Απόγνωση και μοναξιά για τους ακρίτες στο Τριεθνές του Έβρου

Και ξαφνικά έγιναν γνωστοί σε όλη την Ελλάδα. «Έγιναν κι αυτοί λίγο σταρ»,

όπως λένε. Και μόλις πέρασε ο θόρυβος για τις γνωριμίες με γυναίκες από τη

Βουλγαρία μέσω ειδικού γραφείου στον δήμο, επέστρεψαν στη ρουτίνα τους.

Οι κάτοικοι των 11 κοινοτήτων του Δήμου Τριγώνου στον Έβρο, στα σύνορα με

την Τουρκία και τη Βουλγαρία, για λίγες μέρες «αυτοσαρκάστηκαν», ξέσπασαν και

τώρα έμειναν χαμένοι στην απομόνωση και τα προβλήματά τους να σκέπτονται πώς

θα κυλήσει ο καιρός. Χωρίς υποδομή και στήριξη, οι περισσότεροι έφυγαν. Και

αυτοί που έμειναν σκέπτονται πώς θα ζήσουν. Από τους χιλιάδες νέους έμειναν

ελάχιστοι. Και αυτοί δεν ονειρεύονται έναν γάμο, αλλά πώς θα φύγουν, αφού η

περιοχή τους κάθε μέρα υποβαθμίζεται και τα αδιέξοδα μεγαλώνουν.

Άλλοι αγανάκτησαν. «Ο γάμος είναι προσωπική υπόθεση», λένε και ξαναλένε. Άλλοι

πάλι το αντιμετώπισαν με χαμόγελο. «Έχουν τόσα άλλα προβλήματα…». Πολλοί

όμως το είδαν ως αφορμή για να ακουστεί η περιοχή του Τριγώνου του Έβρου, η

οποία έχει αφεθεί στην τύχη της. Όλοι όμως συμφώνησαν πως οι νέοι φεύγουν και

πως η πρόταση του δημάρχου για την ίδρυση γραφείου, που θα διευκολύνει όσους

θέλουν να παντρευτούν γυναίκες από τη Βουλγαρία, μπορεί να ακούγεται περίεργη,

όμως δείχνει πως αυτή η περιοχή, για να μην εγκαταλειφθεί, θα πρέπει να

δημιουργηθούν νέες οικογένειες. Πώς όμως;

«Είμαι 28 χρόνων. Η δουλειά μου ήταν εδώ, στα Δίκαια. Δεν μπορούσα να πάω στην

Ορεστιάδα για να πιω ένα καφέ. Να δω έναν άνθρωπο. Απέχει 70 χιλιόμετρα. Η

Βουλγαρία 7. Πήγαινα εκεί. Εκεί γνώρισα την Τατιάνα. Τα βρήκαμε.

Παντρευτήκαμε. Τι έπρεπε να κάνω δηλαδή; Είμαστε που είμαστε απομονωμένοι. Αν

δεν κάνεις και οικογένεια…».

Ο κ. Δημήτρης Δημητριάδης είναι από τους πρώτους που παντρεύτηκε γυναίκα από

το Σφίλεγκραντ. Σήμερα έχει έναν γιο και η σύζυγός του είναι έγκυος το

δεύτερο. Τώρα πια δεν σκέφτεται μήπως νιώθει μόνη. Από τότε, το 1994, που

παντρεύτηκε, άλλα 30 κορίτσια από τη γειτονική χώρα έχουν παντρευτεί στην

περιοχή, κάνουν παρέες, δημιουργούν τη δική τους κοινωνία.

Όμως και αυτές, όπως και οι ντόπιοι, διαπιστώνουν μέρα με τη μέρα «πως καλή

είναι η αγάπη, αλλά κάτι θα πρέπει να κάνουν.

Να δουλέψουν. Και τέτοια προοπτική δεν υπάρχει», όπως λέει η κυρία Τατιάνα

Δημητριάδη. Προβληματίζεται τι θα κάνουν τα παιδιά της. Πώς θα τα βγάλουν πέρα.

Για τους 8 χιλιάδες κατοίκους των 11 κοινοτήτων του νεοσύστατου Δήμου Τριγώνου

αυτό είναι το μεγάλο θέμα. Οι νέοι φεύγουν για Αθήνα – Θεσσαλονίκη. Και όσοι

μένουν («και πόσο να μείνουν έτσι;») χάνονται στα χωράφια, χωρίς παρέες, χωρίς

εισόδημα και ας χαρακτηρίζονται από τους πολιτικούς που τους επισκέπτονται

ήρωες.

