Αναζήτηση
|
|
Είκοσι χρόνια από τότε που η περεστρόικα και η γκλάσνοστ άλλαξαν το πρόσωπο
της Ευρώπης και του κόσμου, ο τελευταίος Σοβιετικός πρόεδρος λέει: «Σήμερα πια
μπορώ να πω πού έκανα λάθος». Πολύ αργά για τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Και για τη
Σοβιετική Ένωση.
Μολονότι πέρασαν τόσα χρόνια, ο απολογισμός της γκλάσνοστ (διαφάνεια) και της
περεστρόικα (ανασυγκρότηση) δυσκολεύει ακόμη τον Γκορμπατσόφ, που στις 11
Μαρτίου 1985 μπήκε στο Κρεμλίνο φέρνοντας έναν αέρα δημοκρατίας και ελευθερίας
στα έξι επόμενα χρόνια που συγκλόνισαν τον κόσμο. Ο ίδιος παραδέχεται στην
εφημερίδα «Ρεπούμπλικα» ότι οι μεταρρυθμίσεις του ήταν μία ευκαιρία που δεν
έφτασε ώς το τέλος. Ποιο ήταν λοιπόν το μοιραίο λάθος της περεστρόικα; «Λάθη
έγιναν πολλά», λέει ο Γκορμπατσόφ. «Έπρεπε να είχαμε βιαστεί. Υπήρξε μια
ασυγχώρητη καθυστέρηση στη μεταρρύθμιση του κομμουνιστικού κόμματος. Δώσαμε
την ευκαιρία στους αντιπάλους μας να οργανωθούν, αυτοί που στο τέλος έκαναν το
πραξικόπημα. Το 1991 ήταν πια πολύ αργά».
Υπήρχαν χιλιάδες προβλήματα που φαίνονταν δευτερεύοντα, αλλά που στην
πραγματικότητα ήταν στρατηγικά, επειδή από αυτά εξαρτιόταν η επιβίωση του
λαού. «Ακόμη και αυτό, το κατάλαβα πολύ αργά», ομολογεί ο Γκορμπατσόφ. «Μιλάω
ας πούμε για την αγορά, κάτι που αγγίζει καθημερινά κάθε οικογένεια. Αυξήσαμε
μισθούς και συντάξεις. Το χρήμα πλημμύρισε μια χώρα όπου έλειπαν από χρόνια τα
εμπορεύματα. Και τότε ακριβώς κατέρρευσε η τιμή του πετρελαίου στα 12 δολάρια.
Οι Αμερικανοί διέθεσαν στην αγορά τα πλεονάσματα των πετρελαίων τους και η
τιμή κατακρημνίστηκε. Τα έσοδά μας από το πετρέλαιο περιορίστηκαν κατά τα δύο
τρίτα. Θα μπορούσαμε να είχαμε διαθέσει χρήματα από την άμυνα για να
αγοράσουμε καταναλωτικά αγαθά. ΄H να αναστείλουμε τις μεταρρυθμίσεις στις
συντάξεις. Όμως δεν μου φάνηκε ανθρωπίνως σωστό να κόψουμε από τους
συνταξιούχους εκείνα τα λίγα χρήματα που μόλις είχαν πάρει στο χέρι».
Οι νέες υποσχέσεις
|
Μιχαήλ Γκορμπατσόφ: «Ίσως το σφάλμα μου ήταν πως ήμουν ουτοπικός»
|
Ο ρωσικός λαός πίστεψε τότε ότι ο Γκορμπατσόφ δεν ήταν σε θέση να διαχειριστεί
την κρίση και έχασε την εμπιστοσύνη του σε αυτόν. Και τότε άρχισαν να
εμφανίζονται νέοι «ήρωες», με νέες υποσχέσεις.
«Δεν μου αρέσει να τους λέω εχθρούς», διευκρινίζει ο τελευταίος Σοβιετικός
ηγέτης. «Προτιμώ να τους λέω αντιπάλους. Από τη μια ήταν ο Γιέλτσιν και η
ωραία συντροφιά του που τα ήθελαν όλα και αμέσως, αλλά που στην πραγματικότητα
ήθελαν μόνο την εξουσία. Και από την άλλη ένα μέρος του κόμματος που, για να
διατηρηθεί στην εξουσία, δεν ήθελε τις αλλαγές. Και οι μεν και οι δε κατάφεραν
να σταματήσουν την περεστρόικα».
