Γ εωγραφικές πληροφορίες της Ελλάδας

Τοποθεσία: Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Έκταση:

131.957 τ. χλμ.

Συνορεύει με: την Αλβανία, την Τουρκία, τη Βουλγαρία, τη FΥRΟΜ και βρέχεται από (κύρια πελάγη και θάλασσες): το Αιγαίο Πέλαγος, το Ιόνιο Πέλαγος, τη Μεσόγειο Θάλασσα και το Λιβυκό Πέλαγος.

Κλίμα: Ήπιοι και υγροί χειμώνες, ζεστά, ηλιόλουστα και ξηρά καλοκαίρια.

Υψηλότερο βουνό: Όλυμπος (2.918 μέτρα).

Μεγαλύτερο ποτάμι: Αλιάκμονας (297 χλμ.).

Μεγαλύτερη λίμνη: Τριχωνίδα (98,6 στρέμματα).

Ακτογραμμή: Περίπου 15.000 χλμ.

Φυσικοί Πόροι: Μάρμαρο, πετρέλαιο, ψευδάργυρος, μόλυβδος, αλάτι, σιδηρομετάλλευμα, μαγνησίτης, νικέλιο. Ηλιακή, αιολική και υδροηλεκτρική ενέργεια.

Η Ελλάδα βρίσκεται στο Ν.Α. άκρο της Ευρώπης, στο σημείο όπου συναντιούνται τρεις ήπειροι: η Ευρώπη, η Ασία και η Αφρική. Σε παγκόσμια κλίμακα, η έκτασή της αντιστοιχεί σε λιγότερο από το 1/1.000 της συνολικής επιφάνειας της Γης. Το πολίτευμα της χώρας είναι προεδρευομένη δημοκρατία. Πρωτεύουσα είναι η Αθήνα. Στις άλλες γλώσσες το όνομα «Ελλάς» παράγεται από το λατινικό «Graecia». Έτσι, στα ιταλικά και τα ισπανικά λέγεται Grecia, στα αγγλικά Greece και στα γερμανικά Griechenland.

Η Ελλάδα είναι χώρα της Ευρώπης, στην οποία καταλαμβάνει το Ν.Α. άκρο της. Αποτελεί μέρος και κατάληξη της Βαλκανικής Χερσονήσου. Το βορειότερο σημείο της είναι το χωριό Ορμένιο του Νομού Έβρου, το νοτιότερο το νησί Γαύδος, το ανατολικότερο το νησί Στρογγυλή και το δυτικότερο το νησί Οθωνοί. Συνορεύει βορειοδυτικά με την Αλβανία, βόρεια με την ΠΓΔΜ και τη Βουλγαρία, βορειοανατολικά με την Τουρκία, ανατολικά βρέχεται από το Αιγαίο Πέλαγος, νότια από τη Μεσόγειο θάλασσα και δυτικά από το Ιόνιο Πέλαγος.

Ο ανάγλυφος χάρτης της Ελλάδος παρουσιάζεται πλούσιος και πολύμορφος, καθώς η χώρα είναι ορεινή. Τα βουνά καταλαμβάνουν τα 4/5 του εδάφους. Οι ορεινοί όγκοι αποτελούν μια σπονδυλική στήλη που διαπερνά όλο το μήκος των ελληνικών εδαφών, από τα αλβανικά σύνορα μέχρι το Ταίναρο και σε προέκταση μέχρι και την Κρήτη. Ο βασικός ορεινός όγκος είναι συνέχεια των αλβανικών οροσειρών, που και αυτές είναι συνέχεια του μεγάλου ορεινού όγκου της Ν.Α. Ευρώπης που λέγονται Διναρικές Άλπεις και διασχίζουν την Πρώην Γιουγκοσλαβία, την Αλβανία και καταλήγουν στην Ελλάδα. Το μεγαλύτερο μέρος του, που διασχίζει την Ήπειρο και φτάνει μέχρι τη Στερεά Ελλάδα, ονομάζεται Πίνδος.