Και ας ακούνε συχνά ότι «φυλάττουν Θερμοπύλες». Τα πράγματα γι’ αυτούς είναι

πολύ πιο απλά: Δεν υπάρχουν σχολεία. Δεν υπάρχει απασχόληση. Δεν υπάρχουν

νέοι. Τα περιβόητα κίνητρα μπλοκάρονται στην πορεία. Και ένα εργοστάσιο που θα

απασχολούσε 120 άτομα και θα έφτιαχνε ρούχα για τον Στρατό δεν έχει ολοκληρωθεί.

Ο Δημήτρης, ο Δήμος, ο Χρήστος πέρασαν στη Βουλγαρία, βρήκαν κορίτσια,

παντρεύτηκαν. Άνοιξαν έναν δρόμο. Όμως νιώθουν ξεχασμένοι. Δεν ελπίζουν. Έτσι

πέρασαν από ‘δω πριν από μερικά χρόνια οι Πόντιοι. Στην πορεία έφυγαν. Η

τόνωση του πληθυσμού της περιοχής, που περίμενε η πολιτεία, δεν έγινε.

Και αυτοί οι υπολογισμοί του τύπου ότι «30 ζευγάρια θα δώσουν στην περιοχή 60

παιδιά», δεν έχουν καμία βάση. «Χρειάζονται σχέδια. Συντονισμός. Δεν είναι

δυνατόν μία περιοχή να ζει, επειδή θα γίνουν δύο γάμοι. Είναι απαραίτητη η

υποδομή», λέει η κυρία Ζωή Φραγκούδη, πρόεδρος της Ένωσης Γυναικών της περιοχής.

Τα ίδια λένε όλοι. Ακόμη και ο δήμαρχος κ. Γιάννης Γραμενίδης, ο οποίος

βρέθηκε στην επικαιρότητα με το γραφείο πληροφοριών. Άλλωστε αυτό το γραφείο,

όπως λέει, θα είναι ενταγμένο στο πλαίσιο του γραφείο πληροφόρησης του πολίτη

και θα λειτουργήσει, αν λειτουργήσει, σε συνεργασία με δήμους της Βουλγαρίας.

Ο ίδιος όμως δίνει βάρος στο γραφείο ενημέρωσης αγροτών, που θα στελεχωθεί με

το κατάλληλο επιστημονικό προσωπικό στη ζώνη ελεύθερης διακίνησης στο

τριεθνές, ώστε να δημιουργηθεί ένας κύκλος οικονομικής συνεργασίας σε σταθερές βάσεις.

«Οι πολιτικοί έρχονται εδώ για φιέστες και μεγάλα έργα. Και μόλις φεύγουν

μένουμε μόνοι»

Η Τατιάνα δείχνει τις φωτογραφίες του γάμου της. Γνωρίστηκε με τον άνδρα της

το 1993 στο Σφίλεγκραντ. Χαρές, χοροί, τραγούδια, τότε. Τώρα παλεύει να πάρει

την ελληνική ιθαγένεια. «Δεν είναι αθλήτρια» και έτσι δεν μπορεί. Η Άννα το

ίδιο. Προχθές είχε έρθει ο πατέρας της από τη Βουλγαρία. Φτιάχνουν μαζί με τον

άνδρα της, τον κ. Δήμο Φερίδη, το σπίτι. Προσπάθησε να βοηθήσει. Έπεσε από τη

σκάλα και χτύπησε στο χέρι. Είναι απόγευμα και δεν ξέρει τι να κάνει. Δεν

μπορεί να βγάλει ακτινογραφία. «Αυτά έχει η περιοχή», λέει ο σύζυγος, που

τελικά τον βάζει στο αυτοκίνητο για να βρει γιατρό. Στο Ορμένιο ζει και η

αδελφή της. Έχει παρέα. Και αν χρειαστεί, πάει στο χωριό της, το Λιούμπιμετς.

Όμως, έχει δύο παιδιά και δεν βλέπει προοπτική. Ό, τι λένε οι Έλληνες, λέει

και αυτή. Τελικά το πρόβλημα δεν είναι η προσαρμογή. Η απομόνωση είναι αυτή

που τους δυσκολεύει τη ζωή, όπως και των ντόπιων.

«Βεβαίως και θα φύγω. Τι να κάνω εδώ; Η ζωή δεν είναι μόνο ένα κομμάτι ψωμί.

