ντάνε)

* «Τρομερό που πέθανε. Χωρίς να έχει καταδικαστεί» (Μάρκο)

* «Ύστατος χαιρετισμός στον πρόεδρο. Ας ασχοληθούν εκεί πάνω μαζί του,

για μας 15 χρόνια ήταν αρκετά» (Μίζε)

* «Δεν άξιζε να πεθάνει έτσι, χωρίς να δει αυτό που κατάφερε: την

καταστροφή στη Βοσνία, το Κόσοβο. Έπρεπε να δικαστεί στο Βελιγράδι και να

πληρώσει γι’ αυτό που έκανε σε μας, τους Σέρβους» (Κανένας)

* «Πέθανε. Ας ελπίσουμε πως μετενσάρκωση δεν υπάρχει» (Αλεξάντερ από το

Σομπόρ)

* «Είναι μια τεράστια τραγωδία, αλλά χωρίς κάθαρση. Λυπάμαι; Είμαι 33

ετών, πέρασα πολλά απ’ αυτά αγωνιζόμενη εναντίον του. Ναι, λυπάμαι. Λυπάμαι

που θα επωφεληθούν απ’ αυτή την κατάσταση για να τον ανακηρύξουν μάρτυρα. Και

όπως συνηθίζουμε εμείς, σύντομα όλοι θα ξεχάσουν αυτά που έκανε» (Άννα)

* «Έφυγε όπως το ήθελε: ως αυτοδίδακτος ήρωας» (Ντούγια)

* «Τον σκότωσαν, όλοι είδαμε πώς, σιγά-σιγά και συστηματικά. Πολέμησε

σαν λιοντάρι» (Μπράνκο)

* «Αναπαύσου εν ειρήνη και μακριά από την Κάρλα (Ντελ Πόντε)» (Ένας

πρόσφυγας)

* «Ήμουν ανέκαθεν αντίπαλός του. Αλλά τώρα είμαι πεισμένος πως σε

μερικά πράγματα είχε δίκιο, το μέλλον θα το αποδείξει» (Στάνκο από την

Πορτογαλία)

* «Δεν μπορώ να το πιστέψω. Είμαι μια υπερήφανη Σέρβα του Κοσόβου.

Χαιρετίζω τον πρόεδρο. Στη Χάγη απέδειξε το μεγαλείο του» (Μπιλιάνα)

* «Φράνιο, Αδόλφος, Φράνκο, Σλόμπο. Τι ομάδα!» (Τσίλε)

* «Νίκησες πρόεδρε. Πήγαινε στον Παράδεισο. Και χαιρετίσματα στον Τίτο

(Σάσα)

* «Gotov je (τέλειωσε, ιστορικό σύνθημα των διαδηλωτών κατά του

Μιλόσεβιτς). Επιτέλους».