Αν άραγε ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ είχε στείλει τον Γιέλτσιν πρεσβευτή στη
Μογγολία, τα πράγματα θα είχαν εξελιχθεί αλλιώς; «Είκοσι χρόνια αργότερα,
μπορώ να πω ναι, έπρεπε να το είχα κάνει. Ίσως το σφάλμα μου ήταν πως ήμουν
ουτοπικός. Έβαζα πάντα πρώτα από όλα τη δημοκρατία. Δεν ήθελα να χρησιμοποιήσω
παλιές μεθόδους».
Ο Γκορμπατσόφ αισθάνεται ότι ο υπόλοιπος κόσμος δεν έκανε αρκετά πράγματα για
να σώσει την περεστρόικα, μολονότι, όπως πιστεύει ο ίδιος, αυτή θα μπορούσε να
αλλάξει όχι μόνο τη Σοβιετική Ένωση αλλά ολόκληρο τον πλανήτη, βγάζοντας τον
από τον Ψυχρό Πόλεμο, το Τείχος, το Παραπέτασμα. «Οι φίλοι μας οι Αμερικανοί»,
λέει, «θυμούνται τη συνεργασία μόνο όταν δεν έχουν τι άλλο να κάνουν. H
Αμερική αποφασίζει μόνη και κάνει ό,τι υπαγορεύει το συμφέρον της, χωρίς να
αναλαμβάνει δεσμεύσεις έναντι κανενός. Αν η περεστρόικα είχε νικήσει, ο κόσμος
σήμερα θα ήταν διαφορετικός. Αντί γι’ αυτό, έχουμε έναν κόσμο με άγρια
παγκοσμιοποίηση, φτώχεια, καταστροφές στο περιβάλλον, τρομοκρατία».
Έχει πεθάνει λοιπόν ο σοσιαλισμός; «H ιδέα του σοσιαλισμού έρχεται από μακριά,
από τον Χριστό, και δεν θα πεθάνει ποτέ».
ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΥΤΙΝ
«Έχει μπροστά του την πραγματικότητα»
OTAN ΜΙΛΑΕΙ για τη σημερινή Ρωσία, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ οργίζεται,
θυμώνει, ιδιαίτερα όταν δημοσιογράφοι τον ρωτούν για την παντοδυναμία του
Πούτιν. «Ο κόσμος δεν φαίνεται να καταλαβαίνει», λέει στην εφημερίδα
«Γκάρντιαν». «Όμως ο Πούτιν έχει μπροστά του την πραγματικότητα». Παρά τις
ανησυχίες του «για την επίθεση που δέχονται τα μέσα ενημέρωσης» στη Ρωσία, ο
Γκορμπατσόφ υποστηρίζει ότι το γεγονός πως τα δύο τρίτα των Ρώσων ζουν σήμερα
μέσα στη φτώχεια σημαίνει ότι «μερικές φορές, κάποια συγκεκριμένα και σχετικώς
αυταρχικά μέτρα μπορεί να είναι αναγκαία».
Το χρονικό της πτώσης
*1985. Μετά τον θάνατο του Τσερνιένκο, η γεροντοκρατία του ΚΚΣΕ
τοποθετεί στο πόστο του τον Γκορμπατσόφ, 54 ετών.
*1986. Τη χρονιά της καταστροφής του Τσερνόμπιλ, Γκορμπατσόφ και Ρίγκαν
έχουν το πρώτο τους τετ α τετ για τα πυρηνικά.
*1987. Ο Γιέλτσιν, κομματικός γραμματέας της Μόσχας, αποπέμπεται από το
Πολιτικό Γραφείο για επικριτικά σχόλια κατά του Γκορμπατσόφ.
*1988. Πόλεμος Αζέρων και Αρμενίων για το Ναγκόρνο Καραμπάχ. H Εσθονία,
η Λιθουανία και η Λετονία κηρύσσουν την ανεξαρτησία τους από τη Μόσχα.
*1989. Στις πρώτες πολυκομματικές εκλογές, το Κομμουνιστικό Κόμμα
ηττάται. Ο στρατός επεμβαίνει για να αποτρέψει αυτονόμηση της Γεωργίας.
*1990. Τελευταίο συνέδριο του ΚΚΣΕ. Μεγάλη συζήτηση για την οικονομία
της αγοράς.
*1991. Απόπειρα πραξικοπήματος κατά του Γκορμπατσόφ. Αποτρέπεται από
δυνάμεις υπό την ηγεσία του Γιέλτσιν. Όταν ο Γκορμπατσόφ επιστρέφει στο
Κρεμλίνο, η εξουσία έχει αλλάξει χέρια. Σοβιετικές Δημοκρατίες ζητούν την
αυτονομία τους. Ο πρόεδρος Γκορμπατσόφ παραιτείται στις 25 Δεκεμβρίου. H
Σοβιετική Ένωση δεν υπάρχει πια.