Πρέπει να έχω και εγώ μια παρέα. Δεν είναι δυνατόν να κινούμαι από το σπίτι

στο καφενείο. Και να μιλάω συνέχεια με γέρους».

Ο Σωτήρης από τα Δίκαια δεν σκοπεύει να παντρευτεί στη Βουλγαρία. Κατανοεί «τα

παιδιά που βρήκαν λύση εκεί». Όμως, όπως λέει, ένας γάμος δεν λύνει κανένα

πρόβλημα. Το ίδιο λέει και η Άννα. Έδωσε Πανελλήνιες. Αυτή θα έμενε, αρκεί να

είχε δουλειά. Εκεί στο Σπήλαιο διαβάζει και ξαναδιαβάζει τις πινακίδες που

είναι έξω από το κτίριο του εργοστασίου, που θα έφτιαχνε ρούχα. Χάρηκε όταν

άκουσε από τον κ. Τσοχατζόπουλο ότι θα δίνονταν 60 εκατομμύρια για να

προχωρήσει το έργο. Πέρασε καιρός και ακόμη περιμένουν. Όπως περιμένουν να

γίνουν επενδύσεις μέσα από κοινοτικά προγράμματα.

Αυτό που τους ανησυχεί όλους εδώ είναι το γεγονός ότι παρά τις εξαγγελίες

κανείς από τους επενδυτές δεν είναι διατεθειμένος να φθάσει έως εκεί λόγω της

απόστασης. Έτσι, φεύγουν αφήνοντας πίσω τούς γέρους, που βλέπουν να ζουν μια

δεύτερη προσφυγιά.

Βρέθηκαν ανάμεσα σε Βουλγαρία και Τουρκία. Σε μια ευαίσθητη περιοχή. Νιώθουν

μόνοι. «Η εξουσία, δυστυχώς, είναι στην Αθήνα. Και για μας η απόσταση είναι

μεγάλη. Όσοι πολιτικοί έρχονται εδώ, έρχονται για φιέστες και μεγάλα λόγια.

Και μόλις φεύγουν μένουμε μόνοι», λέει μια υπάλληλος του Δημαρχείου.

Συβουλεύεται τα χαρτιά της.

Το 1998 σε όλη την περιοχή έγιναν μόνον εννέα γάμοι και οι μισοί με αλλοδαπές.

«Καλά, πιστεύει κανείς στην Αθήνα ότι με τέτοιους ρυθμούς θα έχουμε ζωή σε

λίγα χρόνια;». Τα παιδιά της είναι στην Αθήνα. Όπως και τα περισσότερα.

Προτιμά αυτή τη λύση. «Πόσο να αντέξεις κλεισμένη στο σπίτι και τα χωράφια.

Δέκα χρόνια; Είκοσι; Και μετά; Είναι φορές που ούτε τηλεόραση δεν βλέπουμε».

Τα 372.000 στρέμματα του δήμου είναι αρκετά. Όπως δεν κράτησαν ούτε θα

κρατήσουν τον κόσμο. Για τον κ. Σωτηρούδη, πρόεδρο του τοπικού συμβουλίου, τα

Πετρωτά χρειάζονται υποδομή. Χρειάζεται ειδικός σχεδιασμός για την περιοχή, με

τις ιδιαιτερότητες που έχει αυτή του Τριγώνου. Δρόμοι, νοσοκομεία, σχολεία,

απασχόληση, συνεργασία με τις γειτονικές πόλεις της Βουλγαρίας, αλλά σε σοβαρή

βάση. Όλοι αυτό λένε. «Επιτέλους κάτι να γίνει, αλλά σε σοβαρή βάση».

Από το 1980 αυτό λένε. Πέρασαν 20 χρόνια και λένε τα ίδια. Και αυτό είναι που

τους κάνει να φεύγουν. Δεν τους ακούει κανείς.

Και αν τους έμαθε η Ελλάδα, με αφορμή τους γάμους «και τους γαμπρούς της

Βουλγαρίας», περισσότερο τους πίκρανε. «Τόσα χρόνια εδώ στο Τριεθνές δεν είπαν

τίποτε για μας. Και τώρα ήρθαν όλοι εδώ να μας δουν. Λες και δεν ξέρουν στην

Ελλάδα ότι η ζωή στην επαρχία και ειδικά εδώ είναι δύσκολη», λέει ο κ. Φερίδης.