Η Ελλάδα είναι κυρίως ορεινή χώρα, γι΄ αυτό και δεν έχει παρά λίγες και μέτριες σε έκταση πεδιάδες. Μόνο το 1/5 της ξηράς αποτελείται από πεδιάδες, που συνήθως περιβάλλονται από φραγμό ψηλών βουνών ή περιορίζονται από τη θάλασσα. Η μεγαλύτερη πεδινή έκταση της Ελλάδας βρίσκεται στην Κεντρική Μακεδονία, απαρτίζεται από τις πεδιάδες Θεσσαλονίκης, Γιαννιτσών, Κατερίνης, ουσιαστικά όμως αποτελούν ενιαίο σύνολο, που έχει έκταση 2.616 τ. χλμ. Οι κυριότερες ελληνικές πεδιάδες είναι: Δυτικής Θεσσαλίας (1.267 τ. χλμ.), Γιαννιτσών (1.180 τ. χλμ.), Θεσσαλονίκης (1.840 τ. χλμ.), Σερρών (770 τ. χλμ.), Λαρίσης Τυρνάβου (589 τ. χλμ.), Κομοτηνής (510 τ. χλμ.) και Δράμας (432 τ. χλμ.).

Κόλποι και ακρωτήρια

Πολυάριθμοι και βαθείς κόλποι σχηματίζονται κατά μήκος των ακτών. Κυριότεροι από αυτούς κατά σειρά από τα ανατολικά όρια της χώρας (Θράκη) είναι οι εξής: Αλεξανδρούπολης (Δεδέ Αγάτς), στις εκβολές του ποταμού Έβρου, Καβάλας, Στρυμονικός, ανάμεσα στη Χαλκιδική και στην Ανατολκή Μακεδονία, Αγίου Όρους (αρχ. Σιγγιτικός) και Κασσάνδρας (αρχ. Τορωναίος), ανάμεσα στις χερσονήσους της Χαλκιδικής, Θερμαϊκός, ανάμεσα στη Χαλκιδική και στην Κεντρική Μακεδονία. Παγασητικός, απέναντι από τη Βόρεια Εύβοια, Ευβοϊκός, ανάμεσα στην Εύβοια και τη Στερεά Ελλάδα, Μαλιακός, στον μυχό του Βόρειου Ευβοϊκού Κόλπου, Σαρωνικός, μεταξύ Στερεάς και Β.Α. Πελοποννήσου, Κορινθιακός, που αποτελεί θαλάσσια διαχωριστική ζώνη μεταξύ Στερεάς και Πε λοποννήσου, επικοινωνεί με το Ιόνιο Πέλαγος με τον πορθμό του Ρίου (ελάχιστο πλάτος 1.850μ.) και με το Αιγαίο με την ομώνυμη διώρυγα, που ανοίχτηκε το 1893. Η νότια ακτή του Κορινθιακού Κόλπου είναι ομαλή, η βόρεια όμως σχηματίζει τρεις μικρότερους κόλπους: Ιτέας, Αντικύρων, Αιγοσθένων. Η Πελοπόννησος από ανατολικά προς δυτικά επίσης σχηματίζει τους εξής κόλπους: Αργολικός, Λακωνικός, Μεσσηνιακός, Κυπαρισσιακός και Πατραϊκός. Στη Δυτική ηπειρωτική Ελλάδα κυριότερος κόλπος είναι ο Αμβρακικός, ανάμεσα στην Ήπειρο και τη Στερεά. Συνδέεται με το Ιόνιο Πέλαγος διαμέσου του πορθμού της Πρέβεζας, που έχει ελάχιστο πλάτος 400μ. Στην Κρήτη σχηματίζονται τρεις μεγάλοι κόλποι: Σούδας, Μιραμπέλλου και Μεσσαράς. Στη Λέσβο σχηματίζεται ο Κόλπος της Καλλονής, στην Κεφαλονιά του Αργοστολίου, στη Ζάκυνθο ο ομώνυμος κόλπος. Στους κόλπους αυτούς πρέπει να προστεθούν ορισμένα φυσικά λιμάνια και όρμοι, όπως είναι του Πειραιά, του Βαθέος Σάμου, της Μήλου, του Μούδρου και της Πύλου.

Τα ακρωτήρια της Ελλάδας είναι πολυάριθμα: στη Β.Δ. Πελοπόννησο ο Άραξος, η Κυλλήνη και το Κατάκολο, στη Ν.Α. Πελοπόννησο ο Μαλέας, στη χερσόνησο της Μεσσηνίας ο Ακρίτας, στη χερσόνησο της Μάνης το Ταίναρο, ανάμεσα στην Ύδρα και τον Πόρο το Σπαθί, στην χερσόνησο της Αττικής το Σούνιο, στη Νότια Εύβοια το Κάβο Ντόρο, στην Ανατολική Εύβοια της Κύμης, στη χερσόνησο της Σιθωνίας το Δρέπανο, στη χερσόνησο του Άθωνα το Νυμφαίο, στη Νότια Κρήτη το Λίθινο, στη Δυτική Κρήτη το Σπάντα και στην ανατολική Κρήτη ο Σίδερος.

Τα σπουδαιότερα στενά των ελληνικών θαλασσών είναι: το στενό του Ευρίπου, μεταξύ Στερεάς Ελλάδας και Εύβοιας, με ελάχιστο πλάτος 40 μέτρα, το στενό της Λευκάδας, μεταξύ της Λευκάδας και της Στερεάς Ελλάδας, με ελάχιστο πλάτος 25 μέτρα, το στενό Ρίου- Αντιρρίου, που συνδέει τον Πατραϊκό Κόλπο με τον Κορινθιακό, με ελάχιστο πλάτος 1.920 μέτρα και το στενό του Αμβρακικού Κόλπου που ενώνει τον Αμβρακικό με το Ιόνιο Πέλαγος, με ελάχιστο πλάτος 500 μέτρα.

Η μόνη μεγάλη διώρυγα στην Ελλάδα είναι αυτή της Κορίνθου, που βρίσκεται στο πιο στενό σημείο της ξηράς που συνδέει την Πελοπόννησο με τη Στερεά Ελλάδα. Ανοίχτηκε το 1882 και έχει μήκος 6.300 μ., πλάτος στην επιφάνεια της θάλασσας 24,6 μ., στον πυθμένα της θάλασσας 21 μ. Υπάρχει ακόμη μία διώρυγα, αυτή της Ποτίδαιας στη Χαλκιδική, που χωρίζει τον λαιμό της χερσονήσου της Κασσάνδρας.

Επτά πελάγη

Η Ελλάδα έχει επτά μεγάλα πελάγη: το Ιόνιο, το Αιγαίο, το Θρακικό, το Μυρτώο, το Ικάριο, το Καρπάθιο και το Κρητικό. Τα σπουδαιότερα από αυτά είναι το Ιόνιο και το Αιγαίο, που είναι κλειστή θάλασσα και η σημαντικότερη από την άποψη της ναυτιλίας και της εθνικής οικονομίας. Ενώνει τη Μεσόγειο με τον Εύξεινο Πόντο. Το Ιόνιο είναι βαθύ και ανοιχτό προς το νότιο μέρος του πέλαγος. Είναι πιο βαθύ από το Αιγαίο. Μέγιστα βάθη θαλασσών της Ελλάδας:

α) Φρέαρ Οινουσσών: Μέγιστο βάθος 4.850μ. σε απόσταση 62 μιλίων νοτιοδυτικά του ακρωτηρίου Ταίναρου. Το βάθος αυτό είναι το μέγιστο στη Μεσόγειο.

β) Τάφρος Καρπάθου: Μέγιστα βάθη 3.294 και 2.467μ. νοτιοδυτικά της βορειότερης άκρης της νήσου Καρπάθου.

γ) Φρέαρ Θερμαϊκού: Μέγιστο βάθος 1.550μ. μεταξύ Χαλκιδικής και Βόρειων Σποράδων.

δ) Φρέαρ Ρόδου: Βρίσκεται ανατολικά της Ρόδου. Μέγιστο βάθος 4.710μ. σε απόσταση 14 μιλίων ανατολικά του φάρου της βραχονησίδας Παξιμάδα.

Ποταμοί, λίμνες, νησιά, λιμάνια

Οι ποταμοί της Ελλάδας είναι μικροί, ακολουθούν την κατεύθυνση των κοιλάδων και χύνονται στις ελληνικές θάλασσες. Αρδεύουν τις γύρω από αυτούς πεδινές εκτάσεις και καθιστούν γόνιμο το έδαφός τους. Οι μεγαλύτεροι ποταμοί που διαρρέουν την Ελλάδα είναι ο Έβρος και ο Αξιός. Και οι δύο όμως πηγάζουν έξω από την ελληνική επικράτεια. Ο Έβρος από τη Βουλγαρία και ο Αξιός από τα Σκόπια. Το μήκος τους στην Ελλάδα είναι περιορισμένο. Από τους ποταμούς που πηγάζουν μέσα στον ελληνικό χώρο ο μεγαλύτερος είναι ο Αλιάκμονας, που διασχίζει τη Δ. Μακεδονία και χύνεται στον Θερμαϊκό. Σε πολλούς ποταμούς έχουν κατασκευαστεί φράγματα και ταμιευτήρες για την άρδευση και την παραγωγή ενέργειας. Αρδευτικά φράγματα υπάρχουν στον Αλιάκμονα, τον Αξιό και τον Πηνειό. Υδροηλεκτρικές μονάδες υπάρχουν στον Λούρο, τον Αχελώο, τον Εδεσσαίο, τον Λάδωνα και τον Μέγδοβα.

Στην Ελλάδα υπάρχουν φυσικές και τεχνητές λίμνες. Φυσικές βρίσκονται στην Δ. Ελλάδα και κυρίως στην Αιτωλοακαρνανία, την Ήπειρο και τη Μακεδονία. Τέτοιες είναι η Τριχωνίδα, η Αμβρακία, η Παμβώτιδα, η Βόλβη, η Βεγορίτιδα, η Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα και η λίμνη της Καστοριάς. Τεχνητές λίμνες, που δημιουργήθηκαν με τα νερά των ποταμών, είναι στο Καστράκι και τα Κρεμαστά, ο Μόρνος και ο Ταυρωπός. Υπάρχουν όμως και λίμνες που αποξηράνθηκαν με στόχο την γεωργική εκμετάλλευση των περιοχών. Τέτοιες είναι η Κωπαΐδα, η Κάρλα και η Αγουλινίτσα.

Την ηπειρωτική Ελλάδα περιβάλλουν πολλά νησιά, μεγάλα, μέτρια, μικρά, καθώς και ερημονήσια. Η συνολική επιφάνειά τους είναι 25.484 τ. χλμ. Το μήκος των ακτών κατανέμεται ως εξής: Ηπειρωτικής Ελλάδας 2.699,3 χλμ., Πελοποννήσου 1.378,7 χλμ., Νησιών 10.942,9 χλμ., Συνολικό μήκος ακτών, 15.020,9 χλμ.

Το μεγαλύτερο ελληνικό νησί είναι η Κρήτη, που έχει έκταση 8.305 τ. χλμ.

Από άποψη εμπορικής κίνησης αλλά και συγκοινωνιακής, τα σημαντικότερα λιμάνια της Ελλάδας είναι του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης.

Κλίμα και κλιματικές περιοχές

Το κλίμα της Ελλάδας παρουσιάζει όλα τα χαρακτηριστικά του μεσογειακού κλίματος. Έχει περιορισμένη εποχή βροχών, αρκετή θερινή ξηρασία, μεγάλη ηλιοφάνεια και ήπιο χειμώνα. Από κλιματολογικής πλευράς ο χρόνος μπορεί να διαιρεθεί σε δύο κύριες περιόδους: την ψυχρή, που διαρκεί από τον Οκτώβριο έως τον Μάρτιο και τη θερμή που διαρκεί από τον Απρίλιο έως τον Σεπτέμβριο.

Στην Ελλάδα διακρίνει κανείς τέσσερις κλιματικές περιοχές: την ορεινή, τη Βόρεια Ελλάδα, το Ιόνιο και το Αιγαίο. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του κλίματος της ορεινής περιοχής είναι οι χαμηλές θερμοκρασίες, η μεγάλη περίοδος χιονοπτώσεων, η μεγάλη νέφωση και οι ισχυροί άνεμοι. Ο χειμώνας στην ορεινή χώρα είναι δριμύς και το καλοκαίρι δροσερό. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Βόρειας Ελλάδας είναι η περιορισμένη καλοκαιρινή ξηρασία και η ομοιόμορφη κατανομή στον χρόνο της βροχής. Ο χειμώνας εδώ είναι δριμύς και το καλοκαίρι βροχερό. Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Ιονίου είναι ο ήπιος χειμώνα, οι άφθονες βροχές, η μικρή νέφωση και η μεγάλη ηλιοφάνεια. Είναι η πιο ηλιόλουστη περιοχή της χώρας με εύκρατο ευχάριστο κλίμα. Στην περιοχή του Αιγαίου, χαρακτηριστικά γνωρίσματα του κλίματος είναι η μεγάλη ένταση και συχνότητα των ανέμων, η μεγάλη ηλιοφάνεια και η υγρασία.