Πάντως, όλες αυτές τις ημέρες οι περισσότεροι στήθηκαν με τις ώρες στις

τηλεοράσεις για να ακούσουν για τα προβλήματά τους. Αυτοί τα είπαν. Δεν

στάθηκαν μόνο στους γάμους. Αλλά κανείς δεν στάθηκε σε αυτά. Και μόλις

σταματήσει ο θόρυβος και ο «αυτοσαρκασμός», θα γυρίσουν και πάλι σπίτι, στη

ρουτίνα τους, ξεχασμένοι από όλους.

Ελπίδες στο εργοστάσιο που θα δημιουργηθεί στην ελεύθερη ζώνη

Είναι απόγευμα στα Πετρωτά. Κάποιες γυναίκες καθαρίζουν τραπέζια και καρέκλες

έξω από το Δημοτικό σχολείο. Ετοιμάζονται για μια εκδήλωση ελληνοβουλγαρικής

φιλίας. Είναι δίπλα δίπλα και προσπαθούν να έρθουν πιο κοντά. Άλλωστε, πριν

από το 1940, είχαν άριστες σχέσεις. Μάλιστα, πολλοί από τα χωριά του Τριγώνου

πήγαιναν στη Βουλγαρία και εργάζονταν πεταλωτήδες, κηπουροί, ξυλουργοί. Από το

1989 άρχισαν σιγά σιγά να ξαναβρίσκονται. Πολλοί βρήκαν τα παλιά αφεντικά

τους. Άλλοι πήγαν να δουν τις περιοχές όπου έζησαν. Τώρα στρέφονται και πάλι

προς τα ‘κει. Η μικρή απόσταση τούς βολεύει. Ένα εργοστάσιο που θα

δημιουργηθεί στην ελεύθερη ζώνη, στην ουσία, θα καταργήσει τα σύνορα και αυτό

ίσως γίνει η αφορμή να ζωντανέψει η περιοχή.

Τα Δίκαια, η Ελαία, ο Κόμαρος, η Μαράσια, το Πεντάλοφο, τα Πετρωτά, η Πλάτη,

το Σπήλαιο κάποτε ήταν χωριά, όπου ζούσαν περίπου 20.000 κάτοικοι. Η ανεργία

έδιωξε περισσότερους από τους μισούς για την Αλεξανδρούπολη, τη Θεσσαλονίκη,

την Αθήνα, τη Γερμανία.

Τα σχολεία που κάποτε είχαν 400 παιδιά έκλεισαν. Έμεινε μόνο η Γεωργία να

συντηρεί τις περισσότερες οικογένειες. Όμως το κλίμα δεν επιτρέπει και πολλές

καλλιέργειες. Το καλαμπόκι και το σιτάρι δεν αποδίδουν, με αποτέλεσμα το

ετήσιο εισόδημα για κάθε οικογένεια να μην ξεπερνά, στην καλύτερη των

περιπτώσεων, τα 3 εκατομμύρια δραχμές. Το δε κόστος ζωής είναι ιδιαίτερα

μεγάλο, λόγω της απόστασης της περιοχής από «οικονομικά κέντρα».

Αυτό όμως που παραμένει γι’ αυτούς αξεπέραστο πρόβλημα είναι η επικοινωνία.

Και τα 11 χωριά δεν έχουν καλό οδικό δίκτυο. Η μεγαλύτερη πόλη απέχει από αυτά

70 χιλιόμετρα. Πολλοί αναγκάζονται, μόλις μεγαλώσουν τα παιδιά, να ζουν μόνιμα

στην Ορεστιάδα, όπου υπάρχουν οι δυνατότητες για να πάνε τα παιδιά στο

φροντιστήριο, να μάθουν ξένες γλώσσες ή και να πάνε σε Τεχνικό Λύκειο, αφού

στην περιοχή δεν υπάρχει.

Τώρα σ’ όλη την περιοχή είναι ζήτημα εάν υπάρχουν 150 νέοι άνθρωποι κάτω των

30 ετών. Και αυτοί ψάχνουν τρόπους για να φύγουν. Ακόμη και αυτό το πρόγραμμα

πρόωρης συνταξιοδότησης δεν μπορεί να εφαρμοστεί, αφού σε πολλές περιπτώσεις

δεν υπάρχει εργατικό δυναμικό. Με αποτέλεσμα άνθρωποι 60 και 70 χρόνων να

δουλεύουν σκληρά και όταν βγαίνουν στα λιγοστά καφενεία να μιλάνε για τους

Θρακιώτες και τους Ποντίους που ξεριζώθηκαν και να θυμούνται τα παλιά, πριν

από τη Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών.